یک روز برای توجه بیشتر به کودکان
یک‌روز که تلویزیون ازصبح تا شب برنامه کودک پخش می‌کرد: این واضح‌ترین خاطره‌ای است که من از برگزاری روز جهانی کودک در خاطرات دوران کودکی خود دارم.
روزی که با تغییر خاص در برنامه‌های تلویزیون آن‌هم دردهه 70که هنوز شبکه پویای تلویزیون متولد نشده بود وبرایمان عجیب بود چرا این قدر ما را تحویل گرفته‌اند و پشت سرهم برای‌مان کارتون یابه قول امروزی‌ها انیمیشن پخش می‌کنند.روز جهانی کودک اما حکایتش فقط پخش برنامه کودک از رسانه‌ملی نیست و این روز بهانه‌ای برای توجه بیشتر به کودکانی است که حضورشان دنیای ما را زیبا و لطیف‌تر می‌کند.
بچه‌ها؛ شیرینی زندگی
بچه‌ها لبخندشان به زیبایی زندگی است.انگاردلت می‌خواهدهمه زندگی‌ات رابدهی تا صدای شیرین خنده آنها رابشنوی.بچه‌ها شیرینی زندگی هستند و وجودشان به‌راستی می‌تواند زندگی زوج‌ها را گرما ببخشد و محبت را در کانون خانواده به‌مراتب بیشتر کند. به‌همین خاطر هم با ورود بچه‌ها به زندگی مشترک انگار حال‌و‌هوای خانه و خانواده حسابی فرق می‌کند و می‌توان حلاوت حضور بچه‌ها را در زندگی خانوادگی به روشنی دید و احساس کرد.
سیره پیامبر در رفتار با کودکان
در اسلام درباره کودکان سفارش فراوانی صورت گرفته است.هم‌چنان که رسول گرامی اسلام و ائمه هم در سیره خود نسبت به کودکان بسیار مهربان و خوش‌خلق بودند و برای بازی با بچه‌ها و شاد‌کردن آنها وقت می‌گذاشتند.رسول مکرم اسلام(ص) آن‌چنان نسبت به کودکان رئوف و مهربان بود که حتی در هنگامه نماز هم به بچه‌ها اولویت می‌دادند. آن‌چنان که روایت شده، پیامبر گرامی اسلام، نماز ظهر را با مردم به جماعت برگزار و دو رکعت آخر آن را به‌سرعت تمام کرد. پس از نماز، مردم گفتند: «یا رسول‌ا...! آیا در نماز حادثه‌ای رخ داد؟» حضرت فرمود: «چرا می‌پرسید؟»گفتند:«دو رکعت آخر نماز را با سرعت خواندید.» فرمود: «مگر صدای گریه و فریاد کودک را نشنیدید؟»
اهمیت محبت به کودکان
پیامبر گرامی اسلام(ص) می‌فرماید: «به کودکان محبت بورزید و به آنها ترحم کنید. وقتی به آنان وعده دادید، وفا کنید؛ زیرا آنها جز این‌که شما را روزی‌دهنده خود می‌بینند، تصور دیگری ندارند.» در سیره خود رسول اسلام هم چنین رویکردی بود. آن‌چنان‌که روزی پیامبر(ص) برای نماز به مسجد می‌رفت. در راه، گروهی از کودکان انصار بازی می‌کردند که تا آن حضرت را دیدند، دور او جمع شدند و به دامن او آویختند، به گمان این‌که چون آن حضرت همواره حسن و حسین(ع) را بر دوش خود می‌گرفت، این بار نیز آنها را به دوش بگیرد. پیامبر از یک سو نمی‌خواست آنها را برنجاند و از سویی دیگر مردم در مسجد منتظرش بودند و می‌خواست خود را به مسجد برساند. در‌این حال، بلال حبشی از مسجد بیرون آمد و به جست‌وجوی پیامبر پرداخت. پس از مدتی، آن حضرت را کنار گروهی از کودکان یافت و جریان را فهمید. خواست کودکان را تنبیه کند، ولی پیامبر او را از این کار نهی کرد و فرمود: «تنگ شدن وقت نماز، برای من بهتر از رنجاندن کودکان است.» آن‌گاه به بلال گفت «به خانه برو و آنچه از گردو یا خرما یافتی، بیاور تا خود را از این کودکان بازخرید کنم.» بلال رفت و پس از جست‌وجو، هشت دانه گردو یافت و آن را به حضور پیامبر آورد. پیامبر آنها را میان کودکان تقسیم کرد و بدین گونه کودکان راضی شدند آن حضرت را آزاد کنند.
