مروری بر اقدامات دفتر توسعه زیرساختهای زیست‌بوم نوآوری
زیرساخت‌ها، سکوی توسعه فناوری
باتوجه به این‌که یکی از ماموریت‌‌ها و جهت‌گیری‌‌ها‌ی اصلی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاست جمهوری کمک به شکل‌گیری زیرساختهای لازم جهت توسعه کمی و کیفی شرکت‌‌ها‌ی دانشبنیان و فناور بوده است، شناسایی موضوعات و چالش‌‌ها‌ی راهبردی توسعه این شرکت‌‌ها می‌تواند به شکل‌گیری رویکرد‌ها‌ی جدید توسعه زیرساخت منجر گردد.
از رسالت‌‌ها‌ی معاونت علمی، توسعه متوازن و هدفمند زیرساختهای نوآوری است؛ بر همین مبنا توجه ویژه به گسترش زیست‌بوم نوآوری، با ظرفیت‌سازی و توسعه بستر‌ها‌ی مورد نیاز به عنوان یکی از برنامه‌‌ها‌ی محوری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان در سطح کشور قرار گرفته است. هدف از این برنامه، ایجاد ظرفیت مناسب در شکل‌گیری و توسعه فعالیت استارت‌آپ‌ها، واحد‌ها،مؤسسات فناوروشرکت‌‌ها‌ی دانشبنیان ونقش‌آفرینی آنها‌دراقتصادکشوراست.مأموریت ویژه‌ای که دردفتر توسعه زیرساختهای زیست‌بوم نوآوری در حال پیگیری است.درراستای تحقق اهداف کلان معاونت علمی،فناوری واقتصاددانش‌بنیان ریاست‌جمهوری درتوسعه نوآوری، دفتر توسعه زیرساختهای زیست‌بوم نوآوری ضمن توسعه هدفمند چنین ساختارهایی در زیست‌بوم نوآوری در کشور، نظیر مواردی چون کارخانه‌های نوآوری، مراکز هم‌آفرینی، مراکز نوآوری،مراکز رشد،پارک‌های علم وفناوری، شتابدهنده‌ها، فب‌لب‌ها، فضاهای کار اشتراکی، خانه‌های خلاق و...، افزایش و هدایت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به زیست‌بوم نوآوری کشور را مورد توجه قرار داده است.
محورهای اصلی فعالیت
درراستای حمایت از توسعه کمی و کیفی زیست‌بوم نوآوری وشکل‌گیری وتوسعه کسب‌وکارهای فناورانه و دانشبنیان پایدار، پرداختن به برخی از محورهای کلیدی در دستورکاراین دفتر قرارگرفته است که باقی فعالیت‌ها نیز ذیل همین موارد می‌گنجد. محورهایی نظیر ساماندهی و حمایت از ایجادوتوسعه زیرساختهای موردنیاززیست‌بوم نوآوری، توانمندسازی، مهارت‌افزایی و انتقال تجربه بازیگران زیست‌بوم نوآوری، حمایت از برگزاری رویدادها و نمایشگاه‌ها، شبکه‌سازی زیرساختهای زیست‌بوم نوآوری، توسعه تعاملات و همکاری‌ها با سایرنهادها،ایجاد سامانه پایش زیرساختهای زیست‌بوم نوآوری،توسعه زیست‌بوم نوآوری شرکتی، زیست‌بوم نوآوری در استان‌ها و زیست‌بوم اشتغال دانشبنیان که هریک زیرشاخه‌های متعدد و متنوعی را دربرمی‌گیرد تا رویکردی جامع در زمینه توسعه زیرساختی شکل بگیرد.
