گزارش تپش از حوادث مرگبار قبل از چهارشنبه‌سوری
کاسبی با جان
روزهای نخست اسفند ماه است اما سر و صدا و جان گرفتنش از یک ماه قبل آغاز شده است. هر سال، عید بسیاری را تبدیل به عزا کرده و خسارت میلیونی به بسیاری از شهروندان در شب عید وارد می‌کند. درست حدس زدید، این هفته قرار است درباره چهارشنبه سوری و موادمحترقه حرف بزنیم.
موضوع گزارش درباره افرادی است که هر سال برای روزهای پایانی سال کیسه دوخته اما عمرشان به این روزها قد نمی‌دهد و هنگام ساخت مواد محترقه جانشان را از دست می‌دهند. بر اساس آمارها،سال گذشته 14 نفر بر اثرحوادث مرتبط با چهارشنبه سوری جان باختند که فقط چهار نفرشان در همان شب جان باختند و اغلب قربانیان قبل از این شب و هنگام ساخت موادمحترقه جان خود را از دست دادند. امسال هم با وجود سه هفته زمان تا رسیدن به شب چهارشنبه سوری، تا کنون پنج نفر در کشور به دلیل استفاده یا تولید مواد محترقه جان خود را از دست داده‌اند. تعدادی هم مجروح و نقص عضو شدند. همانطور که اشاره کرد اغلب قربانیان، افرادی هستند که در حال درست کردن زیرزمینی مواد محترقه خطرناک بودند. این افراد به دلیل رعایت نکردن موارد ایمنی، استفاده از مواد غیر استاندارد و خطرناک و انفجار آن جان خود را از دست داده یا نقص عضو می‌شوند. بررسی اخبار پنج سال اخیر حاکی از آن است که تعداد افراد جانباخته در روزهای منتهی به چهارشنبه سوری رو به افزایش است که همین موضوع زنگ خطر را به صدا در آورده است.
مرگ دو نفر در ساختمان نیمه کاره
در اولین حادثه مرگبار، ظهر روز هفدهم بهمن ماه اهالی محله نعمت‌آباد تهران با شنیدن صدای انفجار سراسیمه به خیابان آمدند و متوجه وقوع انفجار در ساختمان‌های نیمه‌کاره در انتهای خیابان شدند. آنها سریع با آتش‌نشانی و پلیس تماس گرفتند و درخواست کمک کردند. باحضور نیروهای امدادی مشخص شد در یک ساختمان در حال ساخت چند جوان مشغول ساخت مواد محترقه بودند که یکباره این مواد منفجر می‌شود.در این حادثه دو پسر جوان کشته و دو نفر دیگر زخمی شدند. سه کارگر ساختمان کناری هم با تخریب دیوارها بر اثر انفجار مجروح و به بیمارستان منتقل شدند.
مرگبارترین حادثه
عصر ۲۴بهمن ماه هیچ یک از اهالی کهنه شهر سلماس نمی‌دانست قرار است چه اتفاق تلخی رخ دهد. ساعت ۱۸:۲۴ بود که انفجار یک آپارتمان در طبقه چهارم یک ساختمان آغازگر یک فاجعه بود. باحضور تیم‌های امدادی مشخص شد که انفجار به دلیل درست کردن مواد محترقه رخ داده و اعضای یک خانواده مجروح شدند. بررسی‌های اولیه نشان داد که مادر خانواده به علت شدت جراحات جانش را از دست داده و پنج نفر در محل مجروح شدند. دو روز بعد دو نفر از مجروحان که یکی از آنها دختر کوچک خانواده بود، جان خود را از دست داد تا تلفات این انفجار به سه نفر افزایش پیدا کند.
