تَک نو لوژی
از آنجایی که در این قسمت از نوجوانه سراغ موضوع تکنولوژی رفته‌ایم، باز از من دعوت به عمل شده تا به سؤالات چند نفر از شما در باب همین موضوع پاسخ دهم. باشد که زکات علمم را پرداخته باشم و دانشم چراغی باشد در مسیر شما آینده‌سازان.
طاها، ۱۹ساله از آبادان پرسیده: مدتی است فکرم مشغول این سؤال است که ما در خدمت تکنولوژی هستیم یا تکنولوژی در خدمت ما؟ تحلیل شما چیست؟
سؤال، سؤال خوبی است و نشان‌دهنده هوش بالای پرسشگر. این سؤال را از چند جهت می‌توان بررسی کرد، به همین خاطر است که جواب این سؤال در یکی، دو بند جای نمی‌گیرد. اگر خدا بخواهد و عمری باقی باشد، یک شماره جداگانه برای پاسخ مفصل این سؤال در‌نظر می‌گیریم و آن را بررسی همه‌جانبه می‌کنیم. اما حالا به‌صورت مختصر خدمت شما عرض کنم که از قدیم گفته‌اند سری را که درد نمی‌کند، دستمال نمی‌بندند. شاید بپرسید این ضرب‌المثل چه ربطی به سؤال آقای طاها داشت اما این پرسش از نادانی شماست. هرچند چون وظیفه من آگاه‌سازی است الان شرح واضحات می‌دهم. در این ضرب‌المثل، منظور از سر، ما آدم‌ها و نسل بشر بوده و دستمال، استعاره از تکنولوژی است. یعنی این‌که اگر آدمیزاد به تکنولوژی نیاز نداشت، نمی‌رفت هی آن را به دست بیاورد. پس قطعا این ما هستیم که تکنولوژی را به خدمت گرفته‌ایم و فقط هم به اندازه رفع نیازمان از آن استفاده می‌کنیم و برای پیشبرد اهداف والای‌مان است. حالا ممکن است بعضی‌ها بخواهند مته لای خشخاش بگذارند و به استفاده بی‌رویه از تلویزیون و فضای مجازی یا ولع خریدن ماشین‌های گرانقیمت اشاره کنند و بگویند که قضیه برعکس است و ما در خدمت تکنولوژی هستیم که چون برای توضیح بیشتر وقت نداریم، در شماره‌های بعدی به آن می‌پردازیم.
فاطمه، ۱۳ ساله این سؤال را برای ما ایمیل کرده است: تکنولوژی چیست؟
برای پاسخ به این سؤال باید سراغ ریشه‌یابی این واژه‌ها برویم. یعنی تلاش کنیم بفهمیم پیشینه ساخته‌شدن این کلمه چیست و از چه اجزایی درست شده است. این کار خودش یک علم مهم است و متخصصی که من باشم، می‌طلبد. عرضم به حضورتان از منظر علم واژه‌شناسی، «تکنولوژی» متشکل از سه واژه تک، نو و لوژی است.وقتی بشر دست به اختراع یک لوژی می‌زند که هم تک است و هم نو، می‌گوییم تکنولوژی را پیشرفت داده؛. اما این دو شرط خیلی حیاتی است که جزئیاتش را خدمتتان عرض می‌کنم. منظور از تک بودن این است که تکنولوژی شما نباید تکراری باشد. یعنی اگر شما یک دوربین عکاسی بسازید و خوشحال و خندان مثل اسب بخندید و بگویید تکنولوژی را ارتقا داده‌ام، می‌زنم توی سرتان و می‌گویم که هاه! دو بار! دوربین عکاسی که توی کوچه خیابان ریخته! یا این‌که اگر یک منجنیق درست کنید و باز هم دوان‌دوان بیایید و ذوق کنید که این یکی تک است، خدمتتان عارض می‌شوم که کور خوانده‌اید. تکنولوژی‌تان تک است اما نو نیست. کلی سال پیش بشر منجنیق را اختراع کرده. خیلی خسته نباشید! شاید برایتان سؤال باشد که واژه لوژی به چه معناست؟ لوژی در واقع برگرفته از همان لوژ است که به تخته‌هایی می‌گویند که با آنها روی برف سر می‌خورند و چون از نظر تاریخی اولین‌بار واژه تکنولوژی را برای اختراع آن تخته‌ها از خودشان درآوردند، به این نام مشهور شد. به مرور زمان، دو شرط تک و نو بودن به آن اضافه شد و به این ترتیب واژه تکنولوژی ساخته شد.
