نوشت‌افزار؛کالاهای حیاتی برای امروز و فردا
ما پدر و مادرها اغلب اوقات با وسواس خاصی خورد و خوراک بچه‌هایمان را چک می‌کنیم؛ ما اجازه نمی‌دهیم فرزندانمان هر چیزی بخورند و حتی حواسمان به رفت‌وآمدهایشان هست. این‌که با چه افرادی دوست هستند و نشست و برخاست دارند و حتی از دوران مهد کودک همه چیزشان را زیر نظر داریم.
اما گاهی وقت‌ها یادمان می‌رود رسانه‌ها و زنجیره تولید محتوای رسانه‌ای هم به اندازه دایره دوستان و افراد نزدیک بر روان، هویت و شخصیت کودکمان تاثیرگذار است وبه اندازه خوراک جسمی ورخت و لباس‌شان وشایدحتی بیشتر اهمیت دارد.اما زنجیره تولید محتوای رسانه‌ای به انیمیشن و تولیدات فضای‌مجازی وبازی‌های رایانه‌ای محدود نمی‌شود. نوشت افزارهاهم بخشی ازاین زنجیره هستند. با تمام اینها خیلی وقت‌ها ما در انتخاب لوازم‌تحریرخیلی حواسمان به این نکات نیست وگاهی وقت‌ها خودمان کاراکترهایی را انتخاب می‌کنیم که به جای تکمیل زنجیره تولید محتوای ملی وانتقال فرهنگ ایرانی اسلامی به فرزندانمان زنجیره فرهنگ وتولید محتوای انتقال فرهنگ ضدایرانی وضداسلامی راتکمیل می‌کند.در‌حالی‌که این نوشت‌افزارها کالاهایی حیاتی برای امروزوفردا هستند.
زنجیره هویت‌زدایی
زنجیره تولید محتوا زنجیره‌ای است که نقطه آغازین آن انیمیشن و درامتدادش اسباب‌بازی‌ها وعروسک‌های ساخته‌شده از کاراکترهای همان انیمیشن‌هاست. در ادامه لوازم‌تحریر و سایر لوازم کودک ساخته‌شده با این کاراکترها زنجیره تولید تکمیل می‌شود. زنجیره‌ای که از یک‌سو تا هفت‌سالگی بر مبنای تصاویر و المانهای موجود در این انیمیشن‌ها وجود دارد بخشی از شخصیت فرزندان ما را شکل می‌دهد و از سوی دیگر در ادامه و در دوران درس و مدرسه هم تخیل آنها را به بازی می‌گیرد تا در نهایت فرزندان ما با هویتی متفاوت از هویت واقعی و مرتبط با ملیت و فرهنگ و ارزش‌هایشان خو بگیرند.
گام‌های کوتاه اما موثر
با تمام اینها چند سالی می‌شود بازار نوشت‌افزار ازحاکمیت مطلق المان‌ها وشخصیت‌های انیمیشنی غربی خارج شده ونوشت افزارهایی با المانهای ایرانی_اسلامی هم در بازار وهم در دل خانواده‌ها و کودکان برای خودشان جا باز کرده‌اند با وجود این اما برای ماندگاری بیشتر شخصیت‌ها و قهرمان‌های واقعی ایرانی در ذهن بچه‌ها باید کارهای ماندگاری انجام داد و نباید این حوزه را به حال خود رها کرد. چراکه نوشت‌افزارهای امروزی برای بچه‌ها حکم ابزاری را دارند که می‌تواند در شکل‌گیری هویت آنها نقش داشته و نگاه و جهان‌بینی‌شان را به سمت‌وسویی خاص تغییر دهد. به‌همین‌دلیل هم در خرید نوشت‌افزار برای فرزندانمان باید حسابی حواسمان را جمع کنیم.