انفجار مواد محترقه و مجروح شدن پسر ۵ ساله
گاهی هم افراد خوش‌شانس هستند و از یک قدمی مرگ باز می‌گردند. در انفجاری که ۵ بهمن ماه رخ داد، کودک سه سالهای در محله دولت آباد مجروح شد. بررسی پلیس نشان می‌داد این خانه قدیمی تبدیل به کارگاه ساخت مواد محترقه شده بود که انفجار کوچکی در انبار محل نگهداری مواد در حیاط به مجروح شدن کودک پنج سالهای منجر شد که مشغول بازی در حیاط بود. با گذشت زمان و نزدیک شدن به روزهای پایانی سال حوادث مرتبط با چهارشنبه سوری بازهم رخ داد و عده‌ای برای هیجان یا سود مالی بدون توجه به هشدارها دست به ساخت مواد محترقه خطرناک زده و خود را در آغوش حادثه رها می‌کنند.
قطع 2 دست در انفجار نارنجک
در دومین روز اسفند هم انفجار نارنجک در دست نوجوان ساوجی موجب قطع هر دو دست او شد. برزگر، سرپرست سازمان آتش‌نشانی شهرداری ساوه در این باره گفت: در اثر حادثه انفجار نارنجک در خانه‌ای در شهرک علوی ساوه آشپزخانه منزل تخریب شد و تنها مصدوم حادثه که پسر 15 ساله بود به بیمارستان منتقل شد. این حادثه باعث قطع دو دست او شده است.
آماری هولناک
سال گذشته یکی از مرگبارترین سالهای مرتبط با حوادث چهارشنبه سوری بود. ۱۴ نفر فقط در اسفندماه کشته شدند و 3250 نفر مجروح شدند. گویی جنگی واقعی در خیابان‌های شهرها وجود داشت و صدای شادی یک جشن کهن تبدیل به ضجه و درد شد.آماری که از قطع عضو مجروحان در سال گذشته ثبت شد بسیار دلخراش بود. 11۸۹ نفر دچار قطع عضو و 10۷۰ نفر دچار آسیب چشمی شدند که چشمان یک نفر به صورت کامل تخلیه شد.در سالهای وقوع کرونا اما وضعیت فرق می‌کرد و میزان تلفات حوادث چهارشنبه سوری تک رقمی بود. آماری که در سال۱۴۰۱جهشی بود و به 26 کشته رسید. این آمار در سال بعد اما به ۱۹ نفر کاهش یافت. آنچه آمارها می‌گوید 6۶ درصد کشته ومجروح شده را استفاده‌کنندگان، ۳۳ درصد را تماشاچیان و عابران و یک درصد را نیروهای امدادی تشکیل می‌دهند. دراین میان اما نکته نگران‌کننده این که ۴۴ درصد مجروحان را افراد شش تا ۱۸ سال تشکیل می‌دهند و نوجوانان بزرگ‌ترین قربانیان چهارشنبه‌سوری هستند.با نگاه به آمارهای سالهای گذشته به ویژه سال گذشته، استان آذربایجان غربی در رتبه اول وقوع حوادث چهارشنبه سوری قرار دارد و بعد از آن استان‌های تهران، اصفهان و کردستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
توصیه‌های مهم آقای سخنگو
هرچه به روزهای پایانی سال نزدیک می‌شویم، عملیات‌های آتش‌نشانان بیشتر به سمت حوادث مرتبط با مراسم چهارشنبه سوری می‌رود. سید‌جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران در گفت‌وگو با تپش در مورد حوادث مرتبط با مواد محترقه گفت: متاسفانه در شب چهارشنبه سوری و حتی چند هفته قبل از آن افراد نکات ایمنی را رعایت نکرده و جان خود و دیگران را به خطر می‌اندازند. نکته مهم این است که والدین باید در این روزها بیشتر مراقب کودکان و نوجوانان خود باشند و رفتار آنها را به طور نامحسوس زیر نظر بگیرند.