بیتا، دانش‌آموز پایه دهم، ازخمینی‌شهر پیامک زده:چه‌جوراست که بعضی کشورهاتکنولوژی‌شان پیشرفته است وبعضی دیگر نه؟!
بیتا جان سؤال مزخرفی پرسیده است که چون چاره‌ای ندارم، مجبورم به آن پاسخ دهم. بیتا جان! اولا وقتی کشورها از قطار تکنولوژی جا می‌مانند ونمی‌توانند روی ریل حرکت کنندکه جوان‌های مملکت‌شان مثل جنابعالی همش سرشان توی گوشی است. خود شما می‌توانستید بانامه‌نگاری این سؤال رابه دست من برسانید ولی هی پیامک،هی گوشی! شرط می‌بندم شما از آن دسته مخاطبانی هستید که نوجوانه را از سایت می‌خوانید و ترجیح می‌دهید چشمان‌تان را پشت صفحه لپ‌تاپ کور کنید تا این که دو قدم راه بروید و از دکه سر نبش خانه‌تان نسخه چاپی را بخرید! تکنولوژی با کار و تلاش جوانان پیشرفت می‌کند نه با یک‌جا نشستن و غرغر کردن! من بهانه‌های امثال شما را حفظم. حتما می‌خواهید بگویید برای پیشرفت دادن تکنولوژی باید از آن استفاده کرد و آن را بهتر شناخت ولی همین حرف‌های نسل شماست که باعث شده یک دستگاه تایپ خودکار هم تا حالا ساخته نشود که من سر هر شماره این‌قدر برای نوشتن چهار پاراگراف توی زحمت نیفتم. از طرفی بدبختی این جامعه این است که همه آدم‌ها مثل بیتا خانم عاقل نیستند که سؤال‌هایشان را پیش متخصص ببرند. خیلی از مردم جای این‌که برای جواب سؤالات‌شان به محضر عقل کل بیایند، سراغ آدم‌هایی می‌روند که هیچ چیزی سرشان نمی‌شود، آدم‌هایی که فقط ادعای تو خالی دارند و در مورد همه‌چیز نظر می‌دهند. دور از جان ما!
امیرعلی از شاهرود نوشته: این که ما در عصر تکنولوژی هستیم و از خیلی لذت‌ها محرومیم بدشانسی ما نیست؟
امیرعلی جان این که شما فکرمی‌کنید ما درعصر تکنولوژی هستیم هم جالب توجه است. مصداق نفی همین گزاره را در سؤال‌های قبل خدمت یکی از دوستان عرض کردم. وقتی هنوزیک دستگاه تایپ اختراع نشده که هر چه در مغز من است را تایپ کند، چه‌جور می‌توان گفت ما در عصر تکنولوژی به سر می‌بریم؟ وقتی هنوز یک بیلبیلکی نساخته‌اند که نصب کنم و متنم را برایم ویراستاری کند یا اصلا من بخوابم و او به سؤال‌های شما جواب بدهد. ما نهایتا سر ظهر تکنولوژی هستیم. اینها ادعاهای باطلی است که ملت ندیدبدید درآورده‌اند. از اینها گذشته حتی اگر ما بخواهیم این مقدمه را از شما بپذیریم و قبول کنیم در عصر تکنولوژی هستیم، سوالی که پرسیدید خیلی فول است. شما دلتان می‌خواهد به عصری برگردید که برای ارتباط با مادرتان در دوران دانشجویی، با اسب نامه‌رسان، چهار خط سلام و احوالپرسی بفرستید؟! یا برای مطالعه یک کتاب تا قندهار کوچ کنید؟ این حرف‌های نسل جدید از روی شکم‌سیری است. گفته بودند نسل جدید ناشکرند ولی اینجوری‌اش را دیگر ندیده بودم. از منظر علم روان‌شناختی، تکنولوژی، زندگی بشر را گل‌وبلبل کرده و این‌که حالا از این قضیه می‌نالید، از خامی جوانی است.