تجربه از تخیل
بچه‌ها انیمیشن‌ها را دوست دارند، انیمیشن‌ها داستان‌های مصوری هستند که دنیای جدید را پیش چشم بچه‌ها به تصویر می‌کشند و تخیل آنها را به بازی می‌گیرند. بچه‌ها در دنیای تخیل‌شان زندگی میکنند و تجربه‌ها و آموخته‌هایشان از مسیر بازی در همین دنیا عبور می‌کند. به‌همین‌دلیل هم انیمیشن‌ها و محتواهای اینچنینی می‌تواند تا مدت‌ها ذهن کودک ما را به خود درگیر کند اما برای ماندگاری بیشتر این انیمیشن‌ها و آثار هویتی و فرهنگی آنها باید یک زنجیره تولیدمحتوا شکل بگیرد. تولیدات رسانه‌ای و انیمیشن‌هایی که تحلیل محتوای بسیاری از آنها نشان می‌دهد می‌توانند مفاهیم نامناسب و مقولاتی را به فرزندان ما انتقال بدهند که می‌تواند به آسیب‌های متعدد فرهنگی و حتی روان‌شناختی همراه باشد.
کمبود کاراکترهای انیمیشنی
انیمیشن کاراکتر عروسک و برنامه‌های تلویزیونی و تولیدات رسانه‌ای ما در حوزه کودک و نوجوان یا بسیار کم هستند یا دنباله‌دار و برنامه‌ریزی‌شده نیستند! کاراکترهایی مانند چرا و چیه اگرچه توانستند در دورانی بین بچه‌ها جای خودشان را باز کنند و در ادامه زنجیره محتوا عروسک‌ها و لوازم‌تحریر مرتبط باآنهاهم به بازارآمد اما درنهایت این کاراکتر عروسکی ادامه پیدانکرد. عروسک‌هایی مانند جناب‌خان یا کاراکترهای کلاه‌قرمزی هم بیشتر از آن‌که مخاطب کودک و نوجوان داشته باشند مخاطبان بزرگسال دارند و شاید نتوانیم آنها را تولیدات رسانه‌ای متناسب با فرهنگ و هووی شکلی فرهنگ و هویت کودکانمان قلمداد کنیم. با وجود این شاید نوشته‌افزارهایی با همین کاراکترها هم برای ما بسیار ارزشمندترازنوشت‌افزارهایی با کاراکترهای انیمیشن‌ها و تولیدات رسانه‌ای غیر ملی باشد.
ورود نوشت‌افزارهای ملی به عرصه
سال‌های سال بود که بازار نوشت‌افزار کشورمان به طور دربست در اختیار تولیداتی با شخصیت‌های خارجی بود.باب اسفنجی، مرد عنکبوتی، بن‌تن و باربی روی دفترمشق‌ها و جامدادی بچه‌های ما جا خوش کرده بود اما از سال 91 بود که اتفاقات خوبی در عرصه نوشت‌افزار ایرانی_ اسلامی رخ داد و امروز 13 سال پس از این ماجرا چشم‌انداز نوشت‌افزار ایرانی_ اسلامی در وضعیت بسیار بهتری قرار گرفته است.امسال هم نمایشگاه نوشت‌افزار ایرانی_ اسلامی«ایران‌نوشت»از۱۵شهریورتا۳۱ شهریورماه، هر روز از ساعت ۱۵ ظهر تا ۲۲ شب درمصلی تهران برقرار است.علاوه‌بر تهران در شهر‌های شیراز، مشهد، یزد، قم و تبریز هم این نمایشگاه برپا شده است. در این نمایشگاه بیش از ۱۲۰تولیدکننده با حدود ۸۰ غرفه محصولات‌شان راعرضه میکنند.
رقابت نابرابر!