به گفته وی اگر والدین متوجه اضطراب و تشویش در کودک یا متوجه شدند کودک‌شان ترددش به پشت‌بام، خر پشته یا زیر‌زمین زیاد شده، این زنگ خطر را جدی بگیرند و این مناطق را بررسی کنند. بسیاری از کودکان و نوجوانان از ترس خانواده مواد محترقه را در این اماکن مخفی می‌کنند که علاوه بر جان خود، جان سایر ساکنان و همسایه‌ها را هم به خطر می‌اندازند. در سالهای گذشته حوادث بسیاری از انفجار مواد محترقه دپو شده در زیر‌زمین و خرپشته داشتیم.
ملکی تاکید کرد: در روزهای پایانی خانواده‌ها حواس‌شان به گروه دوستان فرزندانشان هم باید باشد، تا خدایی ناکرده دوستان آنها مواد محترقه خطرناک در اختیارشان قرار ندهند. بهترین ایام همراهی کودکان و نوجوانان در شب چهارشنبه سوری از سوی والدین و اطرافیان بزرگسال است تا حادثه‌ای برای آنها رخ ندهد. خانواده‌ها می‌توانند در این شب آتش کوچک و قابل کنترل درست کنند تا هم فرزندانشان در این مراسم حاضر باشند و هم چهارشنبه سوری ایمن و بدون خطری داشته باشند. ملکی با اشاره به این‌که هیچ وقت در مراسم شب چهارشنبه‌سوری سمت آتش غریبه‌ها نروید، تاکید کرد: هیچ وقت کنار آتشی که خودتان درست نکرده‌اید قرار نگیرید، احتمال دارد در داخل آتش مواد منفجره خطرناک ریخته شده باشد که با گرما و انفجارش، دچار آسیب شوید. تکه‌های منفجر شده سنگ و شیشه و اکیلیل و سرنج ممکن است چندین متر بالا برود و آسیب جدی به افراد حاضر در کنار آتش وارد کند. وی از نوجوانان و جوانان خواست به هیچ وجه در داخل آتش هیچ موادی را نریزند چرا که انداختن کپسول، اسپری و حتی آمپول می‌تواند موجب پرت شدن باقی مانده ظرف اسپری وآسیب شود.وی بالن آرزوها راخطرناک دانست و گفت: در سالهای گذشته حوادث زیادی را داشتیم که بر خلاف تصور عموم به دلیل استفاده از فشفشه و بالن آرزوها بود. گرچه بالن آرزوها بی‌خطر به نظر می‌رسد ولی وقتی روشن و به هوا فرستاده شود، قطعا خطرات زیادی را به همراه دارد. این بالن‌ها در پشت‌بام‌ها، تراس و اماکن سر باز فرود می‌آید و حتی لای درختان گیر کرده و موجب آتش‌سوزی می‌شود.
مردان چهار برابر زنان آسیب می‌بینند
دکتر آرزو دهقانی،متخصص سلامت دربلایا وفوریت‌ها هم می‌گوید:زخم،پارگی وبریدگی مهم‌ترین صدماتی است که به مجروحان حوادث چهارشنبه سوری وارد می‌شود و در رتبه‌های بعدی سوختگی درجه یک، خراش و ساییدگی قرار دارند. مجروحان مرد حوادث چهارشنبه سوری چهاربرابر زنان هستندوبیش از40درصد مجروحان ۱۵تا۲۴سال سن دارند.براساس آمارهای موجود۹۱ درصد حوادث در مناطق شهری رخ می‌دهد.
دکتر دهقانی از افرادی که دچار سوختگی می‌شوند، خواست به هیچ وجه با درمان‌هایی مانند روغن، خمیردندان و سیب زمینی خودسرانه درمان انجام ندهند و با هر مدل سوختگی حتما به مراکز درمانی مراجعه کنند. او افزود: به هیچ وجه نباید تاول‌های ناشی از سوختگی را خودمان بترکانیم و حتما باید این تاول‌ها از سوی پزشک متخصص بازدید شود.
دهقانی در مورد آتش گرفتن افراد هم توصیه کرد: اگر لباس یا خودتان دچار آتش‌سوزی شد از دویدن خودداری کنید و سعی کنید در یکجا دراز بکشید و افراد دیگر بهتر است با پتوی خیس فرد یا لباسش را خاموش کنند. اکسیژن در سطح کف زمین کمتر است و باعث می‌شود شعله فرد کمتر شود.
