در فهرست آثار تلویزیونی مرتبط با این‌روز، به عناوین سریال‌ها و برنامه‌هایی بر‌می‌خوریم که مرورشان خاطرات بسیاری را زنده می‌کند؛ هر‌چند همچنان باید برای این گروه سنی، تولید محتوای درخور و وطنی بیشتری صورت گیرد، اما این‌که شبکه امید به‌عنوان شبکه تخصصی نوجوانان مشغول به‌کار است و دیگر شبکه‌ها نیز آثاری برای مخاطبان این گروه سنی حساس تولید، تأمین و روانه آنتن می‌کنند، واقعیتی است که باید آن را به‌فال نیک گرفت. به‌خاطر مناسبتی که ذکر شد، پرونده تقویم تلویزیونی این هفته را به بررسی تعدادی از آثاری اختصاص دادیم که به‌طور مشخص برای نوجوانان تولید شدند یا قهرمانی نوجوان در آنها درخشیده و در خاطره‌ها مانده است. 

آسمان برای نوجوانان
یکی از سریال‌هایی که با محوریت نوجوانان در قاب تلویزیون روی آنتن رفت، «آسمان همیشه ابری نیست» به تهیه‌کنندگی امیرهوشنگ پوررحمانی بود. این سریال، روایتگر زندگی و دغدغه‌های پنج دوست و هم‌کلاسی است که هر‌یک به فرا‌خور زندگی‌شان با مسائل و مشکلاتی مواجه هستند. دخترانی که در برهه حساس نوجوانی، روزهای تلخ و شیرینی را تجربه می‌کنند؛ روزهایی که گاه با قهر‌و‌آشتی و گاه با اشک و لبخند سپری می‌شود. این سریال در سال 1389 به‌ کارگردانی سعید عالم‌زاده و نویسندگی احمد خداکریم،ازشبکه یک سیما روی آنتن رفت.قصه که درفضای یک‌دبیرستان‌وهمچنین خانواده‌های این دانش‌آموزان با نقش‌آفرینی حدیثه تهرانی، لیلا بلوکات، سمیرا حسینی و...می‌گذشت، سعی داشت روایتی از دغدغه‌های گروه سنی نوجوان داشته باشد. پوررحمانی در گفت‌وگویی مطرح کرد: «در این مجموعه به مسائل تربیتی پرداختیم. گاهی پیش می‌آید مدیر یا معاون مدرس نیز قضاوت‌های اشتباه درباره بچه‌ها می‌کنند. در مجموعه آسمان همیشه ابری نیست، سعی کردیم به این مسائل بپردازیم که مثلا نباید راحت آبروی آدم‌ها را برد یا به قرص‌های روان‌گردان و... هم پرداختیم.»
البته برخی در آن زمان نسبت به این‌که بازیگران نقش‌های نوجوان از میان کسانی انتخاب شدند که در واقعیت خیلی بزرگ‌تر هستند، انتقاد کردند، اما به هرحال سریال توانست مخاطبان را با خود همراه کند.سمیراحسینی، بازیگر نقش نسرین در این‌باره در گفت‌وگویی بیان کرده بود: وقتی بازی من در این مجموعه شروع شد هنوز فیلمنامه را کامل نخوانده بودم. باید بگویم که من خیلی روی فیلمنامه و نقشم کار و شخصیت‌پردازی می‌کنم؛ تا آنجایی که اجازه داشته باشم نقش را تجزیه‌و‌تحلیل کنم. نسرین شخصیتی بود که چند‌سالی از سن‌و‌سال خود من کوچک‌تر بود. خیلی به حالت‌هایی که سال‌های دبیرستان داشتم فکر می‌کردم و مدام آن سال‌ها را برای خودم تمرین می‌کردم. واقعا یک دختر دبیرستانی شدم و انگار به سال‌های قبل زندگی‌ام برگشته بودم. خصوصا این‌که نسرین طی داستان از یک دختر ساده شاد‌و‌شنگول به یک دختر پخته سرد‌و‌گرم چشیده تبدیل می‌شود. این سیر تحول را در مورد نسرین دوست داشتم. 
 