فاطمه پورابراهیم
سؤال، سؤال خوبی است و نشان‌دهنده هوش بالای پرسشگر. این سؤال را از چند جهت می‌توان بررسی کرد، به همین خاطر است که جواب این سؤال در یکی، دو بند جای نمی‌گیرد. اگر خدا بخواهد و عمری باقی باشد، یک شماره جداگانه برای پاسخ مفصل این سؤال در‌نظر می‌گیریم و آن را بررسی همه‌جانبه می‌کنیم. اما حالا به‌صورت مختصر خدمت شما عرض کنم که از قدیم گفته‌اند سری را که درد نمی‌کند، دستمال نمی‌بندند. شاید بپرسید این ضرب‌المثل چه ربطی به سؤال آقای طاها داشت اما این پرسش از نادانی شماست. هرچند چون وظیفه من آگاه‌سازی است الان شرح واضحات می‌دهم. در این ضرب‌المثل، منظور از سر، ما آدم‌ها و نسل بشر بوده و دستمال، استعاره از تکنولوژی است. یعنی این‌که اگر آدمیزاد به تکنولوژی نیاز نداشت، نمی‌رفت هی آن را به دست بیاورد. پس قطعا این ما هستیم که تکنولوژی را به خدمت گرفته‌ایم و فقط هم به اندازه رفع نیازمان از آن استفاده می‌کنیم و برای پیشبرد اهداف والای‌مان است. حالا ممکن است بعضی‌ها بخواهند مته لای خشخاش بگذارند و به استفاده بی‌رویه از تلویزیون و فضای مجازی یا ولع خریدن ماشین‌های گرانقیمت اشاره کنند و بگویند که قضیه برعکس است و ما در خدمت تکنولوژی هستیم که چون برای توضیح بیشتر وقت نداریم، در شماره‌های بعدی به آن می‌پردازیم.
فاطمه، ۱۳ ساله این سؤال را برای ما ایمیل کرده است: تکنولوژی چیست؟
برای پاسخ به این سؤال باید سراغ ریشه‌یابی این واژه‌ها برویم. یعنی تلاش کنیم بفهمیم پیشینه ساخته‌شدن این کلمه چیست و از چه اجزایی درست شده است. این کار خودش یک علم مهم است و متخصصی که من باشم، می‌طلبد. عرضم به حضورتان از منظر علم واژه‌شناسی، «تکنولوژی» متشکل از سه واژه تک، نو و لوژی است.وقتی بشر دست به اختراع یک لوژی می‌زند که هم تک است و هم نو، می‌گوییم تکنولوژی را پیشرفت داده؛. اما این دو شرط خیلی حیاتی است که جزئیاتش را خدمتتان عرض می‌کنم. منظور از تک بودن این است که تکنولوژی شما نباید تکراری باشد. یعنی اگر شما یک دوربین عکاسی بسازید و خوشحال و خندان مثل اسب بخندید و بگویید تکنولوژی را ارتقا داده‌ام، می‌زنم توی سرتان و می‌گویم که هاه! دو بار! دوربین عکاسی که توی کوچه خیابان ریخته! یا این‌که اگر یک منجنیق درست کنید و باز هم دوان‌دوان بیایید و ذوق کنید که این یکی تک است، خدمتتان عارض می‌شوم که کور خوانده‌اید. تکنولوژی‌تان تک است اما نو نیست. کلی سال پیش بشر منجنیق را اختراع کرده. خیلی خسته نباشید! شاید برایتان سؤال باشد که واژه لوژی به چه معناست؟ لوژی در واقع برگرفته از همان لوژ است که به تخته‌هایی می‌گویند که با آنها روی برف سر می‌خورند و چون از نظر تاریخی اولین‌بار واژه تکنولوژی را برای اختراع آن تخته‌ها از خودشان درآوردند، به این نام مشهور شد. به مرور زمان، دو شرط تک و نو بودن به آن اضافه شد و به این ترتیب واژه تکنولوژی ساخته شد.
