دکتر قاسمی مطرح کرد:
کنفرانس هسته‌ای اصفهان بزرگ‌ترین مجمع علمی هسته‌ای کشوردرتاریخ سازمان انرژی اتمی ایران بود
برگزاری کنفرانس‌های علمی در سطوح ملی و بین‌المللی و با حضور شرکت‌کنندگان داخلی و خارجی ماحصل ماه‌ها تلاش، برنامه‌ریزی و هماهنگی است. حال اگراین کنفرانس‌ها درحوزه‌هایی همچون هسته‌ای، نظامی، فضایی و... برگزار شود حساسیت‌های موجود و لزوم اعمال برخی ملاحظات کار را دوچندان می‌کند.
سازمان انرژی اتمی ایران، نخستین کنفرانس بین‌المللی علوم و فنون هسته‌ای را با حضور صاحب‌نظران، استادان، دانشجویان و اندیشمندان برجسته داخلی و مهمانان خارجی از پنج قاره برگزار کرد تا توانمندی‌های صنعت هسته‌ای کشور را بار دیگر در بوته آزمایش قرار دهد. تجربه‌ای که به یمن زحمات و تلاش‌های چندین ماهه تیم‌های مختلف به ثمر نشست و پررنگ‌ترین نقش را در این میان کمیته اجرایی کنفرانس برعهده داشت. از زمان تصویب برگزاری این کنفرانس از یک‌سال پیش تا پایان آن در اردیبهشت‌ماه سال جاری تیم اجرایی خوش درخشیدند و با مدیریت دکتر فرشاد قاسمی از این آزمون بزرگ، سربلند بیرون آمدند. با دبیر اجرایی اولین کنفرانس بین‌المللی علوم و فنون هسته‌ای که معتقد است این کنفرانس در موضوعی خاص، زمان و مکانی خاص برگزار شده، به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
از تجربه برگزاری اولین کنفرانس بین‌المللی هسته‌ای بفرمایید؟
این مصاحبه دو هفته بعد از برگزاری کنفرانس انجام می‌شود ودراین مدت مارویداد مهمی را درکشورداشتیم؛ سانحه ناگوارو دلخراش شهادت رئیس محترم جمهور و هیأت همراه ایشان. من درابتدا یاد این عزیزان را گرامی می‌دارم و امیدوارم مورد رحمت خداوندی قرار گیرند؛ کما این‌که آمرزیده هستند. بعد از29دوره برگزاری کنفرانس که نشان از سابقه زیاد فعالیت‌ها در این زمینه است، ما سی‌امین دوره کنفرانس را داشتیم که به‌نوعی با پنجاهمین سال تأسیس رسمی سازمان انرژی اتمی ایران مقارن شد. این دو اتفاق مهم دست‌به‌دست هم داد تا انجمن هسته‌ای ایران بنا به پیشنهادی که در کنفرانس بیست‌و‌نهم مطرح شده بود برگزاری کنفرانسی متفاوت از گذشته را در دستور کار خود قرار دهد. برای این منظور انجمن اهداف کمی و کیفی را درنظر گرفته بود تا در کنفرانس سی‌ام محقق شود و مهم‌ترین آنها برگزاری کنفرانس با حضور مهمانان بین‌المللی و همین‌طور با حضور پررنگ‌تر مهمانان داخلی بود.بنده سابقه همکاری با انجمن را در چندین دوره کنفرانس‌های تخصصی علمی و هسته‌ای دارم اما این کنفرانس تجربه کاملا متفاوتی بود. تفاوت این کنفرانس با رویدادهای قبلی، برگزاری بین‌المللی آن بود. همچنین جلسات هم‌زمان و میزگردهای جانبی فراوانی در این کنفرانس داشتیم که در کنفرانس‌های قبلی کمتر شاهد آن بودیم و از حیث تعداد روزهای درگیر، این کنفرانس، سه روزه برگزار شد؛ درحالی‌که کنفرانس‌های قبلی یک یا دو روزه بودند. سه روزه بودن کنفرانس، فعالیت‌های علمی و اجرایی را بیشتر کرد.
استقبال متخصصان هسته‌ای از کنفرانس چگونه بود؟
بعد از اعلام فراخوان، حدود 570 چکیده مقاله انگلیسی ابتدا برای دبیرخانه کنفرانس آمد که در نوع خود بی‌نظیر بود. از این تعداد، 476مقاله به‌صورت کامل دریافت و برای ارزیابی داوران ارسال شد. داوری مقالات، افراد علمی متعددی را از مراکز و دانشگاه‌های مختلف و سازمان انرژی اتمی درگیر کرد. هر مقاله حداقل برای دو داور ارسال می‌شد و بعد از نظرخواهی اگر نیاز به بررسی مجدد پیدا می‌کرد، حتی به داور سوم هم ارجاع می‌شد. در نهایت حدود 420 مقاله کامل انگلیسی پذیرفته شد. دریافت این تعداد مقاله کامل به زبان انگلیسی بی‌نظیر بود. نزدیک به 820 نفر شرکت‌کننده علمی در سه روز کنفرانس داشتیم که این هم در نوع خود بی‌نظیر است. با اطلاع خدمت شما می‌گویم که در حوزه هسته‌ای و حتی علوم مختلف پایه این تعداد شرکت‌کننده سابقه نداشته و این کنفرانس از حیث تعداد شرکت‌کنندگان کم‌نظیر بود. ما در این کنفرانس چیزی حدود 100 سخنرانی علمی داشتیم که حدود 80 سخنرانی برگرفته از مقالات برتری بود که داورها به‌عنوان مقالات برتر و سخنران شفاهی انتخاب کرده بودند. حدود 20 سخنران هم به‌صورت مدعو داشتیم. موازی با بخش سخنرانی‌ها، 17پنل یا میزگرد تخصصی برگزار شد که در هر پنل به‌طور متوسط شش سخنران علمی مدعو و برجسته داشتیم که نشان از سطح بالای فضای بحث و تبادل اطلاعات علمی در کنفرانس داشت.