قصه‌های یک دبیرستان
سریال دیگری با حال و هوای نوجوانی را می‌توان «دبیرستان خضرا» به کارگردانی زنده‌یاد اکبر خواجویی، تهیه‌کنندگی ابراهیم منصوری و نویسندگی اسماعیل رحیم‌زاده، حسن مهدوی‌فر و سیامک تقی‌پور دانست.این سریال که برای بسیاری از نوجوانان دیروز، اثری خاطره‌انگیز به‌حساب می‌‌آید سال 1375روی آنتن شبکه دو سیما رفت. تصویربرداری سریال اول مهر۱۳۷۴ در دبیرستان گیو تهران آغاز شد. داستان آن از این قرار بود که یک معلم پرورشی دلسوز ومتعهد به نام خانم شکیبه معتمدی به دبیرستانی با نام خضرا منتقل می‌شود. یکی از شاگردان سابق او (به نام لیلا) هم به‌دلیل وابستگی عاطفی به وی می‌خواهد همراه او به دبیرستان جدید برود.درزمانی که خانم معتمدی پیگیرکارهای ثبت‌نام لیلا دردبیرستان خضراست،وی به اتهام قتل ناپدری‌اش دستگیر می‌شود. در ادامه خانم معتمدی و همسرش با استخدام وکیل برای اثبات بی‌گناهی لیلا و رهایی وی از زندان تلاش می‌کنند.در این سریال نیز به آسیب‌های اجتماعی که ممکن است گریبانگیر نوجوان شود پرداخته شده بود. همچنین متن سریال به طیف‌های مختلف فکری در نظام آموزشی که دیدگاه‌های متفاوتی در برخورد با نوجوانان دارند نیز نگاهی داشت. شکیبه در این قصه نماینده گروهی از معلمان بود که تلاش می‌کنند، ارتباط مؤثری با نسل جدید برقرار کند و فراتر از امر آموزش به پرورش نیز توجه داشته و با حفظ احترام در عین دوستی، گوشی شنوا برای مسائل نوجوان باشد. آزیتا حاجیان، ایفاگر نقش شکیبه بود و در کنار او چهره‌هایی همچون غلامرضا طباطبایی، محمود جعفری، نیکو خردمند، آزیتا لاچینی، خسرو شجاع‌زاده، تانیا جوهری، رویا خلیلی، مریلا زارعی، آناهیتا همتی، مونا زاهد، آزیتا ستوده، افسانه ماهیان، فاطمه طاهری، سعید امیرسلیمانی، معصومه آقاجانی و پری امیرحمزه حضور داشتند.سریال به رسم آثار نمایشی قدیمی دوبله شده بود و مدیریت دوبلاژ آن را زهره شکوفنده از پیشکسوتان عرصه صداپیشگی بر‌عهده داشت. 
 