السا و آنا، باب اسفنجی، میکی‌موس، باربی، بن‌تن، مرد عنکبوتی و...اینها همه کاراکترهای آشنایی هستند که بچه‌های ما بارها و بارها انیمیشن‌هایشان را دیده یا با عروسک‌هایشان در تخیل‌شان زندگی کرده‌اند. پس بدیهی است که وقتی می‌خواهند نوشت‌افزار انتخاب کنند به سراغ قهرمان‌های ذهنی‌شان بروند و آنها را انتخاب کنند و دلشان بخواهد وقتی پای نوشت‌افزار به میان می‌آید هم، به جای چهره‌ها و قهرمان‌های واقعی ایرانی که کمتر می‌شناسند به سراغ قهرمان‌های خیالی بروند که از طریق بازی، اسباب‌بازی و انیمیشن در ذهنشان جان گرفته‌اند. در واقع بچه‌های ما باربی و مرد عنکبوتی را از پوریای‌ولی و رستم و سهراب بیشتر می‌شناسند و در انتخاب نوشت‌افزار هم ممکن است به سمت اقلامی جذب شوند که چنین کاراکترهایی دارند!
پیام به تولیدکنندگان نوشت‌افزار ایرانی
رهبر معظم انقلاب هم که همواره روی مسأله فرهنگ و هویت ایرانی_ اسلامی تاکید دارند، مسأله نوشت‌افزار را موضوعی حیاتی می‌دانند. حضرت‌آیت‌ا...خامنه‌ای در پیامی با ابراز خرسندی از اقدام افتخارآفرین تولیدکنندگان نوشت‌افزار ایرانی، تولید باکیفیت این محصول را برای هر کشوری مایه افتخار دانستند. متن پیام رهبرانقلاب که درآیین پاسداشت جریان نوشت‌افزار ایرانی-اسلامی منتشر شد به این شرح است: «نوشت‌افزار، در شمار کالاهای حیاتی برای امروز و فردای هر کشور است. تولید باکیفیت آن نیز برای کشور تولیدکننده، مایه افتخار است. از این که مجموعه‌هایی درکشور ما براین اقدام افتخارآفرین همت گماشته و گام‌های موفقیت‌آمیز برداشته‌اند، خرسندم و پایداری آنان در این راه را از خداوند متعال مسألت می‌کنم. توفیقاتتان مستدام باد ان‌شاءا...»
رشد تولید نوشت‌افزار به 60 درصد
سهم نوشت‌افزار با شخصیت‌ها و المانهای ایرانی در سال‌های 92-91 از بازار حدود ۱۵ درصد بوده و حالا به 60 درصد رسیده است. بدیهی است که وقتی قیمت محصولی خوب و کیفیت آن مناسب باشد و برای بچه‌ها جذابیت داشته بوده هم بچه‌ها و هم خانواده‌هایشان از این محصولات استقبال میکنند. در یک دهه گذشته هم هر چه کار قوی انجام شده، میزان استقبال و تقاضا و تعامل با آن بیشتر از یک کار قوی خارجی بوده است. مثلا پس از انیمیشن پهلوانان، شکرستان، در انیمیشن‌های بخش‌خصوصی مثل شاهزاده روم و فیلشاه هرکدام از این انیمیشن‌ها رکورد زدند و نوشت‌افزارهای آنها هم با استقبال بیشتری مواجه شد.
زنجیره هویت‌زدایی
زنجیره تولید محتوا زنجیره‌ای است که نقطه آغازین آن انیمیشن و درامتدادش اسباب‌بازی‌ها وعروسک‌های ساخته‌شده از کاراکترهای همان انیمیشن‌هاست. در ادامه لوازم‌تحریر و سایر لوازم کودک ساخته‌شده با این کاراکترها زنجیره تولید تکمیل می‌شود. زنجیره‌ای که از یک‌سو تا هفت‌سالگی بر مبنای تصاویر و المانهای موجود در این انیمیشن‌ها وجود دارد بخشی از شخصیت فرزندان ما را شکل می‌دهد و از سوی دیگر در ادامه و در دوران درس و مدرسه هم تخیل آنها را به بازی می‌گیرد تا در نهایت فرزندان ما با هویتی متفاوت از هویت واقعی و مرتبط با ملیت و فرهنگ و ارزش‌هایشان خو بگیرند.