در این دوره از کنفرانس بیش از 60 مهمان خارجی از 22 کشور داشتیم. این عدد قبل از اتفاقاتی که در کشور رخ داد آمار بالاتری بود و ما برنامه‌ریزی برای حضور بیش از دو برابر این تعداد مهمان خارجی را داشتیم ولی با توجه به شرایط پیش‌آمده، توفیق میزبانی از 60 مهمان خارجی را پیدا کردیم. حضور این تعداد مهمان از خارج کشور باعث شد بتوانیم استاندارد بین‌المللی کنفرانس را حفظ کنیم. 31 نفر از این مهمانان به‌صورت حضوری در کنفرانس حضور داشتند و 29 نفر نیز به‌صورت مجازی سخنرانی‌های خودشان را در سالن‌ها و میزگردهای تخصصی ارائه کردند. چهار سالن در هتل عباسی که محل برگزاری کنفرانس بود درگیر ارائه محتوای علمی کنفرانس شد. در دو سالن پنل‌های تخصصی و در دو سالن سخنرانی‌های علمی به‌طور موازی دنبال می‌شد. تلاش شده بود محورها طوری برنامه‌ریزی شود تا موضوعات مشابه با هم موازی نباشد و شرکت‌کنندگان بتوانند در هر بخش از کنفرانس، موضوعی متناسب با تخصص‌شان را دنبال کنند. به‌منظور بهره‌مندی افراد بیشتری از کنفرانس با همکاری بخش‌های مختلفی ازجمله فناوری اطلاعات و فاوا و نیز مرکز دیپلماسی عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان، سخنرانی‌ها و میزگردها به‌صورت آنلاین پخش شد.بر اساس آماری که به‌دست آوردیم، بیش از1100نفر به‌صورت حضوری و آنلاین ازکنفرانس بهره بردند.یعنی علاوه‌بر 820 نفری که در کنفرانس حضور داشتند، حدود 300 نفرهم به‌صورت مجازی از مطالب ارائه شده درکنفرانس استفاده کردند که این اتفاق در نوع خودتجربه بی‌سابقه‌ای است.139عضوهیات‌علمی دانشگاهی درکنفرانس شرکت کرده بودندکه این آمار بسیاربالا نشان ازکیفیت کنفرانس دارد.حدود80گرنت رابه دانشجویان برترتحصیلات تکمیلی حوزه‌های هسته‌ای دانشگاه‌هادادیم که درکنفرانس شرکت کردند.
این کنفرانس چه دستاوردهایی برای سازمان انرژی اتمی ایران داشت؟
شاید بهتر باشد بپرسیم این کنفرانس چه دستاوردی برای جامعه هسته‌ای داشت. این کنفرانس مانند همه کنفرانس‌ها اهدافی را دنبال می‌کرد. باید ببینیم که آیا این اهداف برای جامعه هسته‌ای محقق شده و اگر محقق شده، چقدر موفق بوده است؟ صنعت هسته‌ای ایران با محوریت سازمان انرژی اتمی بخش عمده جامعه هسته‌ای را شکل می‌دهد ولی فقط سازمان و صنعت هسته‌ای تشکیل‌دهنده این جامعه نیست. ما دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی مختلف و بخش خصوصی را داریم که در این حوزه فعال هستند. مهم‌ترین هدفی که به‌طورکلی کنفرانس‌ها دنبال می‌کند، ایجاد فضایی برای تبادل اطلاعات است. این اطلاعات یا تخصصی، علمی و مدیریتی یا موضوعاتی است که فرصت‌های همکاری و توسعه همکاری را ایجاد می‌کند. باتوجه به دستاوردهایی که این کنفرانس داشت، باید اذعان کنم که کنفرانس علوم و فنون هسته‌ای در رسیدن به اهداف خود کاملا موفق بود. در سه روز برگزاری کنفرانس، یک فضای مناسب تبادل اطلاعات و هم‌افزایی برای افراد شرکت‌کننده و جامعه هسته‌ای شکل گرفت. علاوه‌بر سخنرانی‌ها و میزگردهای تخصصی، یکی از سالن‌های جانبی کنفرانس به‌طور اختصاصی برای مذاکرات و تبادل‌نظر با طرف‌های خارجی درنظر گرفته شده بود. می‌توانم بگویم از دیگر دستاوردهای کنفرانس همین جلسات مذاکره جانبی بود که با هیات‌های مختلف روسی، ونزوئلایی، سوری و سایر شرکت‌کنندگان کشورهای دیگر برگزار شد. چندین نشست خوب و سطح بالا داشتیم برای توسعه همکاری‌ها با کشورهایی مانند عربستان، ونزوئلا و سایر کشورهایی که در کنفرانس حضور داشتند. یکی دیگر از ویژگی‌های کنفرانس امسال این بود که 12 جایزه به 12 نفر اهدا شد. جایزه شهید شهریاری در سه سطح برگزار شد و برای اولین بار دو نفر از مهمانان خارجی موفق به دریافت این جایزه شدند. این خود فرهنگسازی و شناساندن فعالیت‌های ایران در عرصه بین‌المللی بود که مزین به نام شهید عزیز ما استاد دکتر شهریاری است و برای اولین بار این اتفاق افتاد.
از بین مقالات برتر چه تعداد به جذب همکاری منجر گردید و آیا با کشورها و مؤسسات خارجی شرکت کننده در کنفرانس تفاهم‌نامه همکاری داشتید؟
تیم اجرایی کنفرانس، وظیفه‌اش فراهم آوردن فضای لازم برای تبادل اطلاعات، ایجاد فرصت‌های همکاری و بررسی زمینه‌های همکاری میان بخش‌های مختلف است. تا جایی که اطلاع دارم در مذاکراتی که بخش‌های مختلف سازمان با طرف‌های خارجی داشتند، خوشبختانه زمینه‌های خوبی برای ادامه همکاری ایجاد شده است. درعین‌حال کنفرانس بین طرف‌های داخل کشور هم زمینه‌های خوبی را فراهم کرد و در این میان میزگردهای تخصصی نقش به‌سزایی داشت. زیرا هر پنل متولی تخصصی خود را داشت و متولیان تلاش کرده بودند تا ذی‌نفعان مختلف آن حوزه را دعوت کنند. همین موضوع مطمئنا زمینه‌های توسعه همکاری‌ها را افزایش داده است. برگزاری این کنفرانس برای کشور ما مواهبی داشت که به‌مرور زمان خودشان را نشان خواهند داد.