بازی با کودکان
بازی با کودکان و وقت‌گذراندن با آنها از سفارشات اسلام است. بازی، افزون بر این‌که نشاط و شادابی را به کودک هدیه می‌کند، به رشد استعدادهای نهفته او نیز می‌انجامد. پیامبر گرامی اسلام واهل‌بیت(ع) با تأکید بسیار براین موضوع،خود رادر بازی فرزندانشان شرکت می‌دادند و با نظارت بر بازی آنها، آنان را بر این امر تشویق می‌کردند. روزی امام حسین(ع) در کوچه سرگرم بازی بود. پیامبر نیز به‌همراه یارانش از خانه خارج شدند. وقتی چشم پیامبر به امام حسین(ع) افتاد، به‌طرف او رفت و دستانش را گشود تا او را در آغوش بگیرد. امام حسین(ع) خنده‌کنان به‌این طرف وآن طرف می‌گریخت.پیامبر نیز خندان دنبال او می‌دوید تا این‌که سرانجام او را گرفت. پس دست زیر چانه اش گذاشت و او را بوسید.
عیب‌جویی از کودکان ممنوع
گفته‌اند روزی مردی در حضور پیامبر به‌خاطر کاری که فرزندش انجام داده بود، از او عیب‌جویی کرد.پیامبر به او فرمود: «فرزندت، تیری از تیرهای تیردان توست.» مفهوم این سخن آن است که فرزندت پاره تن تو و ذخیره آینده توست. تو با اهانت به شخصیت او، هم به خودت ضربه می‌زنی و هم کسی را حقیر می‌کنی که مددکار و پشتیبان تو در آینده خواهد بود و هر کار نیکی که انجام دهد، تو نیز در پاداش آن، شریک خواهی بود.
وقتی خود بچه‌ها دست‌به‌کار شدند
در دنیا هم یک روز به نام روز جهانی کودک نام‌گذاری شده است.روز جهانی کودک را خود بچه‌ها به‌وجود آورده‌اند.درسال ۱۹۸۶، ۱۶ مهر ماه، دو نفر از دانش‌آموزان ۹ساله مدرسه آتاتوری در نیویورک، با نگارش نامه‌ای از همه بچه‌های دنیا خواستند با هم روزی را به صلح اختصاص دهند.درپیام این بچه‌ها که بنیان‌گذاران روز جهانی کودک شدند، آمده است: «بزرگترهای ما عقاید ثابتی دارند. آنها ما را دوست دارند چون بچه‌هایشان هستیم. اما آیا آنها می‌دانند که چه دنیایی رابرای مابه‌وجودمی‌آورند؟ اگر کمترین اشتباهی در ماشین هسته‌ای آنها رخ دهد ما هرگز شانسی برای رشد نخواهیم یافت.ما امکانی برای رشد و پرورش می‌خواهیم.»
مرگ بی‌صدای کودکان
در دنیای کنونی ما ده‌ها کودک در لبنان، غزه، فلسطین، یمن و کشورهای افریقایی به‌خاطر ظلم، جنگ و سوء‌تغذیه و بیماری جان خود را از دست می‌دهند. کودکان در روز جهانی کودک می‌خواهند این تضاد را یادآور شوند، که در حالی که سالانه هزینه‌های غیرقابل تصوری صرف تولید انواع سلاح‌های هسته‌ای وغیر هسته‌ای می‌شود، کودکان بسیاری از گرسنگی، عدم امکانات بهداشتی، سوء‌تغذیه و…می‌میرند.
فقط 5 دلار
براساس اعلام یونیسف، با اختصاص فقط پنج دلار برای هر کودک، می‌توان جان 90درصد کودکانی که سالانه جان خود را از دست می‌دهند، نجات داد. همچنین، برای بهبود قابل توجه شرایط زندگی کودکان در کشورهای در حال توسعه، کافی است همین مبلغ در یک‌سال هزینه شود. جالب است بدانید که این مبلغ فقط معادل بودجه شش هفته تسلیحات نظامی در سطح جهانی است. روز جهانی کودک در سراسر جهان انگیزه‌ای برای توجه به حقوق کودکان است. کشورهای جهان بنا بر سنت و فرهنگ خود، این روز را به گونه‌‌های مختلف برگزار می‌کنند. این روز در ایران ۱۶ مهر جشن گرفته می‌شود.
