خاطره‌بازی با بیوک میرزایی به‌بهانه سال‌ها فعالیتش در رادیو و تلویزیون
توانایی ایفای هر نقشی را دارم
صدا و چهره بیوک میرزایی برای شنوندگان و بینندگان رادیو و تلویزیون آشناست. این هنرمند پیشکسوت طی فعالیت بیش از۴۰ساله‌اش در تلویزیون،بازی دربعضی از خاطره‌انگیزترین و ماندگارترین سریال‌ها را تجربه کرده است، ازسایه همسایه و گرگ‌ها گرفته تا آپارتمان و مش‌خیرا...وصندوقچه اسرار وباغ گیلاس و روزگارجوانی و مدارصفر درجه و کلاه پهلوی.
میرزایی همچنین یکی از گویندگان برنامه‌های رادیو مانند صبح جمعه با شما و قصه شب است. مخاطبان قاب کوچک، میرزایی را بیشتر با نقش‌های منفی به‌یاد می‌آورند.چهره،فیزیک وصدای این هنرمند شایدعاملی بوده تا نقش‌های منفی به اوسپرده شود. میرزایی خودش اعتقاد دارد که یک بازیگر با نقش‌های منفی هم می‌تواند قدرت و تسلطش راعرضه کند.این بازیگر که آخرین نقش‌آفرینی‌اش در تلویزیون به سریال آتش و باد مجتبی راعی بازمی‌گردد، معتقد است که بازیگران قدیمی باید حضور پررنگ‌تری در مجموعه‌های نمایشی داشته باشند و از تجربه و توانایی آنها استفاده بیشتری شود.
چرا در سال‌های اخیر در حوزه بازیگری کم کار شده‌اید؟
حرفه و شغل اصلی من بازیگری است وتوانایی و تجربه اثبات‌شده هم دارم،اما متاسفانه این‌روزها رابطه مهم‌تر شده تا توانایی و تجربه. به‌قول مرحوم عزت‌ا...مقبلی به ما پیشکسوتان می‌گویند برو ودرخانه بنشین،چراکه عمر و کارت تمام شده است. این در‌حالی است که در همه دنیا، بازیگرتا زمانی که سلامت است و توانایی دارد کار می‌کند.بازیگر۹۰ساله حرمت و جایگاه خودش را دارد اما متاسفانه در ایران، اکثر بازیگران باتجربه بیکار هستند و با مشکلات زیادی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. حالا که به پختگی رسیده‌ایم باید از ما استفاده شود. از منی که سالمم و تجربه دارم باید استفاده شود. همین الان وقتی مردم در کوچه و خیابان ما را می‌بینند می‌گویند شما قدیمی‌ها چیز دیگری هستید. البته یکی از دلایل کم‌کاری‌ام این است که به‌هیچ عنوان التماس کسی را نمی‌کنم. تجربه و سابقه و توانایی مهم است که همه را دارم.
آخرین سریال‌تان در تلویزیون، آتش و باد مجتبی راعی بود. بازی در این سریال چگونه تجربه‌ای بود و بازخوردها و واکنش‌ها را چگونه دیدید؟
آتش و باد سریال خوبی بود. بالغ بر دو سال در این سریال کار کرده بودم. حتی از اسب افتادم و کمرم آسیب دید. به نظرم باید تبلیغات بیشتری برای آتش و باد می‌شد. سریال خوبی بود اما آنچنان که باید و شاید دیده نشد.
شما کار بازیگری را از هنرکده آناهیتا با مدیریت مرحوم مصطفی اسکویی آغاز کرده‌اید. یعنی نگاه‌‌تان به بازیگری از ابتدا جدی بوده، درست است؟
من سال۱۳۴۹هنرجوی آناهیتا بودم وهمان زمان کار تئاترهم می‌کردم.سال۱۳۶۲ازطرف رادیو‌نمایش دعوت به‌کار شدم و نمایش‌های رادیویی را آغاز کردم، اما نگاهم به بازیگری همیشه جدی بوده است. ما قدیمی‌ها تجربه عملی داریم؛ چیزی که با آموزش در دانشکده‌ها به هنرجو آموزش داده نمی‌شود. کار بازیگری حرفه عمل است.