آیا افرادی که به هر دلیلی نتوانستند در این کنفرانس حاضر شوند، امکان بهره‌برداری از سخنرانی‌ها و پنل‌ها را دارند؟
همکاران جوان، کوشا و ساعی ما در دبیرخانه اجرایی کنفرانس که خیلی هم زحمت می‌کشند در تلاش هستند تا هرچه سریع‌تر و با کیفیت مطلوبی، کتابچه مقالات کنفرانس را منتشر کنند. با انتشار این کتابچه 420 مقاله علمی -که حدود 20 مقاله توسط نویسندگان خارجی ارائه شده- در دسترس همگان قرار خواهد گرفت. درعین‌حال طبق توافقی که با دو نشریه پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای و نشریه تخصصی دانشگاه خواجه‌نصیر-که هر دو از نشریات معتبر داخلی هستند و به زبان انگلیسی چاپ می‌شوند- انجام دادیم، مقرر شد مقالات برتر این کنفرانس به‌صورت مبسوط‌تر در این نشریات معتبر علمی به چاپ رسند.این اتفاق فضایی را فراهم می‌کند تا کسانی که به هر ترتیب نتوانستند در کنفرانس شرکت کنند و حتی اگر در کنفرانس شرکت داشته‌اند اما به دلیل فشرده بودن کنفرانس و موازی بودن زمینه‌های ارائه مقالات نتوانسته‌اند از کلیه سخنرانی‌ها و پنل‌ها بهره‌مند شوند، در جریان همه مباحث علمی قرار گیرند.
چه بازخوردهایی از 1100نفر شرکت‌کننده کنفرانس گرفتید؟ نقطه‌نظرات مهمانان خارجی و جامعه علمی کشور در خصوص این کنفرانس چه بود؟
سؤال خیلی خوبی است. واقعیت این است که وقتی بنده به‌عنوان دبیر اجرایی به موفق بودن این کنفرانس اشاره می‌کنم در واقع پشتوانه صحبت من نظرسنجی است که از شرکت‌کنندگان انجام دادیم. با تهیه یک فرم نظرسنجی استاندارد به زبان انگلیسی و فارسی موفق شدیم از حدود 25درصد شرکت‌کنندگان، سؤالات مختلفی را جویا شویم. 22 سؤال در این فرم نظرسنجی طراحی شده بود که حدود 210 نفر از مهمانان خارجی و داخلی در آن شرکت کردند. نظرسنجی به‌صورت مکتوب، هم حین کنفرانس و هم بعد از آن با ارسال ایمیل انجام شد. نتایج این نظرسنجی بسیار جالب است و این‌که می‌گویم این کنفرانس شکر خدا رویداد موفقی بوده در واقع مستند به خروجی نظرسنجی است. خوشحالم به عرض برسانم که نتایج و تحلیل نظرسنجی نشان می‌دهد که تقریبا در تمام سؤالات مورد پرسش قرارگرفته بالای 70درصد پاسخ‌ها، عالی و خوب است. بازخوردهای خوبی از مهمانان گرفتیم. بعد از کنفرانس، نامه‌های متعددی از داخل کشور و همین‌طور مهمانان خارجی دریافت کردیم که تشکر و رضایت خودشان را از سطح علمی و اجرایی کنفرانس اعلام کرده بودند و این باعث خوشحالی و دلگرمی است و برای ما لذت‌بخش بود.
کنفرانس بین‌المللی علوم و فنون هسته‌ای دوسالانه شد. آیا کنفرانس ملی سالانه انجمن هسته‌ای در این کنفرانس ادغام می‌شود و صرفا هر دو سال یک‌بار کنفرانس بین‌المللی خواهید داشت یا این‌که کنفرانس ملی به قوت خود باقی است و سالانه برگزار می‌شود؟
جامعه علمی هسته‌ای کشور ما از چنان وسعتی برخوردار است که ظرفیت و نیاز برگزاری سالانه کنفرانس هسته‌ای واقعا دیده می‌شود. بنابراین روند برگزاری کنفرانس‌های سالانه طبق روال پی‌گرفته خواهد شد و کارکردی که کنفرانس‌های ملی داشتند سر جای خود باقی است. ما سال آینده کنفرانس ملی سی‌و‌یکمین را خواهیم داشت و سال بعد کنفرانس سی‌و‌دومین به‌صورت کنفرانس بین‌المللی 2026 برگزار خواهد شد.
با حضور مدیرکل و تعدادی از مسئولان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در کنفرانس آیا ابعاد تازه‌ای از همکاری‌ها بین سازمان، انجمن هسته‌ای و آژانس ایجاد شد؟
سه ماه بعد از برگزاری بیست‌ونهمین دوره کنفرانس هسته‌ای که در آن مطرح شدکنفرانس بعدی به‌صورت بین‌المللی برگزار می‌شود، مدیران و پژوهشگران صنعت هسته‌ای مهمان رهبر معظم انقلاب بودند. در آن دیدار ایشان چندین نکته و توصیه را مطرح کردند که دو توصیه کاملا در راستای برگزاری این کنفرانس بود. ایشان در فرمایشات‌شان به توسعه همکاری‌های فنی با کشورهای همسو اشاره کردند و همین‌طور توسعه همکاری‌های فنی و علمی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی. این کنفرانس، جدی‌ترین اقدام جامعه و صنعت هسته‌ای برای تحقق این دو هدف بسیارارزشمند بود. حضورمدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اهمیت ویژه‌ای به این کنفرانس در دنیا داد. کنفرانس‌های تخصصی مختلفی در حوزه هسته‌ای برگزار می‌شود اما کمتر شاهد هستیم که مدیرکل آژانس در آنها حضور پیدا کند. حضور ایشان اهمیت کنفرانس را دوچندان کرد. جا دارد از مسئولان امردرسازمان انرژی اتمی که پیگیر دعوت انجمن از مدیرکل آژانس بودند، تشکر ویژه نمایم. مسلما حضور مدیرکل آژانس در این رویداد زمینه‌ای را فراهم می‌کند برای شناخت بیشتر این رویداد علمی ایرانی به عرصه خارجی و وقتی ما بخواهیم دور بعدی کنفرانس بین‌المللی را برگزار کنیم، با گزارشی که از دوره قبل می‌دهیم، می‌توانیم اهمیت و سطح بالای این کنفرانس را به دنیا نشان دهیم.در این کنفرانس علاوه بر مذاکرات مدیریتی و سیاسی که ایران و آژانس از قدیم داشتند و دنبال می‌شد، سخنرانی‌های علمی توسط متخصصان آژانس برگزار شد که زمینه توسعه همکاری‌ها با آژانس در قالب پروژه‌های همکاری‌های فنی(TC) و همین‌طور شناساندن ظرفیت‌های آژانس به محققان ایرانی در قالب پروژه‌های CRP را فراهم کرد. امیدواریم از این به بعد بیش از پیش شاهد توسعه همکاری‌های علمی و فنی با آژانس باشیم.
