در آستانه روز تربیت‌بدنی از آثار تلویزیونی گفتیم که راوی دنیای ورزشکاران شدند
مشق عشق قهرمانان در قاب قصه‌ها
قهرمانان ورزشی، چهره‌هایی جذاب برای قصه‌های تلویزیونی هستند. از دل تلاش‌ها و مرارت‌های این افراد، شکست‌ها و پیروزی‌های‌شان هزاران ماجرا می‌توان نقل کرد. رقابت‌های ورزشی هم ازاین قاعده مستثنی نیست. یکی ازخاطره‌انگیزترین سریال‌های کودکان دیروز همچنان «فوتبالیست‌ها» است که هر قسمت داستان یکی از رقابت‌های یک تیم فوتبال و قهرمانان آن را روایت می‌کرد.
گستره این دست قصه‌ها در قاب تلویزیون کم نیست و البته می‌تواند بیش از اینها هم باشد.در آستانه روز ورزش و تربیت‌بدنی که در این هفته قرار دارد، با تعدادی از سریالها، برنامه‌ها و مستندهایی که نگاهی به فضای ورزش داشتند خاطره‌بازی کردیم.
مشق عشق، دوباره از سر
سال1383بهرام بهرامیان قصه‌ای را از روزگار تلخ یک ورزشکار روایت کرد. این تلخکامی که درسریال«مشق عشق» به تصویر کشیده شد، ناشی از آسیب بدنی این والیبالیست بر اثر یک حادثه که در زندگی او ایجاد می‌شود، بود. امید با بازی کوروش سلیمانی انگیزه خود را برای ادامه زندگی از دست میدهد. او که آسیب نخاعی دیده و از ناحیه دو پا فلج شده با ویلچر خانه‌نشین شده و حتی مهر و عشق همسر و خانواده خود را پذیرا نیست. اطرافیان و به‌ویژه همسرش با بازی لاله اسکندری تلاش می‌کنند او را به زندگی و دنیای قهرمانی بازگردانند. در نهایت این موفقیت حاصل می‌شود و او به تیم والیبال نشسته می‌پیوندد تا بار دیگر شور و امید را ازسر گیرد. فیلمنامه سریال مشق عشق راکه ازشبکه یک سیما پخش شد، فلورا سام نوشته بود وهمسرش زنده‌یاد مجید اوجی نیز این اثر را تهیه کرد. از جذابیت‌های این قصه، خط سیر تحولی بود که در شخصیت امید شاهد بودیم. زندگی که برای هیچ‌کس همیشه بر مدار خوشی نمی‌گردد، برای او نیز روی تاریکش را نشان داده بود اما وی با پذیرش این تلخی و تسلیم ازسر آگاهی، بار دیگر نشاط حیات و انگیزه تلاش را به‌دست آورد و وارد میدان شد.
قهرمانی از مازندران
یکی از سریال‌هایی که در بخشی از قصه خود نگاهی به دنیای ورزش داشت، مجموعه چند فصلی «پایتخت» است. در فصل سوم این سریال شاهد بودیم که شخصیت نقش معمولی بابازی محسن تنابنده پس ازمدتی بیکاری، تلاش می‌کنددرمسابقات کشتی پیشکسوتان ابتدا در مازندران و سپس در تهران شرکت کند و در این مسیر با چالش‌هایی مواجه می‌شود که زندگی خانوادگی وی را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. او در نهایت موفق می‌شود کشتی‌گیر آمریکایی را شکست دهد وبه قهرمانی برسد.در اینجای قصه فضای کمدی به احساس ملی پیوند می‌خورد ومخاطبان را با فضایی جدیدی مواجه می‌کند.با توجه به این پیشینه پایتخت در فصل‌های بعدی نیز از فضای ورزشی خالی نبود.همچنان با قهرمانی نقی شوخی میشد و از سوی دیگر شخصیت بهتاش فریبا با بازی بهرام افشاری به قصه اضافه شد که او نیز ورزشکار بود. به‌ویژه در فصل ششم شاهد بودیم که این شخصیت پا به تیم‌های بزرگ فوتبال می‌گذارد و در قامت دروازه‌بان طرفداران بسیاری پیدا می‌کند. حتی باشگاه‌های خارجی در پی جذب و استخدام او بر‌می‌آیند. باید دید در فصل جدید این سریال که در حال تصویربرداری است باز هم خبری از دنیای ورزش هست یا خیر.