ایده‌های اولیه و تاریخچه
ایده برگزاری روز جهانی کودک، به «کنفرانس جهانی برای رفاه کودکان» بازمی‌گردد که در ماه آگوست سال ۱۹۲۵ در ژنو برگزار شد. در این کنفرانس، نمایندگان ۵۴ کشور گرد آمده بودند تا منشوری در دفاع از حقوق کودکان تصویب کنند. ولی تاریخچه روز جهانی کودک، به‌طور رسمی به سال‌های پس از جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد. سازمان آمریکایی برای رفاه کودکان، در سال ۱۹۵۲ سازمان ملل متحد را فراخواند تا روزی را به‌عنوان روز جهانی کودک برگزار کند. سازمان ملل متحد این پیشنهاد را پذیرفت. در جریان نهمین مجمع عمومی سازمان ملل در تاریخ ۲۱ سپتامبر ۱۹۵۴، این مجمع به صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) ماموریت داد تا یک روز در سال را به مناسبت روز جهانی کودک برگزار کند.
روز جهانی کودک در ایران
درایران نیز روز 9 اکتبر به‌عنوان روز جهانی کودک طی جلسه‌ای بین نمایندگان وزارت آموزش‌وپرورش، سازمان بهزیستی، کانون پرورش فکری کودکان‌ونوجوانان و برخی دیگر از نهادها تشکیل و در نهایت اعلام شد اما در ادامه این تاریخ، به 8 اکتبر برابر با 16مهرماه تغییر یافت. تصمیم این گروه به دفتر یونیسف درایران اطلاع و به‌عنوان روز جهانی کودک در ایران به رسمیت شناخته شد و بعد از تصویب شورای فرهنگ عمومی این روز به تقویم رسمی کشور اضافه گردید. با این‌که روز کودک 20 نوامبر است اما این روز در کشورهای مختلف با هم متفاوت است. حدود 50 کشور روزجهانی کودک را در روز اول ژوئن برگزار می‌کنند. روز جهانی کودک در آمریکا دومین یکشنبه ژوئن و در آلمان 20 سپتامبر و در برخی کشور‌ها مانند نیوز‌لند در اولین یکشنبه ماه مارس برگزار می‌شود.
سه هدف عمده
مبتکران برگزاری روز جهانی کودک سه هدف عمده را دنبال می‌کردند: دفاع از حقوق کودکان، تشویق دوستی میان نوجوانان جهان و متعهد کردن دولت‌های جهان برای پشتیبانی از فعالیت‌های یونیسف. قرارشد هر کشوری،روزی را به این مناسبت اختصاص دهد. خود سازمان ملل این روز را هر سال در تاریخ ۲۰ نوامبر جشن می‌گیرد. اکنون این روز در نزدیک به ۱۵۰ کشور جهان برگزار می‌شود. روز آن با توجه به سنت‌ها و منطقه‌ها متفاوت است.
زهرا احمدزاده - خبرنگار چاردیواری
بچه‌ها؛ شیرینی زندگی
بچه‌ها لبخندشان به زیبایی زندگی است.انگاردلت می‌خواهدهمه زندگی‌ات رابدهی تا صدای شیرین خنده آنها رابشنوی.بچه‌ها شیرینی زندگی هستند و وجودشان به‌راستی می‌تواند زندگی زوج‌ها را گرما ببخشد و محبت را در کانون خانواده به‌مراتب بیشتر کند. به‌همین خاطر هم با ورود بچه‌ها به زندگی مشترک انگار حال‌و‌هوای خانه و خانواده حسابی فرق می‌کند و می‌توان حلاوت حضور بچه‌ها را در زندگی خانوادگی به روشنی دید و احساس کرد.
