در صورتی که بعدها، ادعایی راجع به مالی که سند آن، به صورت قولنامه‌ای منعقد شده در دادگاه مطرح شود؛ لازم است که مالک با استفاده از سند خود به اثبات مالکیت بپردازد. ازآنجایی که اثبات مالکیت باسند قولنامه‌ای، پیچیدگی‌های خاص خود را دارد، لازم است که افراد باجزئیات اثبات مالکیت با قولنامه، نظیر مدارک لازم و نمونه دادخواست آن آشنایی داشته باشند. به موجب ماده 30 قانون مدنی، هر مالکی نسبت به مایملک خود حق همه‌گونه تصرف و انتفاع دارد؛ مگر در مواردی که قانون استثنا کرده باشد.درصورتی که سایر افراد،ادعایی رادرنزدمحاکم قضایی،نسبت به‌مالکیت شخص براموالش مطرح نمایند،لازم است که وی،ازطریق دلایل و مدارک اثبات مالکیت، نظیر قولنامه، به دفاع از حقوق خود و اثبات مالکیتش بپردازد.
دررابطه باچگونگی‌اثبات‌مالکیت باقولنامه؛می‌توان‌گفت‌که قولنامه‌رامی‌توان به‌دوصورت دستی‌ومحضری تنظیم نمود. قولنامه محضری به قولنامه‌ای گفته می‌شود که طرفین مفاد آن را در نزد دفاتر اسناد رسمی تنظیم وثبت کرده باشند. ازآنجایی که اسناد تنظیم و ثبت شده در نزد دفاتر اسناد، سند رسمی محسوب می‌شود، به موجب ماده 1292 قانون مدنی، تردید و انکار نسبت به آن مسموع نیست، مگر این‌که مدعی بتواند اثبات کند که قولنامه رسمی مزبور جعلی بوده یا به جهتی ازجهات قانونی از اعتبار افتاده است.غالبا دعاوی که دردادگاه‌ها نسبت اعتبار اسناد قولنامه‌ای مطرح می‌شود، دررابطه با قولنامه‌های دستی است. قولنامه دستی به قولنامه‌ای گفته می‌شود که‌ به‌ صورت‌ دستنویس یا در فرم‌های چاپی‌ بنگاه املاک نوشته‌ شده و طرفین، به موجب آن، اقدام به انعقاد عقد بیع نموده‌اند. اعتبار قولنامه دستی، در حکم سند عادی است.
چگونگی اثبات مالکیت با قولنامه دستی در مراجع قضایی به این صورت است که دادگاه، قولنامه دستی را در کنار سایر قرائن و مدارک لازم نظیر شهادت شهود، اماره تصرف، اقرار و سوگند قرار داده و باتوجه به جمیع جهات، نسبت به صدور حکم اقدام می‌نماید.بنابراین، چگونگی اثبات مالکیت با قولنامه محضری به این صورت است که صرف وجود قولنامه محضری، برای اثبات مالکیت کافی است اما برای اثبات مالکیت با قولنامه دستی دادگاه به دلایل دیگری نظیر سوگند، اقرار و...نیز توجه خواهد نمود. نحوه اثبات مالکیت در انواع قولنامه (دستی و محضری) متفاوت بوده و اثبات مالکیت با قولنامه محضری و رسمی، به مراتب از سهولت بیشتری برخوردار است. همان‌طور که پیشتر بیان شد، در اثبات مالکیت با قولنامه دستی، قاضی دادگاه دلایل دیگر، نظیر شهادت شهود را نیز در اثبات مالکیت شخص مورد توجه قرار می‌دهد. برای اثبات مالکیت با شهادت شهود، شهود می‌بایست شرایط و ویژگی‌هایی داشته باشند تا بتوان شهادت آنها را مورد پذیرش قرار داد.

محمد  زمانی - خبرنگار چاردیواری