گام‌های کوتاه اما موثر
با تمام اینها چند سالی می‌شود بازار نوشت‌افزار ازحاکمیت مطلق المان‌ها وشخصیت‌های انیمیشنی غربی خارج شده ونوشت افزارهایی با المانهای ایرانی_اسلامی هم در بازار وهم در دل خانواده‌ها و کودکان برای خودشان جا باز کرده‌اند با وجود این اما برای ماندگاری بیشتر شخصیت‌ها و قهرمان‌های واقعی ایرانی در ذهن بچه‌ها باید کارهای ماندگاری انجام داد و نباید این حوزه را به حال خود رها کرد. چراکه نوشت‌افزارهای امروزی برای بچه‌ها حکم ابزاری را دارند که می‌تواند در شکل‌گیری هویت آنها نقش داشته و نگاه و جهان‌بینی‌شان را به سمت‌وسویی خاص تغییر دهد. به‌همین‌دلیل هم در خرید نوشت‌افزار برای فرزندانمان باید حسابی حواسمان را جمع کنیم.
تجربه از تخیل
بچه‌ها انیمیشن‌ها را دوست دارند، انیمیشن‌ها داستان‌های مصوری هستند که دنیای جدید را پیش چشم بچه‌ها به تصویر می‌کشند و تخیل آنها را به بازی می‌گیرند. بچه‌ها در دنیای تخیل‌شان زندگی میکنند و تجربه‌ها و آموخته‌هایشان از مسیر بازی در همین دنیا عبور می‌کند. به‌همین‌دلیل هم انیمیشن‌ها و محتواهای اینچنینی می‌تواند تا مدت‌ها ذهن کودک ما را به خود درگیر کند اما برای ماندگاری بیشتر این انیمیشن‌ها و آثار هویتی و فرهنگی آنها باید یک زنجیره تولیدمحتوا شکل بگیرد. تولیدات رسانه‌ای و انیمیشن‌هایی که تحلیل محتوای بسیاری از آنها نشان می‌دهد می‌توانند مفاهیم نامناسب و مقولاتی را به فرزندان ما انتقال بدهند که می‌تواند به آسیب‌های متعدد فرهنگی و حتی روان‌شناختی همراه باشد.
کمبود کاراکترهای انیمیشنی
انیمیشن کاراکتر عروسک و برنامه‌های تلویزیونی و تولیدات رسانه‌ای ما در حوزه کودک و نوجوان یا بسیار کم هستند یا دنباله‌دار و برنامه‌ریزی‌شده نیستند! کاراکترهایی مانند چرا و چیه اگرچه توانستند در دورانی بین بچه‌ها جای خودشان را باز کنند و در ادامه زنجیره محتوا عروسک‌ها و لوازم‌تحریر مرتبط باآنهاهم به بازارآمد اما درنهایت این کاراکتر عروسکی ادامه پیدانکرد. عروسک‌هایی مانند جناب‌خان یا کاراکترهای کلاه‌قرمزی هم بیشتر از آن‌که مخاطب کودک و نوجوان داشته باشند مخاطبان بزرگسال دارند و شاید نتوانیم آنها را تولیدات رسانه‌ای متناسب با فرهنگ و هووی شکلی فرهنگ و هویت کودکانمان قلمداد کنیم. با وجود این شاید نوشته‌افزارهایی با همین کاراکترها هم برای ما بسیار ارزشمندترازنوشت‌افزارهایی با کاراکترهای انیمیشن‌ها و تولیدات رسانه‌ای غیر ملی باشد.