وضعیت مطلوب زیرساختهای زیست‌بوم نوآوری و فناوری کشور
زیرساختهای توسعه زیست‌بوم نوآوری و فناوری کشور در حال حاضر در وضعیت مطلوبی قرار دارد زیرا در نخستین سال‌های تشکیل زیست‌بوم نوآوری کشور، نیاز به تعریف مفاهیم جدید و ایجاد زیرساختهای لازم جهت رشد و توسعه زیست‌بوم نوآوری احساس می‌شد؛ به بیان دیگر، در آن سال‌ها هـدف اصلی، رشـد کمی و تشکیل زیرساخت‌ها به‌شمار می‌رفت. طی این سال‌ها، بیش از صدها توافقنامه در حوزه شتابدهی، مرا کز نوآوری، کارخانه‌های نوآوری و سایر زیرساخت‌ها با مجموعه‌های مختلف منعقد شده است که در حال حاضر برخی از آنها فعال و برخی غیرفعال است. به همین خاطر ضروری بود پس از گذشت بیش از یک دهه فعالیت، تغییراتی در نحوه حمایت از توسعه زیرساختهای مختلف زیست‌بوم نوآوری و فناوری کشور اتفاق بیفتد.
بازنگری در مسیر و نگرش
با توجه به نیازی که به منظور تحول در نظام توسعه زیرساخت کشور احساس می‌شد، دوره جدیدی در دفتر توسعه زیرساخت‌ها آغاز شد. در این مقطع، زیرساختهای زیست‌بوم نوآوری کشور به شکل مناسبی جهت‌دهی شد و ساختارهای مناسب آنها نیز شکل مناسبی به خودش گرفت؛ نهایتا براساس مطالعات و جلسات متعدد با متخصصان وراهبران هریک ازاجزای زیست‌بوم ودر راستای ضرورت ساماندهی وحمایت هدفمنداززیرساخت‌های مستعددرتشکیل وتوسعه محصولات وخدمات فناورانه ودانش‌بنیان،مجموعه دستورالعمل‌هایی به جهت حمایت ازایجاد،توسعه فعالیت واعتباربخشی زیرساختهای زیست‌بوم نوآوری دردفتر توسعه زیرساختهای زیست‌بوم نوآوری درسال1402تدوین شد. این مجموعه حاوی پنج دستورالعمل حوزه زیرساختهای زیست‌بوم نوآوری مشتمل بر کارخانه‌های نوآوری، مراکز نوآوری، فضای کار اشتراکی نوآوری، شتابدهنده‌های نوآوری و مراکز هم‌آفرینی می‌شد که درآن اهداف، خدمات قابل ارائه، شرایط و معیارهای ایجاد و فعالیت هریک از زیرساخت‌ها به شکل مفصلی تبیین شده است. به بیان دیگر برای هرکدام از این زیرساخت‌ها در دستورالعمل طرح کسب‌وکار و شاخص‌های متفاوتی تعیین شد؛ برای مثال مراکز نوآوری سازمان دولتی لازم است مرتبط با موضوع فعالیت سازمان مادر باشد، نیازهای آن سازمان را برآورده کند و باتوجه به ماهیت سازمان دولتی و در حوزه موضوع فعالیت، کارهای ترویج نوآوری انجام دهد. درحوزه دانشگاهی،تجاری‌سازی ایده‌های دانشجویان و اعضای هیات علمی مسأله است و در مراکز نوآوری پارکی دغدغه استان حائز اهمیت است.
صادق کاشفی - خبرنگار پیشرانمحورهای اصلی فعالیت
درراستای حمایت از توسعه کمی و کیفی زیست‌بوم نوآوری وشکل‌گیری وتوسعه کسب‌وکارهای فناورانه و دانشبنیان پایدار، پرداختن به برخی از محورهای کلیدی در دستورکاراین دفتر قرارگرفته است که باقی فعالیت‌ها نیز ذیل همین موارد می‌گنجد. محورهایی نظیر ساماندهی و حمایت از ایجادوتوسعه زیرساختهای موردنیاززیست‌بوم نوآوری، توانمندسازی، مهارت‌افزایی و انتقال تجربه بازیگران زیست‌بوم نوآوری، حمایت از برگزاری رویدادها و نمایشگاه‌ها، شبکه‌سازی زیرساختهای زیست‌بوم نوآوری، توسعه تعاملات و همکاری‌ها با سایرنهادها،ایجاد سامانه پایش زیرساختهای زیست‌بوم نوآوری،توسعه زیست‌بوم نوآوری شرکتی، زیست‌بوم نوآوری در استان‌ها و زیست‌بوم اشتغال دانشبنیان که هریک زیرشاخه‌های متعدد و متنوعی را دربرمی‌گیرد تا رویکردی جامع در زمینه توسعه زیرساختی شکل بگیرد.