این متخصص استفاده خودسرانه از پماد را کاری غلط عنوان کردوگفت: اولین اقدام رساندن فرد به مراکز درمانی است و تا آن زمان می‌توانید از حوله یا پارچه خنک برای فرد مجروح استفاده کنید. درمان سوختگی به هیچ وجه کاری خودسرانه نیست و در صورت عدم مراجعه به متخصص می‌تواند زیان‌های خطرناکی درپی داشته باشد.
به گفته وی متاسفانه چهارشنبه سوری شکل سنتی خود را از دست داده و به موضوعی خطرناک تبدیل شده است. تنها راهکار برگزاری چهارشنبه‌سوری ایمن، پیشگیری و آموزش است.
مجید غمخوار - گروه تپش
مرگ دو نفر در ساختمان نیمه کاره
در اولین حادثه مرگبار، ظهر روز هفدهم بهمن ماه اهالی محله نعمت‌آباد تهران با شنیدن صدای انفجار سراسیمه به خیابان آمدند و متوجه وقوع انفجار در ساختمان‌های نیمه‌کاره در انتهای خیابان شدند. آنها سریع با آتش‌نشانی و پلیس تماس گرفتند و درخواست کمک کردند. باحضور نیروهای امدادی مشخص شد در یک ساختمان در حال ساخت چند جوان مشغول ساخت مواد محترقه بودند که یکباره این مواد منفجر می‌شود.در این حادثه دو پسر جوان کشته و دو نفر دیگر زخمی شدند. سه کارگر ساختمان کناری هم با تخریب دیوارها بر اثر انفجار مجروح و به بیمارستان منتقل شدند.
مرگبارترین حادثه
عصر ۲۴بهمن ماه هیچ یک از اهالی کهنه شهر سلماس نمی‌دانست قرار است چه اتفاق تلخی رخ دهد. ساعت ۱۸:۲۴ بود که انفجار یک آپارتمان در طبقه چهارم یک ساختمان آغازگر یک فاجعه بود. باحضور تیم‌های امدادی مشخص شد که انفجار به دلیل درست کردن مواد محترقه رخ داده و اعضای یک خانواده مجروح شدند. بررسی‌های اولیه نشان داد که مادر خانواده به علت شدت جراحات جانش را از دست داده و پنج نفر در محل مجروح شدند. دو روز بعد دو نفر از مجروحان که یکی از آنها دختر کوچک خانواده بود، جان خود را از دست داد تا تلفات این انفجار به سه نفر افزایش پیدا کند.
انفجار مواد محترقه و مجروح شدن پسر ۵ ساله
گاهی هم افراد خوش‌شانس هستند و از یک قدمی مرگ باز می‌گردند. در انفجاری که ۵ بهمن ماه رخ داد، کودک سه سالهای در محله دولت آباد مجروح شد. بررسی پلیس نشان می‌داد این خانه قدیمی تبدیل به کارگاه ساخت مواد محترقه شده بود که انفجار کوچکی در انبار محل نگهداری مواد در حیاط به مجروح شدن کودک پنج سالهای منجر شد که مشغول بازی در حیاط بود. با گذشت زمان و نزدیک شدن به روزهای پایانی سال حوادث مرتبط با چهارشنبه سوری بازهم رخ داد و عده‌ای برای هیجان یا سود مالی بدون توجه به هشدارها دست به ساخت مواد محترقه خطرناک زده و خود را در آغوش حادثه رها می‌کنند.
قطع 2 دست در انفجار نارنجک
در دومین روز اسفند هم انفجار نارنجک در دست نوجوان ساوجی موجب قطع هر دو دست او شد. برزگر، سرپرست سازمان آتش‌نشانی شهرداری ساوه در این باره گفت: در اثر حادثه انفجار نارنجک در خانه‌ای در شهرک علوی ساوه آشپزخانه منزل تخریب شد و تنها مصدوم حادثه که پسر 15 ساله بود به بیمارستان منتقل شد. این حادثه باعث قطع دو دست او شده است.