ورود نوشت‌افزارهای ملی به عرصه
سال‌های سال بود که بازار نوشت‌افزار کشورمان به طور دربست در اختیار تولیداتی با شخصیت‌های خارجی بود.باب اسفنجی، مرد عنکبوتی، بن‌تن و باربی روی دفترمشق‌ها و جامدادی بچه‌های ما جا خوش کرده بود اما از سال 91 بود که اتفاقات خوبی در عرصه نوشت‌افزار ایرانی_ اسلامی رخ داد و امروز 13 سال پس از این ماجرا چشم‌انداز نوشت‌افزار ایرانی_ اسلامی در وضعیت بسیار بهتری قرار گرفته است.امسال هم نمایشگاه نوشت‌افزار ایرانی_ اسلامی«ایران‌نوشت»از۱۵شهریورتا۳۱ شهریورماه، هر روز از ساعت ۱۵ ظهر تا ۲۲ شب درمصلی تهران برقرار است.علاوه‌بر تهران در شهر‌های شیراز، مشهد، یزد، قم و تبریز هم این نمایشگاه برپا شده است. در این نمایشگاه بیش از ۱۲۰تولیدکننده با حدود ۸۰ غرفه محصولات‌شان راعرضه میکنند.
رقابت نابرابر!
السا و آنا، باب اسفنجی، میکی‌موس، باربی، بن‌تن، مرد عنکبوتی و...اینها همه کاراکترهای آشنایی هستند که بچه‌های ما بارها و بارها انیمیشن‌هایشان را دیده یا با عروسک‌هایشان در تخیل‌شان زندگی کرده‌اند. پس بدیهی است که وقتی می‌خواهند نوشت‌افزار انتخاب کنند به سراغ قهرمان‌های ذهنی‌شان بروند و آنها را انتخاب کنند و دلشان بخواهد وقتی پای نوشت‌افزار به میان می‌آید هم، به جای چهره‌ها و قهرمان‌های واقعی ایرانی که کمتر می‌شناسند به سراغ قهرمان‌های خیالی بروند که از طریق بازی، اسباب‌بازی و انیمیشن در ذهنشان جان گرفته‌اند. در واقع بچه‌های ما باربی و مرد عنکبوتی را از پوریای‌ولی و رستم و سهراب بیشتر می‌شناسند و در انتخاب نوشت‌افزار هم ممکن است به سمت اقلامی جذب شوند که چنین کاراکترهایی دارند!
پیام به تولیدکنندگان نوشت‌افزار ایرانی
رهبر معظم انقلاب هم که همواره روی مسأله فرهنگ و هویت ایرانی_ اسلامی تاکید دارند، مسأله نوشت‌افزار را موضوعی حیاتی می‌دانند. حضرت‌آیت‌ا...خامنه‌ای در پیامی با ابراز خرسندی از اقدام افتخارآفرین تولیدکنندگان نوشت‌افزار ایرانی، تولید باکیفیت این محصول را برای هر کشوری مایه افتخار دانستند. متن پیام رهبرانقلاب که درآیین پاسداشت جریان نوشت‌افزار ایرانی-اسلامی منتشر شد به این شرح است: «نوشت‌افزار، در شمار کالاهای حیاتی برای امروز و فردای هر کشور است. تولید باکیفیت آن نیز برای کشور تولیدکننده، مایه افتخار است. از این که مجموعه‌هایی درکشور ما براین اقدام افتخارآفرین همت گماشته و گام‌های موفقیت‌آمیز برداشته‌اند، خرسندم و پایداری آنان در این راه را از خداوند متعال مسألت می‌کنم. توفیقاتتان مستدام باد ان‌شاءا...»
رشد تولید نوشت‌افزار به 60 درصد
سهم نوشت‌افزار با شخصیت‌ها و المانهای ایرانی در سال‌های 92-91 از بازار حدود ۱۵ درصد بوده و حالا به 60 درصد رسیده است. بدیهی است که وقتی قیمت محصولی خوب و کیفیت آن مناسب باشد و برای بچه‌ها جذابیت داشته بوده هم بچه‌ها و هم خانواده‌هایشان از این محصولات استقبال میکنند. در یک دهه گذشته هم هر چه کار قوی انجام شده، میزان استقبال و تقاضا و تعامل با آن بیشتر از یک کار قوی خارجی بوده است. مثلا پس از انیمیشن پهلوانان، شکرستان، در انیمیشن‌های بخش‌خصوصی مثل شاهزاده روم و فیلشاه هرکدام از این انیمیشن‌ها رکورد زدند و نوشت‌افزارهای آنها هم با استقبال بیشتری مواجه شد.