فکر نمی‌کنید اگر همه توان و وقت‌تان روی بازیگری متمرکز بود شاید موفق‌تر می‌شدید؟
من از ۱۵سالگی وارد کار هنر شدم.هنر شاخه‌های مختلفی دارد و ما هنرمندانی را داریم که فقط در یک حوزه می‌توانند فعالیت کنند، مثلا فقط بازیگر باشند یا فقط کار رادیو کنند. من توانسته‌ام تمام این شاخه‌های هنر را تجربه کنم و جالب آن‌که با وجود همه این تلاش‌ها باز هم زندگی راحتی ندارم. همیشه در حال کارهای مختلف هستم تا امورات زندگی‌ام بگذرد.
مخاطبان تلویزیون شما را بیشتر با نقش‌های منفی و خاکستری به یاد می‌آورند. خودتان چنین نقش‌هایی را دوست داشتید یا به‌خاطر فیزیک و چهره و تن صدای‌تان برای چنین نقش‌هایی انتخاب می‌شدید؟
در جهان هم بازیگرانی هستند که بهترین بازی‌ها را با نقش‌های منفی ارائه می‌دهند. نقش‌های منفی هم جذابیت خودشان را دارند و مکمل نقش‌های مثبت هستند. اتفاقا این‌که بتوانی محبت و مناسبات عاطفی را با نقش‌های منفی نشان بدهی،برای مخاطب جذاب است. من نقش‌هایم در سریال‌هایی مانند باغ گیلاس، روزگار جوانی، گرگ‌ها و آپارتمان راسعی کردم منفی مطلق نبینم. هیچ انسانی خوب مطلق یا بد مطلق نیست. اتفاقا نقش‌های خاکستری به دلیل فراز‌و‌فرودی که دارند برای مردم باورپذیرتر هستند.
مشکل اینجاست که وقتی یک بازیگر نقش‌های منفی بازی می‌کند، بیرون‌آمدن از زیر سایه این نقش‌ها خیلی دشوار می‌شود.
بله متاسفانه. برخی کارگردانان به دنبال الگوهای آسان‌پسند هستند ووقتی بازیگری یک نقش راخوب بازی کرده باشد، برای نقش‌های مشابه هم همان بازیگر را انتخاب می‌کنند وتوقع دارند خودش را تکرار کند. این در‌صورتی است که کارگردانی کاربلد بتواند از یک بازیگر بازی‌های متفاوتی بگیرد. خودم به‌شخصه توانایی ایفای هرنقشی رادراندازه وقد‌و‌قواره خودم دارم، اما بعضی مواقع مجبوریم نقش‌های تکراری را بپذیریم و ناخودآگاه کلیشه می‌شویم.
ترجیح خودتان نقش‌های مثبت است یا منفی؟
هیچ فرقی نمی‌کند. یک بازیگر نقش منفی هم، رنگ ولایه‌های مختلف از زندگی را ارائه می‌دهد و اوج و فرود انسان را به نمایش می‌گذارد. بازیگرانی توانا هستند که بتوانند نقش‌های پیچیده را چه منفی باشد و چه مثبت، بازی کنند.
شما تا‌به‌امروز درسریال‌های ماندگاروخاطره‌انگیززیادی مثل گرگ‌ها، آپارتمان،روزگار جوانی،مدار صفر درجه، پهلوانان نمی‌میرند، آقای دلار، باغ گیلاس و... بازی داشته‌‌اید. سریال مورد علاقه خودتان کدام است؟
از سریال خاصی نمی‌توانم اسم ببرم. مثلا در سریال مدار صفر درجه، نقش شخصیت عجییی را بازی می‌کردم. عباس‌آقای سریال روزگار جوانی هم مشتی بود. در باغ گیلاس، یک لمپن بی‌سواد بودم. درآقای دلار،یک فروشنده دلار بودم.همه این نقش‌ها را دوست دارم. مثلا من سریال سایه همسایه را در۳۳سال قبل بازی می‌کردم، اما هنوز هم‌نسلانم هم بازپخش سریال را می‌بینند و یادشان هست که چه نقشی داشتم. مردم هنوز هم این سریال‌های قدیمی را دوست دارند.