ماجراهای بهترین تابستان من 
علی صادقی که چند سالی است به‌واسطه حضورش در سریال‌های کمدی به فردی شناخته‌شده بدل شده و این شب‌ها نیز با حضور در برنامه چارپایه شبکه سه سیما بار دیگر همراه مخاطبان است، با مجموعه کودکانه آفتاب عالم‌تاب در سال 1369 آغاز به کار کرد اما با دومین سریالش به نام «بهترین تابستان من» و در ایام نوجوانی بیشتر به مخاطبان معرفی شد. سریال را علی بهادر براساس متنی از علیرضا اسحاقی کارگردانی و حمیدرضا عاملی‌ساوجی تهیه کرد. این مجموعه تلویزیونی درباره یک نوجوان پرشور یزدی به نام سعید بود که تابستان را در پشت جبهه‌های جنگ می‌گذراند و این می‌شود بهترین تابستان زندگی او. نقش سعید در این سریال با دوبله افشین زی‌نوری، لهجه یزدی داشت. مدیریت دوبلاژ نیز بر‌عهده امیرهوشنگ زند و موسیقی خاطره‌انگیز آن هم ساخته فریبرز لاچینی بود. این مجموعه نمایشی سال 1375 تولید و از شبکه یک سیما پخش شد. سیدجواد هاشمی، زنده‌یاد حسین خانی‌بیک، اسرافیل علمداری، زنده‌یاد فاطمه طاهری، نسرین نکیسا، زنده‌یاد شاپور بخشایی، مهدی صباغی و... ‌دیگر بازیگران شناخته شده سریال بودند.بهترین تابستان من تلاش داشت با قصه‌ای شیرین که با قهرمانی نوجوانان پیش می‌رفت، مخاطبان خود از میان نسل جدید را با دوران دفاع مقدس آشنا کند. 
 
روایت تاریخ استعمار
مجموعه نمایشی هیس هیچی نیس جزو معدود آثار نمایشی برای مخاطبان نوجوان بود که بهار امسال راهی آنتن شبکه دو سیما شد و پس از آن نیز از شبکه‌های دیگر همچون امید به آنتن پخش رسید. این مجموعه با حال و هوای فانتزی و حضور عروسک کنار بازیگران، آیتم‌هایی را برگرفته از کتاب سرگذشت استعمار روی آنتن برد.دست‌اندرکاران سریال سعی کرده بودند فضا را با طراحی لباس و صحنه و همچنین افزودن کمدی برای مخاطبان تلطیف کنند، چون به خودی خود تاریخ استعمار کام‌بینندگان را تلخ می‌کند. زینب یزدانی، سرپرست گروه پژوهش و سردبیر مجموعه درباره شکل‌‎گیری این اثر در گفت‌وگو با جام‌جم بیان کرد: می‌خواستیم کار تاریخی انجام دهیم، ولی از آنجا که باور داریم نوجوان امروز باید نگاه تمدنی داشته باشد و دنیا و تاریخ را خوب بشناسد تا بتواند در آینده مؤثر باشد به سمت بیان تاریخ جهان رفتیم. چون نگاه تمدنی و کلان داشتیم فکر کردیم باید از بیان صرف تاریخ ایران گذر کنیم و نگاهی وسیع‌تر از تاریخ داخلی داشته باشیم. هرچند اعتقاد داریم تاریخ ایران هم همچنان به‌درستی و کامل برای نوجوان امروز بیان نشده است. تاریخ جهان می‌تواند داده‌های جدید ارائه کند که مخاطب نوجوان تابه‌حال نشنیده است و سبب شود علاقه بیشتری برای شناخت تاریخ در او به‌وجود بیاید. همچنین مخاطب را از آنچه پیشتر درباره تاریخ تجربه کرده است جدا می‌کند، چون معمولا تاریخ به زبان خشک و برای بزرگسالان بیان شده، اما در این مجموعه برای مخاطبان نوجوان مناسب‌سازی شده است. هرچند این مجموعه اقتباس از یک‌ کتاب است، اما برای دریافت اطلاعات تکمیلی، پژوهش چندماهه داشتیم. درواقع مبنای ما کتاب تاریخ استعمار بود که ۱۵جلد است و دسته‌بندی متفاوتی از آنچه ما ارائه دادیم دارد، ولی ما در این مجموعه از زمانی که استعمار در آفریقا شروع و دنیا وارد نظم جدیدی می‌شود، قصه را آغاز کردیم. اتفاقات روز دنیا به همدیگر گره خورده است. حتی مسائل داخلی کشور هم به مسائل بین‌المللی ربط دارد و اگر درباره تاریخ جهان ندانید، نمی‌توانید درباره اتفاقات روز درک عمیق و درستی داشته باشید. اگر مخاطب را فردی از عصر ارتباطات و اطلاعات بدانیم که به قول مک‌لوهان در دهکده جهانی زندگی می‌کند، باید او را برای زیست در این دنیا آماده کنیم؛ به‌خصوص این‌که نوجوانان ما درگیر مصرف رسانه‌ای خارجی هستند و در سبد فرهنگی‌شان فیلم‌های خارجی وجود دارد. پس وقتی مصرف رسانه‌ای‌شان بین‌المللی است، باید نگاه جهانی و رو به جلویی هم داشته باشند. دوره تاریخی انتخاب‌شده بسیار تلخ است و به‌همین‌دلیل در نظر داشتیم با زبان طنز، زهرش را بگیریم تا برای این گروه سنی جذاب‌تر شود. 
 