وضعیت مطلوب زیرساختهای زیست‌بوم نوآوری و فناوری کشور
زیرساختهای توسعه زیست‌بوم نوآوری و فناوری کشور در حال حاضر در وضعیت مطلوبی قرار دارد زیرا در نخستین سال‌های تشکیل زیست‌بوم نوآوری کشور، نیاز به تعریف مفاهیم جدید و ایجاد زیرساختهای لازم جهت رشد و توسعه زیست‌بوم نوآوری احساس می‌شد؛ به بیان دیگر، در آن سال‌ها هـدف اصلی، رشـد کمی و تشکیل زیرساخت‌ها به‌شمار می‌رفت. طی این سال‌ها، بیش از صدها توافقنامه در حوزه شتابدهی، مرا کز نوآوری، کارخانه‌های نوآوری و سایر زیرساخت‌ها با مجموعه‌های مختلف منعقد شده است که در حال حاضر برخی از آنها فعال و برخی غیرفعال است. به همین خاطر ضروری بود پس از گذشت بیش از یک دهه فعالیت، تغییراتی در نحوه حمایت از توسعه زیرساختهای مختلف زیست‌بوم نوآوری و فناوری کشور اتفاق بیفتد.
بازنگری در مسیر و نگرش
با توجه به نیازی که به منظور تحول در نظام توسعه زیرساخت کشور احساس می‌شد، دوره جدیدی در دفتر توسعه زیرساخت‌ها آغاز شد. در این مقطع، زیرساختهای زیست‌بوم نوآوری کشور به شکل مناسبی جهت‌دهی شد و ساختارهای مناسب آنها نیز شکل مناسبی به خودش گرفت؛ نهایتا براساس مطالعات و جلسات متعدد با متخصصان وراهبران هریک ازاجزای زیست‌بوم ودر راستای ضرورت ساماندهی وحمایت هدفمنداززیرساخت‌های مستعددرتشکیل وتوسعه محصولات وخدمات فناورانه ودانش‌بنیان،مجموعه دستورالعمل‌هایی به جهت حمایت ازایجاد،توسعه فعالیت واعتباربخشی زیرساختهای زیست‌بوم نوآوری دردفتر توسعه زیرساختهای زیست‌بوم نوآوری درسال1402تدوین شد. این مجموعه حاوی پنج دستورالعمل حوزه زیرساختهای زیست‌بوم نوآوری مشتمل بر کارخانه‌های نوآوری، مراکز نوآوری، فضای کار اشتراکی نوآوری، شتابدهنده‌های نوآوری و مراکز هم‌آفرینی می‌شد که درآن اهداف، خدمات قابل ارائه، شرایط و معیارهای ایجاد و فعالیت هریک از زیرساخت‌ها به شکل مفصلی تبیین شده است. به بیان دیگر برای هرکدام از این زیرساخت‌ها در دستورالعمل طرح کسب‌وکار و شاخص‌های متفاوتی تعیین شد؛ برای مثال مراکز نوآوری سازمان دولتی لازم است مرتبط با موضوع فعالیت سازمان مادر باشد، نیازهای آن سازمان را برآورده کند و باتوجه به ماهیت سازمان دولتی و در حوزه موضوع فعالیت، کارهای ترویج نوآوری انجام دهد. درحوزه دانشگاهی،تجاری‌سازی ایده‌های دانشجویان و اعضای هیات علمی مسأله است و در مراکز نوآوری پارکی دغدغه استان حائز اهمیت است.