شما نزدیک به یک سال برای برگزاری این کنفرانس زحمت کشیدید و تلاش کردید؛ از شیرین‌ترین و سخت‌ترین لحظات این کنفرانس برای‌مان بگویید؟
شیرین‌ترین موردی که می‌توانم به آن اشاره کنم پیاده‌کردن کامل برنامه علمی بود که برای کنفرانس برنامه‌ریزی کرده بودیم. یعنی برگزاری کلیه سخنرانی و میزگردهای تخصصی مطابق با برنامه اعلام‌شده. ما درواقع 16 پنل تخصصی داشتیم که پنل تخصصی ویژه همکاری‌های ایران و روسیه ــ به‌طور خاص با انستیتو کورچاتف که ازموسسه‌های معتبر بین‌المللی است ــ با پیگیری پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای به‌عنوان یک رویداد جانبی جدید در روزهای آخر به کنفرانس اضافه شد.این مهم درکنار برگزاری امن کنفرانس شیرین‌ترین موضوعی بود که من داشتم.دو هفته بعد از برگزاری کنفرانس حادثه ناگوار شهادت رئیس‌جمهور و همراهان عزیزشان را داشتیم که شرایط سختی را ایجاد کرد. جالب است بدانید ما در این مدت دو ایمیل از مهمانان خارجی کنفرانس داشتیم. مهمانی که یک هفته قبل بابت برگزاری کنفرانس پیام تشکر فرستاده بود و یک هفته بعد پیام تسلیت برای شهادت رئیس‌جمهور محترم. این اتفاق نشان می‌دهد که برگزاری چنین کنفرانس‌هایی چقدر می‌تواند زمینه‌های نزدیکی انسان‌ها به همدیگر در شرایط راحتی و سختی را فراهم کند.سخت‌ترین بخش کنفرانس هم چالش اسکان مهمانان بود. استقبال زیاد از کنفرانس به‌خصوص در روزهای نزدیک به زمان برگزاری باعث شد به‌نوعی فعالیت‌های شهر اصفهان تحت‌الشعاع کنفرانس قرار گیرد. رفته‌رفته که به کنفرانس نزدیک می‌شدیم به‌خصوص در دو هفته منتهی به برگزاری با خیل تقاضاهای شرکت در کنفرانس مواجه بودیم. براساس تجربیات کنفرانس‌های قبلی حدود 500 تا600 مهمان را پیش‌بینی کرده بودیم ولی یکباره با انبوهی از تقاضاهای شرکت در کنفرانس برای بهره‌مندی علمی ازکنفرانس مواجه شدیم.رفته‌رفته که به کنفرانس نزدیک می‌شدیم دانشگاه‌های مختلف ترازاول کشور درخواست افزایش سهمیه گرنتهای داده‌شده را داشتند،مکاتبه و رایزنی می‌کردند تا سهمیه آنها را برای بهره‌مندی تعداد بیشتری از دانشجویان افزایش دهیم.همه اینها دست‌به‌دست هم داد تا با افزایش فوق‌العاده تقاضاها در هفته‌های آخر مواجه باشیم که با حمایت و درایت ریاست محترم سازمان و همکاری سایر بخش‌ها به‌خصوص همکاران حامی کنفرانس در شرکت انرژی نوین این موضوع به‌خوبی مدیریت شد.
و سخن پایانی
این کنفرانس بزرگ‌ترین مجمع علمی هسته‌ای کشور در تاریخ سازمان انرژی اتمی ایران بود. این‌که 820 نفر از جامعه علمی کشور اعم از هیأت علمی، اساتید، دانشجویان، متخصصان صنعت هسته‌ای و ... در یک‌جا برای تبادل‌نظر جمع شوند اهمیت این کنفرانس را نشان می‌دهد. قطعا این کنفرانس چراغ راهی برای کنفرانس‌های آینده خواهد بود. برگزاری موفق این کنفرانس در شهر اصفهان در این زمان به‌نوعی نشان از قوت کشور ما در عرصه‌های مختلف علمی، اجرایی، اطلاعاتی و امنیتی دارد. اگر این کنفرانس برگزار نمی‌شد نمی‌توانستیم پی ببریم که در هر شرایطی کشور ما می‌تواند رویدادهایی به این بزرگی را رقم بزند و کشورمان در چنان شرایط باثباتی است که با سرعت و شتابان اهداف و فعالیت‌های خودش را دنبال می‌کند.در پایان جا دارد به‌طور ویژه و خاص از بردباری و مدیریت کم‌نظیر آقای دکتر کریمی‌ثابت و همین‌طور از آقای دکتر آفریده، دبیر محترم علمی کنفرانس تشکر کنم.از تیم اجرایی کنفرانس که تا حضور آخرین مهمان در اصفهان حضور داشتند و تا بدرقه آخرین مهمان در حال عمل به وظایف خود بودند، تشکر می‌کنم. از حامیان اصلی برگزاری این کنفرانس قدردانی می کنم که بدون حمایت همه‌جانبه سازمان انرژی ایران و در رأس آن جناب آقای مهندس اسلامی، معاون محترم رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران اساسا این کنفرانس نمی‌توانست با ویژگی‌هایی که عرض کردم شکل بگیرد. همین‌طور از بخش‌های مختلفی که با ما همکاری کردند کمال تشکر را دارم. همکاران حوزه امنیت که چتر امنیت را بالای سر کنفرانس ایجاد کردند، همکاران حوزه فناوری اطلاعات و حفاظت اسناد که زمینه خوب ارائه‌های برخط کنفرانس را فراهم کردند، مدیریت و همکاران مرکز دیپلماسی عمومی و اطلاع‌رسانی که زمینه اطلاع‌رسانی و افزایش سرمایه اجتماعی صنعت هسته‌ای کشور را در حین برگزاری کنفرانس ایجاد کردند، از حوزه بین‌الملل سازمان که در دعوت و اخذ ویزاهای مهمانان خارجی به‌ویژه حضور مدیرکل آژانس با ما همکاری داشتند، واحد صدور کارت که تردد مهمانان را تسهیل کردند، مسئولین استانی در صداوسیمای استان اصفهان، وزارت اطلاعات، استانداری، میراث فرهنگی، نیروی انتظامی، راهنمایی و رانندگی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ... که همکاری تنگاتنگی در برگزاری این کنفرانس داشتند، صمیمانه سپاسگزارم.