آماری هولناک
سال گذشته یکی از مرگبارترین سالهای مرتبط با حوادث چهارشنبه سوری بود. ۱۴ نفر فقط در اسفندماه کشته شدند و 3250 نفر مجروح شدند. گویی جنگی واقعی در خیابان‌های شهرها وجود داشت و صدای شادی یک جشن کهن تبدیل به ضجه و درد شد.آماری که از قطع عضو مجروحان در سال گذشته ثبت شد بسیار دلخراش بود. 11۸۹ نفر دچار قطع عضو و 10۷۰ نفر دچار آسیب چشمی شدند که چشمان یک نفر به صورت کامل تخلیه شد.در سالهای وقوع کرونا اما وضعیت فرق می‌کرد و میزان تلفات حوادث چهارشنبه سوری تک رقمی بود. آماری که در سال۱۴۰۱جهشی بود و به 26 کشته رسید. این آمار در سال بعد اما به ۱۹ نفر کاهش یافت. آنچه آمارها می‌گوید 6۶ درصد کشته ومجروح شده را استفاده‌کنندگان، ۳۳ درصد را تماشاچیان و عابران و یک درصد را نیروهای امدادی تشکیل می‌دهند. دراین میان اما نکته نگران‌کننده این که ۴۴ درصد مجروحان را افراد شش تا ۱۸ سال تشکیل می‌دهند و نوجوانان بزرگ‌ترین قربانیان چهارشنبه‌سوری هستند.با نگاه به آمارهای سالهای گذشته به ویژه سال گذشته، استان آذربایجان غربی در رتبه اول وقوع حوادث چهارشنبه سوری قرار دارد و بعد از آن استان‌های تهران، اصفهان و کردستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
توصیه‌های مهم آقای سخنگو
هرچه به روزهای پایانی سال نزدیک می‌شویم، عملیات‌های آتش‌نشانان بیشتر به سمت حوادث مرتبط با مراسم چهارشنبه سوری می‌رود. سید‌جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران در گفت‌وگو با تپش در مورد حوادث مرتبط با مواد محترقه گفت: متاسفانه در شب چهارشنبه سوری و حتی چند هفته قبل از آن افراد نکات ایمنی را رعایت نکرده و جان خود و دیگران را به خطر می‌اندازند. نکته مهم این است که والدین باید در این روزها بیشتر مراقب کودکان و نوجوانان خود باشند و رفتار آنها را به طور نامحسوس زیر نظر بگیرند.
به گفته وی اگر والدین متوجه اضطراب و تشویش در کودک یا متوجه شدند کودک‌شان ترددش به پشت‌بام، خر پشته یا زیر‌زمین زیاد شده، این زنگ خطر را جدی بگیرند و این مناطق را بررسی کنند. بسیاری از کودکان و نوجوانان از ترس خانواده مواد محترقه را در این اماکن مخفی می‌کنند که علاوه بر جان خود، جان سایر ساکنان و همسایه‌ها را هم به خطر می‌اندازند. در سالهای گذشته حوادث بسیاری از انفجار مواد محترقه دپو شده در زیر‌زمین و خرپشته داشتیم.