سیره پیامبر در رفتار با کودکان
در اسلام درباره کودکان سفارش فراوانی صورت گرفته است.هم‌چنان که رسول گرامی اسلام و ائمه هم در سیره خود نسبت به کودکان بسیار مهربان و خوش‌خلق بودند و برای بازی با بچه‌ها و شاد‌کردن آنها وقت می‌گذاشتند.رسول مکرم اسلام(ص) آن‌چنان نسبت به کودکان رئوف و مهربان بود که حتی در هنگامه نماز هم به بچه‌ها اولویت می‌دادند. آن‌چنان که روایت شده، پیامبر گرامی اسلام، نماز ظهر را با مردم به جماعت برگزار و دو رکعت آخر آن را به‌سرعت تمام کرد. پس از نماز، مردم گفتند: «یا رسول‌ا...! آیا در نماز حادثه‌ای رخ داد؟» حضرت فرمود: «چرا می‌پرسید؟»گفتند:«دو رکعت آخر نماز را با سرعت خواندید.» فرمود: «مگر صدای گریه و فریاد کودک را نشنیدید؟»
اهمیت محبت به کودکان
پیامبر گرامی اسلام(ص) می‌فرماید: «به کودکان محبت بورزید و به آنها ترحم کنید. وقتی به آنان وعده دادید، وفا کنید؛ زیرا آنها جز این‌که شما را روزی‌دهنده خود می‌بینند، تصور دیگری ندارند.» در سیره خود رسول اسلام هم چنین رویکردی بود. آن‌چنان‌که روزی پیامبر(ص) برای نماز به مسجد می‌رفت. در راه، گروهی از کودکان انصار بازی می‌کردند که تا آن حضرت را دیدند، دور او جمع شدند و به دامن او آویختند، به گمان این‌که چون آن حضرت همواره حسن و حسین(ع) را بر دوش خود می‌گرفت، این بار نیز آنها را به دوش بگیرد. پیامبر از یک سو نمی‌خواست آنها را برنجاند و از سویی دیگر مردم در مسجد منتظرش بودند و می‌خواست خود را به مسجد برساند. در‌این حال، بلال حبشی از مسجد بیرون آمد و به جست‌وجوی پیامبر پرداخت. پس از مدتی، آن حضرت را کنار گروهی از کودکان یافت و جریان را فهمید. خواست کودکان را تنبیه کند، ولی پیامبر او را از این کار نهی کرد و فرمود: «تنگ شدن وقت نماز، برای من بهتر از رنجاندن کودکان است.» آن‌گاه به بلال گفت «به خانه برو و آنچه از گردو یا خرما یافتی، بیاور تا خود را از این کودکان بازخرید کنم.» بلال رفت و پس از جست‌وجو، هشت دانه گردو یافت و آن را به حضور پیامبر آورد. پیامبر آنها را میان کودکان تقسیم کرد و بدین گونه کودکان راضی شدند آن حضرت را آزاد کنند.
بازی با کودکان
بازی با کودکان و وقت‌گذراندن با آنها از سفارشات اسلام است. بازی، افزون بر این‌که نشاط و شادابی را به کودک هدیه می‌کند، به رشد استعدادهای نهفته او نیز می‌انجامد. پیامبر گرامی اسلام واهل‌بیت(ع) با تأکید بسیار براین موضوع،خود رادر بازی فرزندانشان شرکت می‌دادند و با نظارت بر بازی آنها، آنان را بر این امر تشویق می‌کردند. روزی امام حسین(ع) در کوچه سرگرم بازی بود. پیامبر نیز به‌همراه یارانش از خانه خارج شدند. وقتی چشم پیامبر به امام حسین(ع) افتاد، به‌طرف او رفت و دستانش را گشود تا او را در آغوش بگیرد. امام حسین(ع) خنده‌کنان به‌این طرف وآن طرف می‌گریخت.پیامبر نیز خندان دنبال او می‌دوید تا این‌که سرانجام او را گرفت. پس دست زیر چانه اش گذاشت و او را بوسید.
عیب‌جویی از کودکان ممنوع
گفته‌اند روزی مردی در حضور پیامبر به‌خاطر کاری که فرزندش انجام داده بود، از او عیب‌جویی کرد.پیامبر به او فرمود: «فرزندت، تیری از تیرهای تیردان توست.» مفهوم این سخن آن است که فرزندت پاره تن تو و ذخیره آینده توست. تو با اهانت به شخصیت او، هم به خودت ضربه می‌زنی و هم کسی را حقیر می‌کنی که مددکار و پشتیبان تو در آینده خواهد بود و هر کار نیکی که انجام دهد، تو نیز در پاداش آن، شریک خواهی بود.
وقتی خود بچه‌ها دست‌به‌کار شدند
در دنیا هم یک روز به نام روز جهانی کودک نام‌گذاری شده است.روز جهانی کودک را خود بچه‌ها به‌وجود آورده‌اند.درسال ۱۹۸۶، ۱۶ مهر ماه، دو نفر از دانش‌آموزان ۹ساله مدرسه آتاتوری در نیویورک، با نگارش نامه‌ای از همه بچه‌های دنیا خواستند با هم روزی را به صلح اختصاص دهند.درپیام این بچه‌ها که بنیان‌گذاران روز جهانی کودک شدند، آمده است: «بزرگترهای ما عقاید ثابتی دارند. آنها ما را دوست دارند چون بچه‌هایشان هستیم. اما آیا آنها می‌دانند که چه دنیایی رابرای مابه‌وجودمی‌آورند؟ اگر کمترین اشتباهی در ماشین هسته‌ای آنها رخ دهد ما هرگز شانسی برای رشد نخواهیم یافت.ما امکانی برای رشد و پرورش می‌خواهیم.»