از تجربه برگزاری اولین کنفرانس بین‌المللی هسته‌ای بفرمایید؟
این مصاحبه دو هفته بعد از برگزاری کنفرانس انجام می‌شود ودراین مدت مارویداد مهمی را درکشورداشتیم؛ سانحه ناگوارو دلخراش شهادت رئیس محترم جمهور و هیأت همراه ایشان. من درابتدا یاد این عزیزان را گرامی می‌دارم و امیدوارم مورد رحمت خداوندی قرار گیرند؛ کما این‌که آمرزیده هستند. بعد از29دوره برگزاری کنفرانس که نشان از سابقه زیاد فعالیت‌ها در این زمینه است، ما سی‌امین دوره کنفرانس را داشتیم که به‌نوعی با پنجاهمین سال تأسیس رسمی سازمان انرژی اتمی ایران مقارن شد. این دو اتفاق مهم دست‌به‌دست هم داد تا انجمن هسته‌ای ایران بنا به پیشنهادی که در کنفرانس بیست‌و‌نهم مطرح شده بود برگزاری کنفرانسی متفاوت از گذشته را در دستور کار خود قرار دهد. برای این منظور انجمن اهداف کمی و کیفی را درنظر گرفته بود تا در کنفرانس سی‌ام محقق شود و مهم‌ترین آنها برگزاری کنفرانس با حضور مهمانان بین‌المللی و همین‌طور با حضور پررنگ‌تر مهمانان داخلی بود.بنده سابقه همکاری با انجمن را در چندین دوره کنفرانس‌های تخصصی علمی و هسته‌ای دارم اما این کنفرانس تجربه کاملا متفاوتی بود. تفاوت این کنفرانس با رویدادهای قبلی، برگزاری بین‌المللی آن بود. همچنین جلسات هم‌زمان و میزگردهای جانبی فراوانی در این کنفرانس داشتیم که در کنفرانس‌های قبلی کمتر شاهد آن بودیم و از حیث تعداد روزهای درگیر، این کنفرانس، سه روزه برگزار شد؛ درحالی‌که کنفرانس‌های قبلی یک یا دو روزه بودند. سه روزه بودن کنفرانس، فعالیت‌های علمی و اجرایی را بیشتر کرد.
استقبال متخصصان هسته‌ای از کنفرانس چگونه بود؟
بعد از اعلام فراخوان، حدود 570 چکیده مقاله انگلیسی ابتدا برای دبیرخانه کنفرانس آمد که در نوع خود بی‌نظیر بود. از این تعداد، 476مقاله به‌صورت کامل دریافت و برای ارزیابی داوران ارسال شد. داوری مقالات، افراد علمی متعددی را از مراکز و دانشگاه‌های مختلف و سازمان انرژی اتمی درگیر کرد. هر مقاله حداقل برای دو داور ارسال می‌شد و بعد از نظرخواهی اگر نیاز به بررسی مجدد پیدا می‌کرد، حتی به داور سوم هم ارجاع می‌شد. در نهایت حدود 420 مقاله کامل انگلیسی پذیرفته شد. دریافت این تعداد مقاله کامل به زبان انگلیسی بی‌نظیر بود. نزدیک به 820 نفر شرکت‌کننده علمی در سه روز کنفرانس داشتیم که این هم در نوع خود بی‌نظیر است. با اطلاع خدمت شما می‌گویم که در حوزه هسته‌ای و حتی علوم مختلف پایه این تعداد شرکت‌کننده سابقه نداشته و این کنفرانس از حیث تعداد شرکت‌کنندگان کم‌نظیر بود. ما در این کنفرانس چیزی حدود 100 سخنرانی علمی داشتیم که حدود 80 سخنرانی برگرفته از مقالات برتری بود که داورها به‌عنوان مقالات برتر و سخنران شفاهی انتخاب کرده بودند. حدود 20 سخنران هم به‌صورت مدعو داشتیم. موازی با بخش سخنرانی‌ها، 17پنل یا میزگرد تخصصی برگزار شد که در هر پنل به‌طور متوسط شش سخنران علمی مدعو و برجسته داشتیم که نشان از سطح بالای فضای بحث و تبادل اطلاعات علمی در کنفرانس داشت.در این دوره از کنفرانس بیش از 60 مهمان خارجی از 22 کشور داشتیم. این عدد قبل از اتفاقاتی که در کشور رخ داد آمار بالاتری بود و ما برنامه‌ریزی برای حضور بیش از دو برابر این تعداد مهمان خارجی را داشتیم ولی با توجه به شرایط پیش‌آمده، توفیق میزبانی از 60 مهمان خارجی را پیدا کردیم. حضور این تعداد مهمان از خارج کشور باعث شد بتوانیم استاندارد بین‌المللی کنفرانس را حفظ کنیم. 31 نفر از این مهمانان به‌صورت حضوری در کنفرانس حضور داشتند و 29 نفر نیز به‌صورت مجازی سخنرانی‌های خودشان را در سالن‌ها و میزگردهای تخصصی ارائه کردند. چهار سالن در هتل عباسی که محل برگزاری کنفرانس بود درگیر ارائه محتوای علمی کنفرانس شد. در دو سالن پنل‌های تخصصی و در دو سالن سخنرانی‌های علمی به‌طور موازی دنبال می‌شد. تلاش شده بود محورها طوری برنامه‌ریزی شود تا موضوعات مشابه با هم موازی نباشد و شرکت‌کنندگان بتوانند در هر بخش از کنفرانس، موضوعی متناسب با تخصص‌شان را دنبال کنند. به‌منظور بهره‌مندی افراد بیشتری از کنفرانس با همکاری بخش‌های مختلفی ازجمله فناوری اطلاعات و فاوا و نیز مرکز دیپلماسی عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان، سخنرانی‌ها و میزگردها به‌صورت آنلاین پخش شد.بر اساس آماری که به‌دست آوردیم، بیش از1100نفر به‌صورت حضوری و آنلاین ازکنفرانس بهره بردند.یعنی علاوه‌بر 820 نفری که در کنفرانس حضور داشتند، حدود 300 نفرهم به‌صورت مجازی از مطالب ارائه شده درکنفرانس استفاده کردند که این اتفاق در نوع خودتجربه بی‌سابقه‌ای است.139عضوهیات‌علمی دانشگاهی درکنفرانس شرکت کرده بودندکه این آمار بسیاربالا نشان ازکیفیت کنفرانس دارد.حدود80گرنت رابه دانشجویان برترتحصیلات تکمیلی حوزه‌های هسته‌ای دانشگاه‌هادادیم که درکنفرانس شرکت کردند.