روزهای افول یک ستاره
یکی دیگر از سریال‌های سیما با حال‌وهوای ورزشی،«پژمان» است.سریالی به کارگردانی سروش صحت و با بازی پژمان جمشیدی که با روایت کمدی از روزهای افول یک فوتبالیست واقعی مخاطبان را با نیمه تاریک شهرت مواجه می‌کرد. در این سریال که هنوز هم طرفداران بسیاری دارد بازیگران دیگری همچون سام درخشانی، بهاره رهنما، زنده‌یاد هوشنگ حریرچیان، بیژن بنفشه‌خواه، اردشیر کاظمی، ویدا جوان، رضا کریمی، اصغر حیدری و... به ایفای نقش پرداختند. از نکات جالب این سریال که سری به دنیای فوتبال زده بود این است که در کنار جشمیدی، چهره‌های دیگری هم از اهالی فوتبال کشور حضور داشتند؛ افرادی نظیر بهروز رهبری‌فر، علی موسوی، حمید درخشان، آرش برهانی، خسرو حیدری، حسین ماهینی، محمد محمدی و... . این سریال پاییز 1392 از شبکه سیه سیما پخش شد.
یادی از کهنه‌سواران
سریال «کهنه‌سوار» از آثار خاطره‌انگیز تلویزیون است که سال1376 تولید و ازشبکه سه سیما پخش شد.در این سریال که به زندگی پسری کشتی‌گیر می‌پرداخت، چهره‌های بسیاری حضور داشتند که امروز تنها یادشان باقی است و خود به جهان دیگری سفر کردند. اکبر خواجویی (کارگردان سریال)، محمدعلی کشاورز،حمیده خبرآبادی،حسین ابراهیمی (بازیگر جوان نقش اصلی که بر اثر ایست قلبی درسال 1385درگذشت)، جعفر بزرگی، غلامرضا طباطبایی و...(بازیگران) برخی ازاین اسامی هستند.درقصه می‌دیدیم جوانی به نام «حسین حسینی‌پور»(با بازی زنده‌یاد حسین ابراهیمی)به ورزش کشتی علاقه‌مند است.پدر او(با بازی محمدعلی کشاورز) نیز خود در سال‌های گذشته پهلوان و کشتی‌گیر بوده است؛ اما به دلیل آن‌که در این راه، ناجوانمردی‌های بسیاری دیده، قسم خورده که هرگز اجازه ندهد پسرش به این ورزش روی آورد... .
فوتبالیست‌ها خاطره مشترک کودکی
برای عده زیادی از کودکان دیروز «فوتبالیست‌ها» نام شناخته‌شده‌ای است؛ مجموعه مانگا (کمیک یا رمان گرافیکی که از ژاپن نشأت گرفته است) ژاپنی در ژانر درام فوتبالی که شخصیت‌های سوباسا، واکی بایاشی، کاکرو و... از آن در ذهن‌مان باقی است. در ایران این مجموعه از شبکه یک سیمای جمهوری اسلامی برای نخستین‌بار در دهه70 پخش شد.داستان این مانگا از دوران ابتدایی پسری به نام سوباسا اُزاراشروع می‌شود.اوعاشق فوتبال است وآرزوداردکه باپیراهن تیم ملی فوتبال ژاپن جا‌جهانی را به‌دست‌آورد. سوباسا اول با ایشیزاکی ملاقات می‌کند وسپس درتیم نانکاتسو به قهرمان فوتبال نوجوانان ژاپن تبدیل می‌شود. رقیب اصلی سوباسا، کاکرو یوگا بود و پس از آن رقبای بسیارسرسخت دیگری همچون هیکارو ماتسویاما و جان میزوگی هم به فهرست رقبای سرسخت سوباسا اضافه می‌شود.تیم میوا به کاپیتانی کاکرو وتیم فورانو به رهبری هیکاروماتسویاماو تیم موساشی به رهبری جان میزوگی به رقبای بسیارسرسخت سوباسادرفصل اول تبدیل می‌شوند.درفصل دوم نیز تیم توهو به رهبری کاکرو یوگا و تیم فورانو به رهبری هیکارو ماتسویاما و تیم موساشی به رهبری جان میزوگی که بعد از دو سال می‌تواند فوتبال بازی کند و تیم‌های دیگر از جمله تیم هیرادو و هاوانا و شوتستو به رقبای بسیار سرسخت سوباسا در فصل دوم تبدیل می‌شود. از این سریال خاطره‌انگیز نسخه سینمایی وهمچنین نمونه‌های دیگری درقالب مجموعه پویانمایی ساخته شده است.یکی ازاینها کاپیتان سوباساست.صداپیشگان مجموعه فوتبالیست‌ها ازاین قرارهستند: سوباسا (نرگس فولادوند)،ایشی زاکی(شوکت حجت)،تارو میساکی(شایسته تاجبخش)، کاکرو (علیرضا شایگان)، تاکازوکی (مریم نوری درخشان)، واکاشی زوما (امیرهوشنگ زند)، گزارشگر فوتبال (اردشیر منظم) و...