چالش‌های نیکان
یکی از سریال‌های تلویزیون که شخصیت اصلی آن یک نوجوان بود، نیکان نام داشت. این درام پلیسی ــ اجتماعی محصول 1402 سیمافیلم از شبکه سه سیما پخش شد. نیکان یک مجموعه تلویزیونی به کارگردانی علی سراهنگ، تهیه‌کنندگی کامران مجیدی و نویسندگی مشترک نسیم محمدی‌فارسانی و نسیم سیفی‌پور، راوی قصه دختر نوجوانی بود که به اجبار، خیلی زود وارد فعالیت اقتصادی می‌شود و در این مسیر چالش‌های بسیاری را از سر می‌گذراند. پژمان بازغی، سیما تیرانداز، شقایق فراهانی، رضا داوودنژاد، رویا جاویدنیا، سام کبودوند، مهدی صباغی، فروغ قجابگلو، نادر شهسواری، آزاده مهدی‌زاده، فریده دریامج، مهری آل‌آقا، بهنام تشکر، مریم سعادت و اصغر نقی‌زاده از بازیگران این سریال تلویزیونی بودند. مه‌‌لقا می‌‌نوش‌‌زاد، ایفاگر نقش نیکان بود، دختر نوجوانی که وارد چرخه زندگی می‌شود و کارآفرینی می‌کند. 
 
یک نوجوان قهرمان
سریال «فراری» که امسال روی آنتن شبکه یک سیما رفت نیز جزو آثاری است که در فصل نخست خود، نمایی از زندگی یک نوجوان را به تصویر کشید که سودای قهرمانی داشت و در این مسیر پا در تشک کشتی گذاشت، برای بازیگر شدن تلاش کرد و... .این سریال که قرار است در فصول بعدی، زندگی این نوجوان را در ایام جوانی به تصویر بکشد با کارگردانی امیر داسارگر و تهیه‌کنندگی امیر پوروزیری و سجاد نصراللهی‌نسب تولید شد.قصه کلی مجموعه از سال ۷۶ آغاز می‌شود و تا سال ۸۵ ادامه دارد. هدایت هاشمی، نسرین بابایی، حسین رفیعی، شهرام قائدی، علی زرمهری، شهین تسلیمی، جواد خواجوی، شهروز آقایی‌پور، مجید پتکی، افشین آقایی، حسین اجاقلو (بازیگر نوجوان) و...در این سریال ایفای نقش کردند. به‌تصویر کشیدن حال و هوای نوستالژی دهه 70 و نمایش دغدغه‌های یک نوجوان در آن ایام، فضای سریال را شیرین کرده بود. 
 