این کنفرانس چه دستاوردهایی برای سازمان انرژی اتمی ایران داشت؟
شاید بهتر باشد بپرسیم این کنفرانس چه دستاوردی برای جامعه هسته‌ای داشت. این کنفرانس مانند همه کنفرانس‌ها اهدافی را دنبال می‌کرد. باید ببینیم که آیا این اهداف برای جامعه هسته‌ای محقق شده و اگر محقق شده، چقدر موفق بوده است؟ صنعت هسته‌ای ایران با محوریت سازمان انرژی اتمی بخش عمده جامعه هسته‌ای را شکل می‌دهد ولی فقط سازمان و صنعت هسته‌ای تشکیل‌دهنده این جامعه نیست. ما دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی مختلف و بخش خصوصی را داریم که در این حوزه فعال هستند. مهم‌ترین هدفی که به‌طورکلی کنفرانس‌ها دنبال می‌کند، ایجاد فضایی برای تبادل اطلاعات است. این اطلاعات یا تخصصی، علمی و مدیریتی یا موضوعاتی است که فرصت‌های همکاری و توسعه همکاری را ایجاد می‌کند. باتوجه به دستاوردهایی که این کنفرانس داشت، باید اذعان کنم که کنفرانس علوم و فنون هسته‌ای در رسیدن به اهداف خود کاملا موفق بود. در سه روز برگزاری کنفرانس، یک فضای مناسب تبادل اطلاعات و هم‌افزایی برای افراد شرکت‌کننده و جامعه هسته‌ای شکل گرفت. علاوه‌بر سخنرانی‌ها و میزگردهای تخصصی، یکی از سالن‌های جانبی کنفرانس به‌طور اختصاصی برای مذاکرات و تبادل‌نظر با طرف‌های خارجی درنظر گرفته شده بود. می‌توانم بگویم از دیگر دستاوردهای کنفرانس همین جلسات مذاکره جانبی بود که با هیات‌های مختلف روسی، ونزوئلایی، سوری و سایر شرکت‌کنندگان کشورهای دیگر برگزار شد. چندین نشست خوب و سطح بالا داشتیم برای توسعه همکاری‌ها با کشورهایی مانند عربستان، ونزوئلا و سایر کشورهایی که در کنفرانس حضور داشتند. یکی دیگر از ویژگی‌های کنفرانس امسال این بود که 12 جایزه به 12 نفر اهدا شد. جایزه شهید شهریاری در سه سطح برگزار شد و برای اولین بار دو نفر از مهمانان خارجی موفق به دریافت این جایزه شدند. این خود فرهنگسازی و شناساندن فعالیت‌های ایران در عرصه بین‌المللی بود که مزین به نام شهید عزیز ما استاد دکتر شهریاری است و برای اولین بار این اتفاق افتاد.
از بین مقالات برتر چه تعداد به جذب همکاری منجر گردید و آیا با کشورها و مؤسسات خارجی شرکت کننده در کنفرانس تفاهم‌نامه همکاری داشتید؟
تیم اجرایی کنفرانس، وظیفه‌اش فراهم آوردن فضای لازم برای تبادل اطلاعات، ایجاد فرصت‌های همکاری و بررسی زمینه‌های همکاری میان بخش‌های مختلف است. تا جایی که اطلاع دارم در مذاکراتی که بخش‌های مختلف سازمان با طرف‌های خارجی داشتند، خوشبختانه زمینه‌های خوبی برای ادامه همکاری ایجاد شده است. درعین‌حال کنفرانس بین طرف‌های داخل کشور هم زمینه‌های خوبی را فراهم کرد و در این میان میزگردهای تخصصی نقش به‌سزایی داشت. زیرا هر پنل متولی تخصصی خود را داشت و متولیان تلاش کرده بودند تا ذی‌نفعان مختلف آن حوزه را دعوت کنند. همین موضوع مطمئنا زمینه‌های توسعه همکاری‌ها را افزایش داده است. برگزاری این کنفرانس برای کشور ما مواهبی داشت که به‌مرور زمان خودشان را نشان خواهند داد.
آیا افرادی که به هر دلیلی نتوانستند در این کنفرانس حاضر شوند، امکان بهره‌برداری از سخنرانی‌ها و پنل‌ها را دارند؟
همکاران جوان، کوشا و ساعی ما در دبیرخانه اجرایی کنفرانس که خیلی هم زحمت می‌کشند در تلاش هستند تا هرچه سریع‌تر و با کیفیت مطلوبی، کتابچه مقالات کنفرانس را منتشر کنند. با انتشار این کتابچه 420 مقاله علمی -که حدود 20 مقاله توسط نویسندگان خارجی ارائه شده- در دسترس همگان قرار خواهد گرفت. درعین‌حال طبق توافقی که با دو نشریه پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای و نشریه تخصصی دانشگاه خواجه‌نصیر-که هر دو از نشریات معتبر داخلی هستند و به زبان انگلیسی چاپ می‌شوند- انجام دادیم، مقرر شد مقالات برتر این کنفرانس به‌صورت مبسوط‌تر در این نشریات معتبر علمی به چاپ رسند.این اتفاق فضایی را فراهم می‌کند تا کسانی که به هر ترتیب نتوانستند در کنفرانس شرکت کنند و حتی اگر در کنفرانس شرکت داشته‌اند اما به دلیل فشرده بودن کنفرانس و موازی بودن زمینه‌های ارائه مقالات نتوانسته‌اند از کلیه سخنرانی‌ها و پنل‌ها بهره‌مند شوند، در جریان همه مباحث علمی قرار گیرند.