یکی از نقش‌آفرینی‌های ماندگارتان به سریال پهلوانان نمی‌میرند و نقش اصلان به‌عنوان سردسته راهزنان برمی‌گردد. این نقش چه جایگاهی برای خودتان دارد؟
بازیگران وعوامل پهلوانان نمی‌میرندحرفه‌ای بودند.متن قوی‌ای داشت‌وکارگردانی‌هم عالی‌بود.مردم این سریال راخیلی دوست داشتند.
و همکاری شما با حسن فتحی در سریال مدار صفر درجه هم ادامه پیدا کرد؟
آقای فتحی جزء کارگردان‌هایی است که سریال‌های ویژه می‌سازد.همیشه با نیروهای حرفه‌ای کار می‌کند و با متن درست، کار درست می‌سازد.
یکی دیگر از نقش‌های ماندگارتان هم به سریال آپارتمان مربوط می‌شود. در زمان خودش خیلی پربیننده بود.
آپارتمان هم سریال خیلی‌خوبی بود. باعث تاسف است که کارگردانی مثل اصغر هاشمی الان باید بیکار باشد. بازیگران خیلی خوبی مثل پرویز پرستویی و امین حیایی در این سریال بودند. قصه سریال برای مردم باورپذیر بود.
معمولا مردم شما را بیشتر با کدام نقش‌تان به یاد می‌آورند؟
اکثرا با نقش عباس‌آقای روزگار جوانی. اما شده که آقای دلار هم صدایم بزنند یا درباره نقشم در مدار صفر درجه هم صحبت کنند.
چرا فصل سوم سریال روزگار جوانی به جذابیت و پرمخاطبی دو فصل اول نبود؟
متاسفانه از بازیگران دو سری قبلی استفاده نشد و به‌همین دلیل، استقبال خوبی نشد و بازخوردهای خیلی مثبتی نگرفتم.
این روزها را چگونه می‌گذرانید؟
روزهای یکشنبه برنامه صبح جمعه با شما را به همراه دوستان وهمکاران قدیمی‌ام مثل آقایان اصغر سمسارزاده وعباس محبی ضبط می‌کنیم. در قصه شب رادیو‌نمایش هم هستم. در‌حال بازی در سریالی هستم که کار پربازیگری است و رسوم قدیمی و سنتی ایران را در قالب داستان به تصویر می‌کشد. در این سریال نقش یک مدیر تشکیلات گردشگری را بازی می‌کنم.
زهرا صلواتی - خبرنگارچرا در سال‌های اخیر در حوزه بازیگری کم کار شده‌اید؟
حرفه و شغل اصلی من بازیگری است وتوانایی و تجربه اثبات‌شده هم دارم،اما متاسفانه این‌روزها رابطه مهم‌تر شده تا توانایی و تجربه. به‌قول مرحوم عزت‌ا...مقبلی به ما پیشکسوتان می‌گویند برو ودرخانه بنشین،چراکه عمر و کارت تمام شده است. این در‌حالی است که در همه دنیا، بازیگرتا زمانی که سلامت است و توانایی دارد کار می‌کند.بازیگر۹۰ساله حرمت و جایگاه خودش را دارد اما متاسفانه در ایران، اکثر بازیگران باتجربه بیکار هستند و با مشکلات زیادی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. حالا که به پختگی رسیده‌ایم باید از ما استفاده شود. از منی که سالمم و تجربه دارم باید استفاده شود. همین الان وقتی مردم در کوچه و خیابان ما را می‌بینند می‌گویند شما قدیمی‌ها چیز دیگری هستید. البته یکی از دلایل کم‌کاری‌ام این است که به‌هیچ عنوان التماس کسی را نمی‌کنم. تجربه و سابقه و توانایی مهم است که همه را دارم.