ملکی تاکید کرد: در روزهای پایانی خانواده‌ها حواس‌شان به گروه دوستان فرزندانشان هم باید باشد، تا خدایی ناکرده دوستان آنها مواد محترقه خطرناک در اختیارشان قرار ندهند. بهترین ایام همراهی کودکان و نوجوانان در شب چهارشنبه سوری از سوی والدین و اطرافیان بزرگسال است تا حادثه‌ای برای آنها رخ ندهد. خانواده‌ها می‌توانند در این شب آتش کوچک و قابل کنترل درست کنند تا هم فرزندانشان در این مراسم حاضر باشند و هم چهارشنبه سوری ایمن و بدون خطری داشته باشند. ملکی با اشاره به این‌که هیچ وقت در مراسم شب چهارشنبه‌سوری سمت آتش غریبه‌ها نروید، تاکید کرد: هیچ وقت کنار آتشی که خودتان درست نکرده‌اید قرار نگیرید، احتمال دارد در داخل آتش مواد منفجره خطرناک ریخته شده باشد که با گرما و انفجارش، دچار آسیب شوید. تکه‌های منفجر شده سنگ و شیشه و اکیلیل و سرنج ممکن است چندین متر بالا برود و آسیب جدی به افراد حاضر در کنار آتش وارد کند. وی از نوجوانان و جوانان خواست به هیچ وجه در داخل آتش هیچ موادی را نریزند چرا که انداختن کپسول، اسپری و حتی آمپول می‌تواند موجب پرت شدن باقی مانده ظرف اسپری وآسیب شود.وی بالن آرزوها راخطرناک دانست و گفت: در سالهای گذشته حوادث زیادی را داشتیم که بر خلاف تصور عموم به دلیل استفاده از فشفشه و بالن آرزوها بود. گرچه بالن آرزوها بی‌خطر به نظر می‌رسد ولی وقتی روشن و به هوا فرستاده شود، قطعا خطرات زیادی را به همراه دارد. این بالن‌ها در پشت‌بام‌ها، تراس و اماکن سر باز فرود می‌آید و حتی لای درختان گیر کرده و موجب آتش‌سوزی می‌شود.
مردان چهار برابر زنان آسیب می‌بینند
دکتر آرزو دهقانی،متخصص سلامت دربلایا وفوریت‌ها هم می‌گوید:زخم،پارگی وبریدگی مهم‌ترین صدماتی است که به مجروحان حوادث چهارشنبه سوری وارد می‌شود و در رتبه‌های بعدی سوختگی درجه یک، خراش و ساییدگی قرار دارند. مجروحان مرد حوادث چهارشنبه سوری چهاربرابر زنان هستندوبیش از40درصد مجروحان ۱۵تا۲۴سال سن دارند.براساس آمارهای موجود۹۱ درصد حوادث در مناطق شهری رخ می‌دهد.
دکتر دهقانی از افرادی که دچار سوختگی می‌شوند، خواست به هیچ وجه با درمان‌هایی مانند روغن، خمیردندان و سیب زمینی خودسرانه درمان انجام ندهند و با هر مدل سوختگی حتما به مراکز درمانی مراجعه کنند. او افزود: به هیچ وجه نباید تاول‌های ناشی از سوختگی را خودمان بترکانیم و حتما باید این تاول‌ها از سوی پزشک متخصص بازدید شود.
دهقانی در مورد آتش گرفتن افراد هم توصیه کرد: اگر لباس یا خودتان دچار آتش‌سوزی شد از دویدن خودداری کنید و سعی کنید در یکجا دراز بکشید و افراد دیگر بهتر است با پتوی خیس فرد یا لباسش را خاموش کنند. اکسیژن در سطح کف زمین کمتر است و باعث می‌شود شعله فرد کمتر شود.
این متخصص استفاده خودسرانه از پماد را کاری غلط عنوان کردوگفت: اولین اقدام رساندن فرد به مراکز درمانی است و تا آن زمان می‌توانید از حوله یا پارچه خنک برای فرد مجروح استفاده کنید. درمان سوختگی به هیچ وجه کاری خودسرانه نیست و در صورت عدم مراجعه به متخصص می‌تواند زیان‌های خطرناکی درپی داشته باشد.
به گفته وی متاسفانه چهارشنبه سوری شکل سنتی خود را از دست داده و به موضوعی خطرناک تبدیل شده است. تنها راهکار برگزاری چهارشنبه‌سوری ایمن، پیشگیری و آموزش است.
مجید غمخوار - گروه تپش