پشت صحنه زندگی قهرمانان
زندگی قهرمانی ساده نیست به همین دلیل روایت روزهای پیش از قهرمانی تا رسیدن به مدال و عنوان می‌تواند برای مخاطبان دیدنی و الهام‌بخش باشد. در تلویزیون برنامه‌های گفت‌وگو محور و مستندهایی داشتیم که با این محوریت تولید و روانه آنتن شدند. یکی از این برنامه‌های خاطره‌انگیز «پشت صحنه» با اجرای احسان علیخانی و تیتراژی شنیدنی با صدای محسن چاوشی و فرزاد فرزین بود. این برنامه سال1391 در ۳۰ قسمت ۵۰دقیقه‌ای از شبکه سه پخش شد و به زندگی قهرمانان المپیک و پارالمپیک می‌پرداخت و ریشه موفقیت‌های آنان را از زبان خود و خانواده‌شان بیان می‌کرد.
پرتره نام‌آوران
از میان تازه‌ترین مستندهایی که درباره زندگی قهرمانان ورزشی ساخته شده، می‌توان به «پرتره» اشاره کرد؛ مستندی از المپین‌های پاریس ۲۰۲۴ که تابستان گذشته از شبکه سه سیما روی آنتن رفت. تولید این مستند توسط محمدحسین میثاقی برای المپیک پاریس از مدت‌ها قبل مطرح بود. او در این مسیر از تمامی کسانی که به المپیک اخیر اعزام می‌شدند مانند آرین سلیمی، امیرعلی آذرپیرا و ... مستندی به سفارش کمیته ملی المپیک تولید کرد.
خداقوت آقای گزارشگر
یکی از چهره‌هایی که امروز گرچه نامش در زمره ورزشکاران نیست اما هادی عامل، گزارشگر تلویزیونی کشتی نام خود را با کشتی، ورزش کهن ایران پیوند داده است. او با صدای گرم و گیرایش تماشای رقابت‌های کشتی را دو‌چندان می‌کند. از زندگی او مستندی به نام «خداقوت پهلوان» ساخته شد و از شبکه مستند روی آنتن رفت. عامل از ۱۲سالگی وارد ورزش کشتی و مدتی بعد قهرمان آموزشگاه‌های کشور شد و در رده جوانان هم نایب قهرمانی کشور را به‌دست آورد. اما در۱۹سالگی و پس از مصدومیت از ناحیه آرنج، کشتی را کنار گذاشت. او بسیاراتفاقی واردعرصه گزارشگری شدوحالا به عنوان موفق‌ترین مجری برنامه‌های ورزشی تلویزیون و کشتی شناخته می‌شود.از عامل، به‌دلیل گزارش‌های هیجانی‌اش، به‌عنوان هیجان‌انگیزترین گزارشگر ایرانی یاد می‌شود. هادی عامل تاکنون به‌عنوان گزارشگر کشتی و خبرنگار، از‌طرف صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران به محل برگزاری مسابقات المپیک ۱۹۹۶ آتلانتا، ۲۰۰۰ سیدنی، ۲۰۰۴ آتن، ۲۰۰۸ پکن، ۲۰۱۲ لندن، ۲۰۱۶ ریو، ۲۰۲۰ توکیو و... اعزام شد. عامل به استفاده از عبارات خاص نظیر خسته نباشی دلاور، خدا قوت پهلوان، چِغِر و بد بدن، زِبِل بد اُفت، دلاوری از جویبار، خطه کشتی‌خیز مازندران، دلاوری می‌کنه، بزرگی می‌کنه، شیر مادر/ نان پدر حلالت دلاور در گزارش‌های خود معروف است و نام این مستند به تهیه‌کنندگی و کارگردانی محسن ظریفی‌پور نیز از همین تکیه‌کلام‌ها اتخاذ شده است.