خاطراتی از جنس دفتر مشق!
دوران کودکی وقتی به فصل بازگشایی مدارس نزدیک می‌شدیم، یکی از بزرگ‌ترین هیجانات وخوشحالی‌های آن دوران برایم خرید لوازم‌تحریر بود. گرچه درآن سال‌ها لوازم‌تحریرهای فانتزی وزیبا مثل امروز وجود نداشت واغلب اوقات دفترهای ساده و بدون طرح، نقش و خط‌کشی و پاک‌کن‌های ساده ومدادهای یک‌رنگ وبدون هیچ نقش ونگار خاصی،لوازم‌تحریر آن دوران راتشکیل می‌داد. برای ما دهه شصتی‌ها همین‌قدر که رنگ پاک‌کنمان صورتی یا زرد باشد یک آپشن مهم محسوب می‌شد!
کم‌کم دفترهایی به بازار آمد که نیاز نداشت خودمان با خط‌کش و خودکاری قرمز اطرافش را خط‌کشی کنیم، پیش از آن دفترها کاملا ساده بود. فقط خطوط افقی آبی‌رنگی داشت که بتوانیم روی این خطوط کلماتمان را بنویسیم، حتی برای زیباتر شدن و تمیزتر شدن کار، خودمان باید دو طرف دفتررا با خط‌کش و خودکار قرمز یک خط عمودی رسم می‌کردیم تا به صفحه‌مان کادری بدهیم و دفترمان از سادگی محض بیرون بیاید.گاهی وقت‌ها که می‌خواستیم صفحه‌مان کمی لاکچری شود، به جای یک خط عمودی قرمز دو خط عمودی با فاصله یک میلیمتری می‌کشیدیم و این دیگر انتهای هنر و زیبایی دفتر مشق‌های‌مان بود!
تازه وضعیت ما دهه شصتی‌ها نسبت به دهه‌های قبلی بهتر بود! خیلی‌هایمان دفترهای مشقمان را با کاغذ کادو جلد می‌کردیم اما بچه‌های بزرگ‌تر یا دهه پنجاهی‌ها حتی برای جلدکردن دفترهای مشق، ریاضی و گاهی کتاب‌های درسی‌شان از روزنامه باطله استفاده‌می‌کردند.اگر پدر و مادرها برایمان یک جعبه مدادرنگی می‌گرفتند دیگربه انتهای آرزویمان رسیده بودیم. مدادرنگی‌هایی که حتی خواب شبمان را رنگی می‌کرد و نقاشی‌هایی که در گوشه و کنار دفتر مشق یا دفترنقاشی سفید‌رنگی که در کنار دفترهای خط‌دار به‌عنوان لوازم‌تحریرمان بود، می‌کشیدیم و طرح‌زدن روی زندگی را از همان کودکی تمرین می‌کردیم. حالا خیلی از ما در همین روزها و در چنین ایامی دست فرزندانمان را می‌گیریم و راهی بازار خرید نوشته‌افزار می‌شویم. نوشت افزار و لوازم‌تحریر‌هایی که با دوران ما خیلی فرق میکنند! نوشت‌افزارهایی که هر کدامشان می‌توانند در نقش یک سفیر فرهنگی عمل کنند و فرهنگ و آداب و رسوم و داستان خاصی را به فرزندان ما انتقال دهند.به همین دلیل هم هست که باید در انتخاب طرح و نقش و کاراکترهایی که روی نوشت‌افزارمان نقش می‌بندد بیشتر دقت کنیم.
زهرا احمدزاده - خبرنگار چاردیواری