مرگ بی‌صدای کودکان
در دنیای کنونی ما ده‌ها کودک در لبنان، غزه، فلسطین، یمن و کشورهای افریقایی به‌خاطر ظلم، جنگ و سوء‌تغذیه و بیماری جان خود را از دست می‌دهند. کودکان در روز جهانی کودک می‌خواهند این تضاد را یادآور شوند، که در حالی که سالانه هزینه‌های غیرقابل تصوری صرف تولید انواع سلاح‌های هسته‌ای وغیر هسته‌ای می‌شود، کودکان بسیاری از گرسنگی، عدم امکانات بهداشتی، سوء‌تغذیه و…می‌میرند.
فقط 5 دلار
براساس اعلام یونیسف، با اختصاص فقط پنج دلار برای هر کودک، می‌توان جان 90درصد کودکانی که سالانه جان خود را از دست می‌دهند، نجات داد. همچنین، برای بهبود قابل توجه شرایط زندگی کودکان در کشورهای در حال توسعه، کافی است همین مبلغ در یک‌سال هزینه شود. جالب است بدانید که این مبلغ فقط معادل بودجه شش هفته تسلیحات نظامی در سطح جهانی است. روز جهانی کودک در سراسر جهان انگیزه‌ای برای توجه به حقوق کودکان است. کشورهای جهان بنا بر سنت و فرهنگ خود، این روز را به گونه‌‌های مختلف برگزار می‌کنند. این روز در ایران ۱۶ مهر جشن گرفته می‌شود.
ایده‌های اولیه و تاریخچه
ایده برگزاری روز جهانی کودک، به «کنفرانس جهانی برای رفاه کودکان» بازمی‌گردد که در ماه آگوست سال ۱۹۲۵ در ژنو برگزار شد. در این کنفرانس، نمایندگان ۵۴ کشور گرد آمده بودند تا منشوری در دفاع از حقوق کودکان تصویب کنند. ولی تاریخچه روز جهانی کودک، به‌طور رسمی به سال‌های پس از جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد. سازمان آمریکایی برای رفاه کودکان، در سال ۱۹۵۲ سازمان ملل متحد را فراخواند تا روزی را به‌عنوان روز جهانی کودک برگزار کند. سازمان ملل متحد این پیشنهاد را پذیرفت. در جریان نهمین مجمع عمومی سازمان ملل در تاریخ ۲۱ سپتامبر ۱۹۵۴، این مجمع به صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) ماموریت داد تا یک روز در سال را به مناسبت روز جهانی کودک برگزار کند.
روز جهانی کودک در ایران
درایران نیز روز 9 اکتبر به‌عنوان روز جهانی کودک طی جلسه‌ای بین نمایندگان وزارت آموزش‌وپرورش، سازمان بهزیستی، کانون پرورش فکری کودکان‌ونوجوانان و برخی دیگر از نهادها تشکیل و در نهایت اعلام شد اما در ادامه این تاریخ، به 8 اکتبر برابر با 16مهرماه تغییر یافت. تصمیم این گروه به دفتر یونیسف درایران اطلاع و به‌عنوان روز جهانی کودک در ایران به رسمیت شناخته شد و بعد از تصویب شورای فرهنگ عمومی این روز به تقویم رسمی کشور اضافه گردید. با این‌که روز کودک 20 نوامبر است اما این روز در کشورهای مختلف با هم متفاوت است. حدود 50 کشور روزجهانی کودک را در روز اول ژوئن برگزار می‌کنند. روز جهانی کودک در آمریکا دومین یکشنبه ژوئن و در آلمان 20 سپتامبر و در برخی کشور‌ها مانند نیوز‌لند در اولین یکشنبه ماه مارس برگزار می‌شود.
سه هدف عمده
مبتکران برگزاری روز جهانی کودک سه هدف عمده را دنبال می‌کردند: دفاع از حقوق کودکان، تشویق دوستی میان نوجوانان جهان و متعهد کردن دولت‌های جهان برای پشتیبانی از فعالیت‌های یونیسف. قرارشد هر کشوری،روزی را به این مناسبت اختصاص دهد. خود سازمان ملل این روز را هر سال در تاریخ ۲۰ نوامبر جشن می‌گیرد. اکنون این روز در نزدیک به ۱۵۰ کشور جهان برگزار می‌شود. روز آن با توجه به سنت‌ها و منطقه‌ها متفاوت است.
زهرا احمدزاده - خبرنگار چاردیواری