وضعیت سفید امیر آقا
یکی از بهترین آثاری که حمید نعمت‌ا... تا امروز در کارنامه خود رقم زده، سریال «وضعیت سفید» است. این سریال که پاییز سال 90 روی آنتن شبکه سه سیما رفت، دهه 60 و روزهایی را به نمایش می‌گذاشت که خانواده‌ها برای گریز از بمباران و موشک‌های دشمن به اطراف شهرها پناه برده بودند. هادی مقدم‌دوست و حمید نعمت‌ا...  نویسندگان اثر بودند و تهیه‌کنندگی آن را محمدرضا شفیعی بر‌عهده داشت. سریال همجواری اعضای خانواده گلکار را در باغ مادربزرگ نشان می‌دهد؛ خانواده‌ای که غالبا با یکدیگر دچار اختلاف هستند. در این میان قصه بیشتر با نوجوانی به نام امیر پیش می‌رود که نقشش را یونس غزالی هنرمندانه بازی می‌کرد. دغدغه‌های یک نوجوان در دهه 60 برای دیده شدن، دلبستگی و واگویه‌هایش از لحظات جذاب سریال بود که همچنان برای مخاطبان تماشایی است. 
 
نوجهان نوجوانان
نوجهان، یکی از برنامه‌های متفاوت رسانه ملی در حوزه نوجوانان است؛ برنامه‌ای که هم راوی پیشرفت کشور برای این گروه سنی بود و هم مسائل روز را برای‌شان تببین می‌کرد. این برنامه به تهیه‌کنندگی حمیدرضا غفاری و کارگردانی یونس محمدی تولید و روانه آنتن شد و تمرکز خود را بر پرسش‌های نوجوانان پیرامون پیشرفت ایران گذاشت.محمدی به تازگی در گفت‌وگو با جام‌جم از ساخت فصل جدید این برنامه با ساختار نمایشی گفت که نویدی به مخاطبان نوجوان رسانه ملی است. حمیدرضا غفاری، تهیه‌کننده برنامه نوجهان پیشتر درخصوص اهمیت برنامه‌های تبیینی برای نوجوانان به جام‌جم گفت: سازمان صداوسیما در دوران تحولی، نوجوانان را به‌عنوان یک بخش مهم در ‌نظر گرفته. من برنامه‌های دیگر را هم رصد کرده‌ام و معتقدم که توجه درستی به حوزه نوجوانان صورت گرفته است. به‌نظرم این باور در دوران تحولی و در میان همه مدیران وجود دارد که مخاطب آینده تلویزیون ما، نوجوانان امروز هستند؛ مدیران به این باور رسیده‌اند و مخاطب را شناخته و آینده کشور را پیش‌بینی کرده‌اند. این توجه به نوجوانان پیش از این، فقط به شکل کلامی مطرح می‌شد اما اگر واقعا باور به آینده داشته باشیم، باید از الان دست به کار شویم. اقدامات مؤثری در حوزه تبیین، اطلاع‌رسانی، سرگرمی و رسانه را شاهد هستیم که در عین رقابت، اتفاق افتاده است. به نظرم نگاه مدیران سازمان در این حوزه‌ها جدی است و در دوران تحولی توجه به برنامه‌سازی برای نوجوان بیشتر شده و در واقع برنامه‌سازی با این نگاه برای نوجوانان سابقه نداشته است. 

ملاقات با بچه‌های بهشت
«رحمتی فیلمسازی جوان است که در جبهه با دو نوجوان همرزم حسین فهمیده و بهنام محمدی، آشنا بوده است. وی اکنون پس از جنگ می‌خواهد زندگی فهمیده را بازسازی کند اما پیدا کردن نوجوانان شبیه فهمیده و محمدی برایش مشکل است. تا این که پسری 13ساله را درکرج پیدا می‌کند که ابتدا بازی در این نقش رانمی‌پذیرداماپس ازآشنایی بابازیگر نقش بهنام وخواندن فیلمنامه آن را قبول می‌کند...» آنچه خواندید چکیده‌ای از خط اصلی سریال بچه‌های بهشت بود که به کارگردانی حسین قاسمی جامی سال ۱۳۷۷ ساخته شد. این سریال تلویزیونی به طور مشخص درباره قهرمانی که 8 آبان به اسم او نامگذاری شده است، تولید شد. 

سارا صالحی الیگودرزی - از اهالی قلم