آخرین سریال‌تان در تلویزیون، آتش و باد مجتبی راعی بود. بازی در این سریال چگونه تجربه‌ای بود و بازخوردها و واکنش‌ها را چگونه دیدید؟
آتش و باد سریال خوبی بود. بالغ بر دو سال در این سریال کار کرده بودم. حتی از اسب افتادم و کمرم آسیب دید. به نظرم باید تبلیغات بیشتری برای آتش و باد می‌شد. سریال خوبی بود اما آنچنان که باید و شاید دیده نشد.
شما کار بازیگری را از هنرکده آناهیتا با مدیریت مرحوم مصطفی اسکویی آغاز کرده‌اید. یعنی نگاه‌‌تان به بازیگری از ابتدا جدی بوده، درست است؟
من سال۱۳۴۹هنرجوی آناهیتا بودم وهمان زمان کار تئاترهم می‌کردم.سال۱۳۶۲ازطرف رادیو‌نمایش دعوت به‌کار شدم و نمایش‌های رادیویی را آغاز کردم، اما نگاهم به بازیگری همیشه جدی بوده است. ما قدیمی‌ها تجربه عملی داریم؛ چیزی که با آموزش در دانشکده‌ها به هنرجو آموزش داده نمی‌شود. کار بازیگری حرفه عمل است.
فکر نمی‌کنید اگر همه توان و وقت‌تان روی بازیگری متمرکز بود شاید موفق‌تر می‌شدید؟
من از ۱۵سالگی وارد کار هنر شدم.هنر شاخه‌های مختلفی دارد و ما هنرمندانی را داریم که فقط در یک حوزه می‌توانند فعالیت کنند، مثلا فقط بازیگر باشند یا فقط کار رادیو کنند. من توانسته‌ام تمام این شاخه‌های هنر را تجربه کنم و جالب آن‌که با وجود همه این تلاش‌ها باز هم زندگی راحتی ندارم. همیشه در حال کارهای مختلف هستم تا امورات زندگی‌ام بگذرد.
مخاطبان تلویزیون شما را بیشتر با نقش‌های منفی و خاکستری به یاد می‌آورند. خودتان چنین نقش‌هایی را دوست داشتید یا به‌خاطر فیزیک و چهره و تن صدای‌تان برای چنین نقش‌هایی انتخاب می‌شدید؟
در جهان هم بازیگرانی هستند که بهترین بازی‌ها را با نقش‌های منفی ارائه می‌دهند. نقش‌های منفی هم جذابیت خودشان را دارند و مکمل نقش‌های مثبت هستند. اتفاقا این‌که بتوانی محبت و مناسبات عاطفی را با نقش‌های منفی نشان بدهی،برای مخاطب جذاب است. من نقش‌هایم در سریال‌هایی مانند باغ گیلاس، روزگار جوانی، گرگ‌ها و آپارتمان راسعی کردم منفی مطلق نبینم. هیچ انسانی خوب مطلق یا بد مطلق نیست. اتفاقا نقش‌های خاکستری به دلیل فراز‌و‌فرودی که دارند برای مردم باورپذیرتر هستند.
مشکل اینجاست که وقتی یک بازیگر نقش‌های منفی بازی می‌کند، بیرون‌آمدن از زیر سایه این نقش‌ها خیلی دشوار می‌شود.
بله متاسفانه. برخی کارگردانان به دنبال الگوهای آسان‌پسند هستند ووقتی بازیگری یک نقش راخوب بازی کرده باشد، برای نقش‌های مشابه هم همان بازیگر را انتخاب می‌کنند وتوقع دارند خودش را تکرار کند. این در‌صورتی است که کارگردانی کاربلد بتواند از یک بازیگر بازی‌های متفاوتی بگیرد. خودم به‌شخصه توانایی ایفای هرنقشی رادراندازه وقد‌و‌قواره خودم دارم، اما بعضی مواقع مجبوریم نقش‌های تکراری را بپذیریم و ناخودآگاه کلیشه می‌شویم.