ایستادگی روی خاک
مجموعه مستند«روی خاک»به تهیه‌کنندگی «فرزام فرامرزی» و کارگردانی «میلاد پرور» برای نخستین‌بار در تاریخ ورزش اول کشورمان، ورزش کُشتی و نحوه‌ی شکلگیریاش را ازابتدا تاکنون،واکاوی و تحلیل کرده وبه توصیف تاریخ پرفراز و نشیب ورزش کُشتی ایران می‌پردازد. این مستند که از تلویزیون پخش شده به‌شیوه توضیحی و با استناد به مدارک، ورزش کشتی را از ابتدا، یعنی نحوه شکلگیریاش را تا اکنون، واکاوی و تحلیل کرده، قطعه‌هایی تاریخ‌ساز از جهان ورزش کشتی گرد آورده و به توصیف تاریخ پرفراز و نشیب کشتی ایران می‌پردازد. دراین مسیر، تاریخ‌سازان کشتی ازحدود یک قرن پیش تا امروز به‌گونه‌ای در مجموعه حضور یافتند ونکات مغفول وزوایای تازه‌ای را بیان کردند.دراین مستند ازگفت‌وگو وتصاویر آرشیوی کنارهمدیگراستفاده و همچنین از حضور راوی بهره برده شده است.صدرالدین کاظمی، محقق، راوی و پژوهشگرروی خاک است.فرامرزی در گفت‌وگو با جام‌جم بیان کرد: تصمیم گرفتم مستندی درخصوص این ورزش تهیه کنم و به‌این شکل، تولید روی خاک را دست گرفتم. این مستند بیانگر ۱۰۰سال تاریخ کشتی ایران است و به این ورزش از سال۱۳۰۰تا۱۴۰۰ شمسی می‌پردازد. در۲۶قسمت حدود ۳۰ دقیقه‌ای به تاریخ کشتی ایران در۱۰۰سال اخیر پرداخته‌ایم. در این مجموعه از المپیک نوین۱۸۹۶ یونان شروع کرده‌ایم و تا پایان المپیک توکیو راجع‌‌به تاریخچه کشتی، چگونگی تشکیل آن، کشتی پهلوانی و...مطالبی را ارائه داده‌ایم.
سیامند، پهلوان بی بدیل
سیامند رحمان، وزنه‌بردارایرانی وقهرمان پارالمپیک بودکه درجوانی و درسال1398 درگذشت. وی قهرمان پارالمپیک لندن ۲۰۱۲ و پارالمپیک ریو ۲۰۱۶ و دارنده پنج طلا ویک نقره جهان دررده جوانان وبزرگسالان بود.وی همچنین سه نشان زرین از بازی‌های پاراآسیایی گوانگجو ۲۰۱۰، اینچئون ۲۰۱۴ و جاکارتا ۲۰۱۸ به‌دست‌آورد.همچنین نام وی با توجه به ثبت وزنه ۳۱۰ کیلوگرمی در سال ۲۰۱۶، در کتاب رکوردهای گینس به‌ثبت رسیده‌است. اززندگی وی مستندی با‌عنوان «من سیامند هستم» ساخته شد و روی آنتن رفت.مستند من سیامند هستم،روایتی تاثیرگذارازآخرین حضورسیامند رحمان دررقابت‌های ورزشی، پارالمپیک2016، و ثبت رکورد جهانی در رشته وزنه‌برداری معلولین است. این اثر به‌کارگردانی وتهیه‌کنندگی حسین همایون‌فر در سال ۱۴۰۱ تولید شد.
