فرصت‌های طلایی ایران در انقلاب صنعتی
انقلاب صنعتی چهار یا همان صنعت هوشمند،دوره‌ای از تحولات فناورانه است که با ادغام فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، داده‌های کلان، رباتیک و اتوماسیون، به بهبود و تسریع فرآیند‌های تولید و خدمات در صنایع کمک می‌کند.
بسیاری از کشور‌ها، به‌ویژه کشور‌های توسعه‌یافته، در مسیر پذیرش و توسعه این فناوری‌ها گام‌های بزرگی برداشته‌اند، اما در ایران این مسیر با فرصت‌ها و موانع گوناگونی مواجه است که تعیین‌کننده آینده صنعت و اقتصاد آن خواهد بود.
فرصت‌ها
1- نیروی کار تحصیلکرده و متخصص
ایران یکی از کشور‌های دارای جمعیت جوان و نیروی کار تحصیلکرده در حوزه‌های فناوری اطلاعات، مهندسی و رباتیک است. این توانمندی داخلی، فرصتی برای کشور است تا با سرمایه‌گذاری در پژوهش‌های علمی و استارت‌آپ‌های فناورانه، صنعت خود را به سوی هوشمند‌سازی هدایت کند. دانشگاه‌های معتبر کشور در این حوزه‌ها فعال هستند و همکاری میان آنها و صنعت می‌تواند به‌سرعت تحولاتی را در بخش تولید و خدمات ایجاد کند.
2- توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات
زیرساخت‌های اینترنت وفناوری اطلاعات در سال‌های اخیر در ایران پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشته است. توسعه اینترنت پرسرعت و گسترش شبکه‌های ارتباطی می‌تواند به‌عنوان ستون‌فقرات انقلاب صنعتی چهار در ایران عمل کند. اینترنت اشیا و داده‌های کلان از جمله فناوری‌هایی هستند که با تقویت این زیرساخت‌ها می‌توان در بهبود تولید و بهره‌وری صنایع مختلف موثر ظاهر شد.
3- شرکت‌های نوپا و استارت‌آپ‌ها
رشد استارت‌آپ‌های ایرانی در حوزه‌های فناوری و هوش مصنوعی نویدبخش پیشرفت‌های بزرگی در مسیر هوشمند‌سازی صنایع است.این شرکت‌ها با ارائه راه‌حل‌های نوآورانه می‌توانند به بخش‌های مختلف صنعت کمک کنند تا فرآیند‌های خود را خودکار کرده و بهره‌وری را افزایش دهند. همچنین،استارت‌آپ‌های فین‌تک و تجارت الکترونیک با اتکا به فناوری‌های پیشرفته می‌توانند بازار‌های جدیدی ایجاد کنند.
موانع
1- عدم دسترسی به تجهیزات پیشرفته
بسیاری از صنایع ایرانی هنوز از تجهیزات قدیمی و فناوری‌های سنتی استفاده می‌کنند که با انقلاب صنعتی چهار همخوانی ندارد. به‌روزرسانی تجهیزات و ماشین‌آلات نیازمند سرمایه‌گذاری‌های بزرگ است که در شرایط تحریم و محدودیت‌های مالی برای بسیاری از شرکت‌ها امکان‌پذیر نیست.
2- فقدان سیاست‌های حمایت‌کننده و مقررات مدرن
برای حرکت به‌سوی انقلاب صنعتی چهار نیاز به سیاست‌های دولتی حمایتی و مقررات مدرن وجود دارد. هرچند برخی از تلاش‌ها برای تقویت این حوزه صورت گرفته، اما هنوز برنامه‌های جامع و پشتیبانی‌های کافی برای استقرار فناوری‌های هوشمند در صنایع مختلف وجود ندارد. قوانین و مقررات نیز باید به روز شوند تا امکان رشد و توسعه فناوری‌های نوین فراهم شود.
علیرضا نظری - پژوهشگر رسانه‌ای
فرصت‌ها
1- نیروی کار تحصیلکرده و متخصص
ایران یکی از کشور‌های دارای جمعیت جوان و نیروی کار تحصیلکرده در حوزه‌های فناوری اطلاعات، مهندسی و رباتیک است. این توانمندی داخلی، فرصتی برای کشور است تا با سرمایه‌گذاری در پژوهش‌های علمی و استارت‌آپ‌های فناورانه، صنعت خود را به سوی هوشمند‌سازی هدایت کند. دانشگاه‌های معتبر کشور در این حوزه‌ها فعال هستند و همکاری میان آنها و صنعت می‌تواند به‌سرعت تحولاتی را در بخش تولید و خدمات ایجاد کند.
2- توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات
زیرساخت‌های اینترنت وفناوری اطلاعات در سال‌های اخیر در ایران پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشته است. توسعه اینترنت پرسرعت و گسترش شبکه‌های ارتباطی می‌تواند به‌عنوان ستون‌فقرات انقلاب صنعتی چهار در ایران عمل کند. اینترنت اشیا و داده‌های کلان از جمله فناوری‌هایی هستند که با تقویت این زیرساخت‌ها می‌توان در بهبود تولید و بهره‌وری صنایع مختلف موثر ظاهر شد.
3- شرکت‌های نوپا و استارت‌آپ‌ها
رشد استارت‌آپ‌های ایرانی در حوزه‌های فناوری و هوش مصنوعی نویدبخش پیشرفت‌های بزرگی در مسیر هوشمند‌سازی صنایع است.این شرکت‌ها با ارائه راه‌حل‌های نوآورانه می‌توانند به بخش‌های مختلف صنعت کمک کنند تا فرآیند‌های خود را خودکار کرده و بهره‌وری را افزایش دهند. همچنین،استارت‌آپ‌های فین‌تک و تجارت الکترونیک با اتکا به فناوری‌های پیشرفته می‌توانند بازار‌های جدیدی ایجاد کنند.
موانع
1- عدم دسترسی به تجهیزات پیشرفته
بسیاری از صنایع ایرانی هنوز از تجهیزات قدیمی و فناوری‌های سنتی استفاده می‌کنند که با انقلاب صنعتی چهار همخوانی ندارد. به‌روزرسانی تجهیزات و ماشین‌آلات نیازمند سرمایه‌گذاری‌های بزرگ است که در شرایط تحریم و محدودیت‌های مالی برای بسیاری از شرکت‌ها امکان‌پذیر نیست.
2- فقدان سیاست‌های حمایت‌کننده و مقررات مدرن
برای حرکت به‌سوی انقلاب صنعتی چهار نیاز به سیاست‌های دولتی حمایتی و مقررات مدرن وجود دارد. هرچند برخی از تلاش‌ها برای تقویت این حوزه صورت گرفته، اما هنوز برنامه‌های جامع و پشتیبانی‌های کافی برای استقرار فناوری‌های هوشمند در صنایع مختلف وجود ندارد. قوانین و مقررات نیز باید به روز شوند تا امکان رشد و توسعه فناوری‌های نوین فراهم شود.
علیرضا نظری - پژوهشگر رسانه‌ای