چه بازخوردهایی از 1100نفر شرکت‌کننده کنفرانس گرفتید؟ نقطه‌نظرات مهمانان خارجی و جامعه علمی کشور در خصوص این کنفرانس چه بود؟
سؤال خیلی خوبی است. واقعیت این است که وقتی بنده به‌عنوان دبیر اجرایی به موفق بودن این کنفرانس اشاره می‌کنم در واقع پشتوانه صحبت من نظرسنجی است که از شرکت‌کنندگان انجام دادیم. با تهیه یک فرم نظرسنجی استاندارد به زبان انگلیسی و فارسی موفق شدیم از حدود 25درصد شرکت‌کنندگان، سؤالات مختلفی را جویا شویم. 22 سؤال در این فرم نظرسنجی طراحی شده بود که حدود 210 نفر از مهمانان خارجی و داخلی در آن شرکت کردند. نظرسنجی به‌صورت مکتوب، هم حین کنفرانس و هم بعد از آن با ارسال ایمیل انجام شد. نتایج این نظرسنجی بسیار جالب است و این‌که می‌گویم این کنفرانس شکر خدا رویداد موفقی بوده در واقع مستند به خروجی نظرسنجی است. خوشحالم به عرض برسانم که نتایج و تحلیل نظرسنجی نشان می‌دهد که تقریبا در تمام سؤالات مورد پرسش قرارگرفته بالای 70درصد پاسخ‌ها، عالی و خوب است. بازخوردهای خوبی از مهمانان گرفتیم. بعد از کنفرانس، نامه‌های متعددی از داخل کشور و همین‌طور مهمانان خارجی دریافت کردیم که تشکر و رضایت خودشان را از سطح علمی و اجرایی کنفرانس اعلام کرده بودند و این باعث خوشحالی و دلگرمی است و برای ما لذت‌بخش بود.
کنفرانس بین‌المللی علوم و فنون هسته‌ای دوسالانه شد. آیا کنفرانس ملی سالانه انجمن هسته‌ای در این کنفرانس ادغام می‌شود و صرفا هر دو سال یک‌بار کنفرانس بین‌المللی خواهید داشت یا این‌که کنفرانس ملی به قوت خود باقی است و سالانه برگزار می‌شود؟
جامعه علمی هسته‌ای کشور ما از چنان وسعتی برخوردار است که ظرفیت و نیاز برگزاری سالانه کنفرانس هسته‌ای واقعا دیده می‌شود. بنابراین روند برگزاری کنفرانس‌های سالانه طبق روال پی‌گرفته خواهد شد و کارکردی که کنفرانس‌های ملی داشتند سر جای خود باقی است. ما سال آینده کنفرانس ملی سی‌و‌یکمین را خواهیم داشت و سال بعد کنفرانس سی‌و‌دومین به‌صورت کنفرانس بین‌المللی 2026 برگزار خواهد شد.
با حضور مدیرکل و تعدادی از مسئولان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در کنفرانس آیا ابعاد تازه‌ای از همکاری‌ها بین سازمان، انجمن هسته‌ای و آژانس ایجاد شد؟
سه ماه بعد از برگزاری بیست‌ونهمین دوره کنفرانس هسته‌ای که در آن مطرح شدکنفرانس بعدی به‌صورت بین‌المللی برگزار می‌شود، مدیران و پژوهشگران صنعت هسته‌ای مهمان رهبر معظم انقلاب بودند. در آن دیدار ایشان چندین نکته و توصیه را مطرح کردند که دو توصیه کاملا در راستای برگزاری این کنفرانس بود. ایشان در فرمایشات‌شان به توسعه همکاری‌های فنی با کشورهای همسو اشاره کردند و همین‌طور توسعه همکاری‌های فنی و علمی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی. این کنفرانس، جدی‌ترین اقدام جامعه و صنعت هسته‌ای برای تحقق این دو هدف بسیارارزشمند بود. حضورمدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اهمیت ویژه‌ای به این کنفرانس در دنیا داد. کنفرانس‌های تخصصی مختلفی در حوزه هسته‌ای برگزار می‌شود اما کمتر شاهد هستیم که مدیرکل آژانس در آنها حضور پیدا کند. حضور ایشان اهمیت کنفرانس را دوچندان کرد. جا دارد از مسئولان امردرسازمان انرژی اتمی که پیگیر دعوت انجمن از مدیرکل آژانس بودند، تشکر ویژه نمایم. مسلما حضور مدیرکل آژانس در این رویداد زمینه‌ای را فراهم می‌کند برای شناخت بیشتر این رویداد علمی ایرانی به عرصه خارجی و وقتی ما بخواهیم دور بعدی کنفرانس بین‌المللی را برگزار کنیم، با گزارشی که از دوره قبل می‌دهیم، می‌توانیم اهمیت و سطح بالای این کنفرانس را به دنیا نشان دهیم.در این کنفرانس علاوه بر مذاکرات مدیریتی و سیاسی که ایران و آژانس از قدیم داشتند و دنبال می‌شد، سخنرانی‌های علمی توسط متخصصان آژانس برگزار شد که زمینه توسعه همکاری‌ها با آژانس در قالب پروژه‌های همکاری‌های فنی(TC) و همین‌طور شناساندن ظرفیت‌های آژانس به محققان ایرانی در قالب پروژه‌های CRP را فراهم کرد. امیدواریم از این به بعد بیش از پیش شاهد توسعه همکاری‌های علمی و فنی با آژانس باشیم.