رها زاهدی - از اهالی قلم
مشق عشق، دوباره از سر
سال1383بهرام بهرامیان قصه‌ای را از روزگار تلخ یک ورزشکار روایت کرد. این تلخکامی که درسریال«مشق عشق» به تصویر کشیده شد، ناشی از آسیب بدنی این والیبالیست بر اثر یک حادثه که در زندگی او ایجاد می‌شود، بود. امید با بازی کوروش سلیمانی انگیزه خود را برای ادامه زندگی از دست میدهد. او که آسیب نخاعی دیده و از ناحیه دو پا فلج شده با ویلچر خانه‌نشین شده و حتی مهر و عشق همسر و خانواده خود را پذیرا نیست. اطرافیان و به‌ویژه همسرش با بازی لاله اسکندری تلاش می‌کنند او را به زندگی و دنیای قهرمانی بازگردانند. در نهایت این موفقیت حاصل می‌شود و او به تیم والیبال نشسته می‌پیوندد تا بار دیگر شور و امید را ازسر گیرد. فیلمنامه سریال مشق عشق راکه ازشبکه یک سیما پخش شد، فلورا سام نوشته بود وهمسرش زنده‌یاد مجید اوجی نیز این اثر را تهیه کرد. از جذابیت‌های این قصه، خط سیر تحولی بود که در شخصیت امید شاهد بودیم. زندگی که برای هیچ‌کس همیشه بر مدار خوشی نمی‌گردد، برای او نیز روی تاریکش را نشان داده بود اما وی با پذیرش این تلخی و تسلیم ازسر آگاهی، بار دیگر نشاط حیات و انگیزه تلاش را به‌دست آورد و وارد میدان شد.
قهرمانی از مازندران
یکی از سریال‌هایی که در بخشی از قصه خود نگاهی به دنیای ورزش داشت، مجموعه چند فصلی «پایتخت» است. در فصل سوم این سریال شاهد بودیم که شخصیت نقش معمولی بابازی محسن تنابنده پس ازمدتی بیکاری، تلاش می‌کنددرمسابقات کشتی پیشکسوتان ابتدا در مازندران و سپس در تهران شرکت کند و در این مسیر با چالش‌هایی مواجه می‌شود که زندگی خانوادگی وی را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. او در نهایت موفق می‌شود کشتی‌گیر آمریکایی را شکست دهد وبه قهرمانی برسد.در اینجای قصه فضای کمدی به احساس ملی پیوند می‌خورد ومخاطبان را با فضایی جدیدی مواجه می‌کند.با توجه به این پیشینه پایتخت در فصل‌های بعدی نیز از فضای ورزشی خالی نبود.همچنان با قهرمانی نقی شوخی میشد و از سوی دیگر شخصیت بهتاش فریبا با بازی بهرام افشاری به قصه اضافه شد که او نیز ورزشکار بود. به‌ویژه در فصل ششم شاهد بودیم که این شخصیت پا به تیم‌های بزرگ فوتبال می‌گذارد و در قامت دروازه‌بان طرفداران بسیاری پیدا می‌کند. حتی باشگاه‌های خارجی در پی جذب و استخدام او بر‌می‌آیند. باید دید در فصل جدید این سریال که در حال تصویربرداری است باز هم خبری از دنیای ورزش هست یا خیر.