ترجیح خودتان نقش‌های مثبت است یا منفی؟
هیچ فرقی نمی‌کند. یک بازیگر نقش منفی هم، رنگ ولایه‌های مختلف از زندگی را ارائه می‌دهد و اوج و فرود انسان را به نمایش می‌گذارد. بازیگرانی توانا هستند که بتوانند نقش‌های پیچیده را چه منفی باشد و چه مثبت، بازی کنند.
شما تا‌به‌امروز درسریال‌های ماندگاروخاطره‌انگیززیادی مثل گرگ‌ها، آپارتمان،روزگار جوانی،مدار صفر درجه، پهلوانان نمی‌میرند، آقای دلار، باغ گیلاس و... بازی داشته‌‌اید. سریال مورد علاقه خودتان کدام است؟
از سریال خاصی نمی‌توانم اسم ببرم. مثلا در سریال مدار صفر درجه، نقش شخصیت عجییی را بازی می‌کردم. عباس‌آقای سریال روزگار جوانی هم مشتی بود. در باغ گیلاس، یک لمپن بی‌سواد بودم. درآقای دلار،یک فروشنده دلار بودم.همه این نقش‌ها را دوست دارم. مثلا من سریال سایه همسایه را در۳۳سال قبل بازی می‌کردم، اما هنوز هم‌نسلانم هم بازپخش سریال را می‌بینند و یادشان هست که چه نقشی داشتم. مردم هنوز هم این سریال‌های قدیمی را دوست دارند.
یکی از نقش‌آفرینی‌های ماندگارتان به سریال پهلوانان نمی‌میرند و نقش اصلان به‌عنوان سردسته راهزنان برمی‌گردد. این نقش چه جایگاهی برای خودتان دارد؟
بازیگران وعوامل پهلوانان نمی‌میرندحرفه‌ای بودند.متن قوی‌ای داشت‌وکارگردانی‌هم عالی‌بود.مردم این سریال راخیلی دوست داشتند.
و همکاری شما با حسن فتحی در سریال مدار صفر درجه هم ادامه پیدا کرد؟
آقای فتحی جزء کارگردان‌هایی است که سریال‌های ویژه می‌سازد.همیشه با نیروهای حرفه‌ای کار می‌کند و با متن درست، کار درست می‌سازد.
یکی دیگر از نقش‌های ماندگارتان هم به سریال آپارتمان مربوط می‌شود. در زمان خودش خیلی پربیننده بود.
آپارتمان هم سریال خیلی‌خوبی بود. باعث تاسف است که کارگردانی مثل اصغر هاشمی الان باید بیکار باشد. بازیگران خیلی خوبی مثل پرویز پرستویی و امین حیایی در این سریال بودند. قصه سریال برای مردم باورپذیر بود.
معمولا مردم شما را بیشتر با کدام نقش‌تان به یاد می‌آورند؟
اکثرا با نقش عباس‌آقای روزگار جوانی. اما شده که آقای دلار هم صدایم بزنند یا درباره نقشم در مدار صفر درجه هم صحبت کنند.
چرا فصل سوم سریال روزگار جوانی به جذابیت و پرمخاطبی دو فصل اول نبود؟
متاسفانه از بازیگران دو سری قبلی استفاده نشد و به‌همین دلیل، استقبال خوبی نشد و بازخوردهای خیلی مثبتی نگرفتم.
این روزها را چگونه می‌گذرانید؟
روزهای یکشنبه برنامه صبح جمعه با شما را به همراه دوستان وهمکاران قدیمی‌ام مثل آقایان اصغر سمسارزاده وعباس محبی ضبط می‌کنیم. در قصه شب رادیو‌نمایش هم هستم. در‌حال بازی در سریالی هستم که کار پربازیگری است و رسوم قدیمی و سنتی ایران را در قالب داستان به تصویر می‌کشد. در این سریال نقش یک مدیر تشکیلات گردشگری را بازی می‌کنم.