بیتا، دانش‌آموز پایه دهم، ازخمینی‌شهر پیامک زده:چه‌جوراست که بعضی کشورهاتکنولوژی‌شان پیشرفته است وبعضی دیگر نه؟!
بیتا جان سؤال مزخرفی پرسیده است که چون چاره‌ای ندارم، مجبورم به آن پاسخ دهم. بیتا جان! اولا وقتی کشورها از قطار تکنولوژی جا می‌مانند ونمی‌توانند روی ریل حرکت کنندکه جوان‌های مملکت‌شان مثل جنابعالی همش سرشان توی گوشی است. خود شما می‌توانستید بانامه‌نگاری این سؤال رابه دست من برسانید ولی هی پیامک،هی گوشی! شرط می‌بندم شما از آن دسته مخاطبانی هستید که نوجوانه را از سایت می‌خوانید و ترجیح می‌دهید چشمان‌تان را پشت صفحه لپ‌تاپ کور کنید تا این که دو قدم راه بروید و از دکه سر نبش خانه‌تان نسخه چاپی را بخرید! تکنولوژی با کار و تلاش جوانان پیشرفت می‌کند نه با یک‌جا نشستن و غرغر کردن! من بهانه‌های امثال شما را حفظم. حتما می‌خواهید بگویید برای پیشرفت دادن تکنولوژی باید از آن استفاده کرد و آن را بهتر شناخت ولی همین حرف‌های نسل شماست که باعث شده یک دستگاه تایپ خودکار هم تا حالا ساخته نشود که من سر هر شماره این‌قدر برای نوشتن چهار پاراگراف توی زحمت نیفتم. از طرفی بدبختی این جامعه این است که همه آدم‌ها مثل بیتا خانم عاقل نیستند که سؤال‌هایشان را پیش متخصص ببرند. خیلی از مردم جای این‌که برای جواب سؤالات‌شان به محضر عقل کل بیایند، سراغ آدم‌هایی می‌روند که هیچ چیزی سرشان نمی‌شود، آدم‌هایی که فقط ادعای تو خالی دارند و در مورد همه‌چیز نظر می‌دهند. دور از جان ما!
امیرعلی از شاهرود نوشته: این که ما در عصر تکنولوژی هستیم و از خیلی لذت‌ها محرومیم بدشانسی ما نیست؟
امیرعلی جان این که شما فکرمی‌کنید ما درعصر تکنولوژی هستیم هم جالب توجه است. مصداق نفی همین گزاره را در سؤال‌های قبل خدمت یکی از دوستان عرض کردم. وقتی هنوزیک دستگاه تایپ اختراع نشده که هر چه در مغز من است را تایپ کند، چه‌جور می‌توان گفت ما در عصر تکنولوژی به سر می‌بریم؟ وقتی هنوز یک بیلبیلکی نساخته‌اند که نصب کنم و متنم را برایم ویراستاری کند یا اصلا من بخوابم و او به سؤال‌های شما جواب بدهد. ما نهایتا سر ظهر تکنولوژی هستیم. اینها ادعاهای باطلی است که ملت ندیدبدید درآورده‌اند. از اینها گذشته حتی اگر ما بخواهیم این مقدمه را از شما بپذیریم و قبول کنیم در عصر تکنولوژی هستیم، سوالی که پرسیدید خیلی فول است. شما دلتان می‌خواهد به عصری برگردید که برای ارتباط با مادرتان در دوران دانشجویی، با اسب نامه‌رسان، چهار خط سلام و احوالپرسی بفرستید؟! یا برای مطالعه یک کتاب تا قندهار کوچ کنید؟ این حرف‌های نسل جدید از روی شکم‌سیری است. گفته بودند نسل جدید ناشکرند ولی اینجوری‌اش را دیگر ندیده بودم. از منظر علم روان‌شناختی، تکنولوژی، زندگی بشر را گل‌وبلبل کرده و این‌که حالا از این قضیه می‌نالید، از خامی جوانی است.
فاطمه پورابراهیم