روزهای افول یک ستاره
یکی دیگر از سریال‌های سیما با حال‌وهوای ورزشی،«پژمان» است.سریالی به کارگردانی سروش صحت و با بازی پژمان جمشیدی که با روایت کمدی از روزهای افول یک فوتبالیست واقعی مخاطبان را با نیمه تاریک شهرت مواجه می‌کرد. در این سریال که هنوز هم طرفداران بسیاری دارد بازیگران دیگری همچون سام درخشانی، بهاره رهنما، زنده‌یاد هوشنگ حریرچیان، بیژن بنفشه‌خواه، اردشیر کاظمی، ویدا جوان، رضا کریمی، اصغر حیدری و... به ایفای نقش پرداختند. از نکات جالب این سریال که سری به دنیای فوتبال زده بود این است که در کنار جشمیدی، چهره‌های دیگری هم از اهالی فوتبال کشور حضور داشتند؛ افرادی نظیر بهروز رهبری‌فر، علی موسوی، حمید درخشان، آرش برهانی، خسرو حیدری، حسین ماهینی، محمد محمدی و... . این سریال پاییز 1392 از شبکه سیه سیما پخش شد.
یادی از کهنه‌سواران
سریال «کهنه‌سوار» از آثار خاطره‌انگیز تلویزیون است که سال1376 تولید و ازشبکه سه سیما پخش شد.در این سریال که به زندگی پسری کشتی‌گیر می‌پرداخت، چهره‌های بسیاری حضور داشتند که امروز تنها یادشان باقی است و خود به جهان دیگری سفر کردند. اکبر خواجویی (کارگردان سریال)، محمدعلی کشاورز،حمیده خبرآبادی،حسین ابراهیمی (بازیگر جوان نقش اصلی که بر اثر ایست قلبی درسال 1385درگذشت)، جعفر بزرگی، غلامرضا طباطبایی و...(بازیگران) برخی ازاین اسامی هستند.درقصه می‌دیدیم جوانی به نام «حسین حسینی‌پور»(با بازی زنده‌یاد حسین ابراهیمی)به ورزش کشتی علاقه‌مند است.پدر او(با بازی محمدعلی کشاورز) نیز خود در سال‌های گذشته پهلوان و کشتی‌گیر بوده است؛ اما به دلیل آن‌که در این راه، ناجوانمردی‌های بسیاری دیده، قسم خورده که هرگز اجازه ندهد پسرش به این ورزش روی آورد... .
فوتبالیست‌ها خاطره مشترک کودکی
برای عده زیادی از کودکان دیروز «فوتبالیست‌ها» نام شناخته‌شده‌ای است؛ مجموعه مانگا (کمیک یا رمان گرافیکی که از ژاپن نشأت گرفته است) ژاپنی در ژانر درام فوتبالی که شخصیت‌های سوباسا، واکی بایاشی، کاکرو و... از آن در ذهن‌مان باقی است. در ایران این مجموعه از شبکه یک سیمای جمهوری اسلامی برای نخستین‌بار در دهه70 پخش شد.داستان این مانگا از دوران ابتدایی پسری به نام سوباسا اُزاراشروع می‌شود.اوعاشق فوتبال است وآرزوداردکه باپیراهن تیم ملی فوتبال ژاپن جا‌جهانی را به‌دست‌آورد. سوباسا اول با ایشیزاکی ملاقات می‌کند وسپس درتیم نانکاتسو به قهرمان فوتبال نوجوانان ژاپن تبدیل می‌شود. رقیب اصلی سوباسا، کاکرو یوگا بود و پس از آن رقبای بسیارسرسخت دیگری همچون هیکارو ماتسویاما و جان میزوگی هم به فهرست رقبای سرسخت سوباسا اضافه می‌شود.تیم میوا به کاپیتانی کاکرو وتیم فورانو به رهبری هیکاروماتسویاماو تیم موساشی به رهبری جان میزوگی به رقبای بسیارسرسخت سوباسادرفصل اول تبدیل می‌شوند.درفصل دوم نیز تیم توهو به رهبری کاکرو یوگا و تیم فورانو به رهبری هیکارو ماتسویاما و تیم موساشی به رهبری جان میزوگی که بعد از دو سال می‌تواند فوتبال بازی کند و تیم‌های دیگر از جمله تیم هیرادو و هاوانا و شوتستو به رقبای بسیار سرسخت سوباسا در فصل دوم تبدیل می‌شود. از این سریال خاطره‌انگیز نسخه سینمایی وهمچنین نمونه‌های دیگری درقالب مجموعه پویانمایی ساخته شده است.یکی ازاینها کاپیتان سوباساست.صداپیشگان مجموعه فوتبالیست‌ها ازاین قرارهستند: سوباسا (نرگس فولادوند)،ایشی زاکی(شوکت حجت)،تارو میساکی(شایسته تاجبخش)، کاکرو (علیرضا شایگان)، تاکازوکی (مریم نوری درخشان)، واکاشی زوما (امیرهوشنگ زند)، گزارشگر فوتبال (اردشیر منظم) و...
