رمان هفت‌جلدی«در جست‌وجوی زمان ازدست‌رفته»رکورد طولانی‌ترین رمان تاریخ را دارد.دراین اثرمارسل پروست نویسنده فرانسوی کتاب، با ترک‌کردن المان‌های رئالیسم وپس‌زدن اصول آن، جریان کاملا جدیدی رابرای رمان قرن بیستم آغاز کرده است. مسأله اصلی این کتاب، زمان است؛ واژه‌ای که رمان با آن شروع می‌شود و پس از 3000 صفحه، در پایان‌بندی، با واژه «‌زمان‌» تمام می‌شود، بنابراین رمان از بسیاری جنبه‌ها به این موضوع می‌پردازد. درباره زمانی که پروست در آن زندگی می‌کند، زمانی که طی آن رمان را نوشته است و از همه مهم‌تر، درباره تاثیر گذر آن است. چنان که به‌نظر می‌رسد زمان دشمنی است که راوی (نویسنده) امیدوار است با اتمام این کتاب بر آن پیروز شود. در این رمان، زمان به‌نوعی دغدغه اصلی و واقعی بدل شده است. آن چه پروست به‌دنبال آن است به‌نوعی از دقتی موشکافانه و شاید سرسختانه مایه می‌گیرد و آن تغییر و تاثیری است که زمان درطبیعت،در افراد ودرجامعه ایجاد می‌کند و این موضوع همواره مسأله‌ای در ادبیات بوده است.این اثر به‌نوعی تصویر جنگی قهرمانانه است علیه زمان؛ جنگی که سر بازنده‌اش دست انسان و همواره پیروز واقعی، زمان است. شاید به‌همین دلیل لحن سوگوارانه ضعیفی در سراسر رمان وجود دارد. در طول این اثر بلند هفت‌جلدی، شخصیت اصلی با مفاهیم متعددی چون: عقاید، باورهای فلسفی و عارفانه، عشق، دوستی و عقاید شاعرانه مواجه می‌شود اما هیچ‌کدام از اینها وی را به مقصد و مقصود نمی‌رسانند زیرا هریک از این مفاهیم خود موضوع و معلول زمان‌اند. بعضی از عناصر شخصیت در طول زمان قوی‌تر می‌شوند و بعضی ضعیف‌تر. گاهی دیوانه‌وار عشق می‌ورزد و روز بعد به توهمش پی ‌می‌برد و دیگر از آن عشق رمانتیک خبری نیست. از نظر پروست هر صبح و هر بیدارشدنی، بازیابی هویت کنونی ماست. وقتی بیدار می‌شویم ضروری است که بفهمیم کجا هستیم، تا سرانجام متوجه شویم درآن لحظه در کدام«خود»به‌سر می‌بریم. این اثر ارزشمند توسط مهدی سحابی ترجمه و توسط نشر مرکز به چاپ رسیده است. 

سعیده اسداللهی‌ - منتقد ادبی