شما نزدیک به یک سال برای برگزاری این کنفرانس زحمت کشیدید و تلاش کردید؛ از شیرین‌ترین و سخت‌ترین لحظات این کنفرانس برای‌مان بگویید؟
شیرین‌ترین موردی که می‌توانم به آن اشاره کنم پیاده‌کردن کامل برنامه علمی بود که برای کنفرانس برنامه‌ریزی کرده بودیم. یعنی برگزاری کلیه سخنرانی و میزگردهای تخصصی مطابق با برنامه اعلام‌شده. ما درواقع 16 پنل تخصصی داشتیم که پنل تخصصی ویژه همکاری‌های ایران و روسیه ــ به‌طور خاص با انستیتو کورچاتف که ازموسسه‌های معتبر بین‌المللی است ــ با پیگیری پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای به‌عنوان یک رویداد جانبی جدید در روزهای آخر به کنفرانس اضافه شد.این مهم درکنار برگزاری امن کنفرانس شیرین‌ترین موضوعی بود که من داشتم.دو هفته بعد از برگزاری کنفرانس حادثه ناگوار شهادت رئیس‌جمهور و همراهان عزیزشان را داشتیم که شرایط سختی را ایجاد کرد. جالب است بدانید ما در این مدت دو ایمیل از مهمانان خارجی کنفرانس داشتیم. مهمانی که یک هفته قبل بابت برگزاری کنفرانس پیام تشکر فرستاده بود و یک هفته بعد پیام تسلیت برای شهادت رئیس‌جمهور محترم. این اتفاق نشان می‌دهد که برگزاری چنین کنفرانس‌هایی چقدر می‌تواند زمینه‌های نزدیکی انسان‌ها به همدیگر در شرایط راحتی و سختی را فراهم کند.سخت‌ترین بخش کنفرانس هم چالش اسکان مهمانان بود. استقبال زیاد از کنفرانس به‌خصوص در روزهای نزدیک به زمان برگزاری باعث شد به‌نوعی فعالیت‌های شهر اصفهان تحت‌الشعاع کنفرانس قرار گیرد. رفته‌رفته که به کنفرانس نزدیک می‌شدیم به‌خصوص در دو هفته منتهی به برگزاری با خیل تقاضاهای شرکت در کنفرانس مواجه بودیم. براساس تجربیات کنفرانس‌های قبلی حدود 500 تا600 مهمان را پیش‌بینی کرده بودیم ولی یکباره با انبوهی از تقاضاهای شرکت در کنفرانس برای بهره‌مندی علمی ازکنفرانس مواجه شدیم.رفته‌رفته که به کنفرانس نزدیک می‌شدیم دانشگاه‌های مختلف ترازاول کشور درخواست افزایش سهمیه گرنتهای داده‌شده را داشتند،مکاتبه و رایزنی می‌کردند تا سهمیه آنها را برای بهره‌مندی تعداد بیشتری از دانشجویان افزایش دهیم.همه اینها دست‌به‌دست هم داد تا با افزایش فوق‌العاده تقاضاها در هفته‌های آخر مواجه باشیم که با حمایت و درایت ریاست محترم سازمان و همکاری سایر بخش‌ها به‌خصوص همکاران حامی کنفرانس در شرکت انرژی نوین این موضوع به‌خوبی مدیریت شد.
و سخن پایانی
این کنفرانس بزرگ‌ترین مجمع علمی هسته‌ای کشور در تاریخ سازمان انرژی اتمی ایران بود. این‌که 820 نفر از جامعه علمی کشور اعم از هیأت علمی، اساتید، دانشجویان، متخصصان صنعت هسته‌ای و ... در یک‌جا برای تبادل‌نظر جمع شوند اهمیت این کنفرانس را نشان می‌دهد. قطعا این کنفرانس چراغ راهی برای کنفرانس‌های آینده خواهد بود. برگزاری موفق این کنفرانس در شهر اصفهان در این زمان به‌نوعی نشان از قوت کشور ما در عرصه‌های مختلف علمی، اجرایی، اطلاعاتی و امنیتی دارد. اگر این کنفرانس برگزار نمی‌شد نمی‌توانستیم پی ببریم که در هر شرایطی کشور ما می‌تواند رویدادهایی به این بزرگی را رقم بزند و کشورمان در چنان شرایط باثباتی است که با سرعت و شتابان اهداف و فعالیت‌های خودش را دنبال می‌کند.در پایان جا دارد به‌طور ویژه و خاص از بردباری و مدیریت کم‌نظیر آقای دکتر کریمی‌ثابت و همین‌طور از آقای دکتر آفریده، دبیر محترم علمی کنفرانس تشکر کنم.از تیم اجرایی کنفرانس که تا حضور آخرین مهمان در اصفهان حضور داشتند و تا بدرقه آخرین مهمان در حال عمل به وظایف خود بودند، تشکر می‌کنم. از حامیان اصلی برگزاری این کنفرانس قدردانی می کنم که بدون حمایت همه‌جانبه سازمان انرژی ایران و در رأس آن جناب آقای مهندس اسلامی، معاون محترم رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران اساسا این کنفرانس نمی‌توانست با ویژگی‌هایی که عرض کردم شکل بگیرد. همین‌طور از بخش‌های مختلفی که با ما همکاری کردند کمال تشکر را دارم. همکاران حوزه امنیت که چتر امنیت را بالای سر کنفرانس ایجاد کردند، همکاران حوزه فناوری اطلاعات و حفاظت اسناد که زمینه خوب ارائه‌های برخط کنفرانس را فراهم کردند، مدیریت و همکاران مرکز دیپلماسی عمومی و اطلاع‌رسانی که زمینه اطلاع‌رسانی و افزایش سرمایه اجتماعی صنعت هسته‌ای کشور را در حین برگزاری کنفرانس ایجاد کردند، از حوزه بین‌الملل سازمان که در دعوت و اخذ ویزاهای مهمانان خارجی به‌ویژه حضور مدیرکل آژانس با ما همکاری داشتند، واحد صدور کارت که تردد مهمانان را تسهیل کردند، مسئولین استانی در صداوسیمای استان اصفهان، وزارت اطلاعات، استانداری، میراث فرهنگی، نیروی انتظامی، راهنمایی و رانندگی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ... که همکاری تنگاتنگی در برگزاری این کنفرانس داشتند، صمیمانه سپاسگزارم.