پشت صحنه زندگی قهرمانان
زندگی قهرمانی ساده نیست به همین دلیل روایت روزهای پیش از قهرمانی تا رسیدن به مدال و عنوان می‌تواند برای مخاطبان دیدنی و الهام‌بخش باشد. در تلویزیون برنامه‌های گفت‌وگو محور و مستندهایی داشتیم که با این محوریت تولید و روانه آنتن شدند. یکی از این برنامه‌های خاطره‌انگیز «پشت صحنه» با اجرای احسان علیخانی و تیتراژی شنیدنی با صدای محسن چاوشی و فرزاد فرزین بود. این برنامه سال1391 در ۳۰ قسمت ۵۰دقیقه‌ای از شبکه سه پخش شد و به زندگی قهرمانان المپیک و پارالمپیک می‌پرداخت و ریشه موفقیت‌های آنان را از زبان خود و خانواده‌شان بیان می‌کرد.
پرتره نام‌آوران
از میان تازه‌ترین مستندهایی که درباره زندگی قهرمانان ورزشی ساخته شده، می‌توان به «پرتره» اشاره کرد؛ مستندی از المپین‌های پاریس ۲۰۲۴ که تابستان گذشته از شبکه سه سیما روی آنتن رفت. تولید این مستند توسط محمدحسین میثاقی برای المپیک پاریس از مدت‌ها قبل مطرح بود. او در این مسیر از تمامی کسانی که به المپیک اخیر اعزام می‌شدند مانند آرین سلیمی، امیرعلی آذرپیرا و ... مستندی به سفارش کمیته ملی المپیک تولید کرد.
خداقوت آقای گزارشگر
یکی از چهره‌هایی که امروز گرچه نامش در زمره ورزشکاران نیست اما هادی عامل، گزارشگر تلویزیونی کشتی نام خود را با کشتی، ورزش کهن ایران پیوند داده است. او با صدای گرم و گیرایش تماشای رقابت‌های کشتی را دو‌چندان می‌کند. از زندگی او مستندی به نام «خداقوت پهلوان» ساخته شد و از شبکه مستند روی آنتن رفت. عامل از ۱۲سالگی وارد ورزش کشتی و مدتی بعد قهرمان آموزشگاه‌های کشور شد و در رده جوانان هم نایب قهرمانی کشور را به‌دست آورد. اما در۱۹سالگی و پس از مصدومیت از ناحیه آرنج، کشتی را کنار گذاشت. او بسیاراتفاقی واردعرصه گزارشگری شدوحالا به عنوان موفق‌ترین مجری برنامه‌های ورزشی تلویزیون و کشتی شناخته می‌شود.از عامل، به‌دلیل گزارش‌های هیجانی‌اش، به‌عنوان هیجان‌انگیزترین گزارشگر ایرانی یاد می‌شود. هادی عامل تاکنون به‌عنوان گزارشگر کشتی و خبرنگار، از‌طرف صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران به محل برگزاری مسابقات المپیک ۱۹۹۶ آتلانتا، ۲۰۰۰ سیدنی، ۲۰۰۴ آتن، ۲۰۰۸ پکن، ۲۰۱۲ لندن، ۲۰۱۶ ریو، ۲۰۲۰ توکیو و... اعزام شد. عامل به استفاده از عبارات خاص نظیر خسته نباشی دلاور، خدا قوت پهلوان، چِغِر و بد بدن، زِبِل بد اُفت، دلاوری از جویبار، خطه کشتی‌خیز مازندران، دلاوری می‌کنه، بزرگی می‌کنه، شیر مادر/ نان پدر حلالت دلاور در گزارش‌های خود معروف است و نام این مستند به تهیه‌کنندگی و کارگردانی محسن ظریفی‌پور نیز از همین تکیه‌کلام‌ها اتخاذ شده است.
ایستادگی روی خاک
مجموعه مستند«روی خاک»به تهیه‌کنندگی «فرزام فرامرزی» و کارگردانی «میلاد پرور» برای نخستین‌بار در تاریخ ورزش اول کشورمان، ورزش کُشتی و نحوه‌ی شکلگیریاش را ازابتدا تاکنون،واکاوی و تحلیل کرده وبه توصیف تاریخ پرفراز و نشیب ورزش کُشتی ایران می‌پردازد. این مستند که از تلویزیون پخش شده به‌شیوه توضیحی و با استناد به مدارک، ورزش کشتی را از ابتدا، یعنی نحوه شکلگیریاش را تا اکنون، واکاوی و تحلیل کرده، قطعه‌هایی تاریخ‌ساز از جهان ورزش کشتی گرد آورده و به توصیف تاریخ پرفراز و نشیب کشتی ایران می‌پردازد. دراین مسیر، تاریخ‌سازان کشتی ازحدود یک قرن پیش تا امروز به‌گونه‌ای در مجموعه حضور یافتند ونکات مغفول وزوایای تازه‌ای را بیان کردند.دراین مستند ازگفت‌وگو وتصاویر آرشیوی کنارهمدیگراستفاده و همچنین از حضور راوی بهره برده شده است.صدرالدین کاظمی، محقق، راوی و پژوهشگرروی خاک است.فرامرزی در گفت‌وگو با جام‌جم بیان کرد: تصمیم گرفتم مستندی درخصوص این ورزش تهیه کنم و به‌این شکل، تولید روی خاک را دست گرفتم. این مستند بیانگر ۱۰۰سال تاریخ کشتی ایران است و به این ورزش از سال۱۳۰۰تا۱۴۰۰ شمسی می‌پردازد. در۲۶قسمت حدود ۳۰ دقیقه‌ای به تاریخ کشتی ایران در۱۰۰سال اخیر پرداخته‌ایم. در این مجموعه از المپیک نوین۱۸۹۶ یونان شروع کرده‌ایم و تا پایان المپیک توکیو راجع‌‌به تاریخچه کشتی، چگونگی تشکیل آن، کشتی پهلوانی و...مطالبی را ارائه داده‌ایم.
سیامند، پهلوان بی بدیل
سیامند رحمان، وزنه‌بردارایرانی وقهرمان پارالمپیک بودکه درجوانی و درسال1398 درگذشت. وی قهرمان پارالمپیک لندن ۲۰۱۲ و پارالمپیک ریو ۲۰۱۶ و دارنده پنج طلا ویک نقره جهان دررده جوانان وبزرگسالان بود.وی همچنین سه نشان زرین از بازی‌های پاراآسیایی گوانگجو ۲۰۱۰، اینچئون ۲۰۱۴ و جاکارتا ۲۰۱۸ به‌دست‌آورد.همچنین نام وی با توجه به ثبت وزنه ۳۱۰ کیلوگرمی در سال ۲۰۱۶، در کتاب رکوردهای گینس به‌ثبت رسیده‌است. اززندگی وی مستندی با‌عنوان «من سیامند هستم» ساخته شد و روی آنتن رفت.مستند من سیامند هستم،روایتی تاثیرگذارازآخرین حضورسیامند رحمان دررقابت‌های ورزشی، پارالمپیک2016، و ثبت رکورد جهانی در رشته وزنه‌برداری معلولین است. این اثر به‌کارگردانی وتهیه‌کنندگی حسین همایون‌فر در سال ۱۴۰۱ تولید شد.
رها زاهدی - از اهالی قلم