شهود ازدواج
عقد ازدواج یا نکاح، سبب ایجاد پیوند زوجیت میان زن‌و‌مردی می‌شود که تا قبل از آن، با یکدیگر بیگانه بوده‌اند، اما به محض این‌که عقد نکاح، به صورت صحیح و قانونی انجام گرفت، هرکدام از آنها موظف هستند که تکالیف ناشی از زوجیت را پذیرفته و با یکدیگر حسن معاشرت داشته باشند.بنابراین،صرفا پس از خواندن صیغه عقد نکاح(اعم از دائم و موقت) است که زن‌و‌مرد، به هم محرم شده و اصطلاحا زن‌و‌شوهر می‌شوند.
به منظور صحیح بودن صیغه عقد نکاح و جاری‌شدن آثار ناشی از زوجیت، در شرع اسلام و همچنین در قانون مدنی، شرایطی پیش‌بینی شده که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به شهادت شاهدان در عقد نکاح اشاره کرد. به‌عبارت دیگر، عقد نکاح، برای صحیح بودن، نیازمند آن است که افرادی، شاهد ازدواج باشند تا از اختلافات بعدی پیرامون نفی زوجیت، جلوگیری شود، اما سؤال اینجاست که تعداد شهود عقد ازدواج چه تعداد است و این شهود، باید چه شرایطی داشته باشند؟
براساس قانون حمایت خانواده، ثبت ازدواج دائم در محضر الزامی است و در صورت عدم ثبت آن امکان دارد مرد به مجازات جرم عدم ثبت ازدواج محکوم شود. علاوه بر این، ثبت عقد ازدواج موقت نیز در برخی شرایط، مثل باردار‌شدن زن، الزامی و اجباری است. هرچند به لحاظ شرعی، اگر زن‌و‌مردی، صیغه عقد ازدواج یا نکاح را میان خود، حتی در منزل جاری کرده و آن را در محضر ثبت نکرده باشند نیز، عقد نکاح واقع شده، کاملا صحیح و معتبر است.
اما نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد، این‌که در برخی از قوانین مربوطه، تشریفات خاصی برای ازدواج مقرر شده است. از جمله مهم‌ترین شرایط صحت عقد نکاح براساس قانون مدنی، می‌توان به قصد و رضای طرفین عقد و اهلیت داشتن آنها اشاره کرد. به همین دلیل، این سؤال مطرح می‌شود که آیا حضور شهود عقد ازدواج نیز جزء شرایط صحت عقد ازدواج تلقی می‌شود؟ آیا حضور شهود عقد ازدواج الزامی است؟
در پاسخ به این سؤال، باید گفت که در قانون مدنی، با وجود این‌که یکی از شرایط صحت صیغه طلاق، معرفی تعدادی شاهد است، در مورد الزام به حضور شهود درعقد ازدواج، حکم خاصی وجود ندارد. به لحاظ شرعی نیز، همان‌طور که بیان شد، حضور شهود در عقد ازدواج الزامی نیست و بدون حضور شهود نیز، زن‌و‌مرد می‌توانند با رعایت سایر شرایط مقرر برای صحت عقد نکاح؛ از جمله رضایت پدر برای ازدواج دختر باکره، عقد ازدواج را منعقد کنند.
با این حال، به موجب برخی از قوانین و مقررات دیگر، ثبت عقد ازدواج در محضر، نیازمند معرفی شاهد ازدواج بوده؛ بنابراین به لحاظ قانونی حضور شهود برای عقد ازدواج یا نکاح الزامی است. براساس ماده 7 نظام‌نامه ثبت ازدواج و طلاق، «در صورتی که هویت زوجین، نزد صاحب دفتر ازدواج و طلاق، محرز و مشخص نباشد، بایستی دو نفر از اشخاص معروف و معتمد، حضورا، هویت زن‌و‌مرد را تصدیق کرده و مراتب این موضوع، در دفتر، قید و به امضای معرفین برسد.» بر این اساس، می‌توان گفت که تعداد شهود معرفی شده برای عقد ازدواج، دو نفر است.
محمد زمانی - خبرنگار چاردیواری
براساس قانون حمایت خانواده، ثبت ازدواج دائم در محضر الزامی است و در صورت عدم ثبت آن امکان دارد مرد به مجازات جرم عدم ثبت ازدواج محکوم شود. علاوه بر این، ثبت عقد ازدواج موقت نیز در برخی شرایط، مثل باردار‌شدن زن، الزامی و اجباری است. هرچند به لحاظ شرعی، اگر زن‌و‌مردی، صیغه عقد ازدواج یا نکاح را میان خود، حتی در منزل جاری کرده و آن را در محضر ثبت نکرده باشند نیز، عقد نکاح واقع شده، کاملا صحیح و معتبر است.
اما نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد، این‌که در برخی از قوانین مربوطه، تشریفات خاصی برای ازدواج مقرر شده است. از جمله مهم‌ترین شرایط صحت عقد نکاح براساس قانون مدنی، می‌توان به قصد و رضای طرفین عقد و اهلیت داشتن آنها اشاره کرد. به همین دلیل، این سؤال مطرح می‌شود که آیا حضور شهود عقد ازدواج نیز جزء شرایط صحت عقد ازدواج تلقی می‌شود؟ آیا حضور شهود عقد ازدواج الزامی است؟
در پاسخ به این سؤال، باید گفت که در قانون مدنی، با وجود این‌که یکی از شرایط صحت صیغه طلاق، معرفی تعدادی شاهد است، در مورد الزام به حضور شهود درعقد ازدواج، حکم خاصی وجود ندارد. به لحاظ شرعی نیز، همان‌طور که بیان شد، حضور شهود در عقد ازدواج الزامی نیست و بدون حضور شهود نیز، زن‌و‌مرد می‌توانند با رعایت سایر شرایط مقرر برای صحت عقد نکاح؛ از جمله رضایت پدر برای ازدواج دختر باکره، عقد ازدواج را منعقد کنند.
با این حال، به موجب برخی از قوانین و مقررات دیگر، ثبت عقد ازدواج در محضر، نیازمند معرفی شاهد ازدواج بوده؛ بنابراین به لحاظ قانونی حضور شهود برای عقد ازدواج یا نکاح الزامی است. براساس ماده 7 نظام‌نامه ثبت ازدواج و طلاق، «در صورتی که هویت زوجین، نزد صاحب دفتر ازدواج و طلاق، محرز و مشخص نباشد، بایستی دو نفر از اشخاص معروف و معتمد، حضورا، هویت زن‌و‌مرد را تصدیق کرده و مراتب این موضوع، در دفتر، قید و به امضای معرفین برسد.» بر این اساس، می‌توان گفت که تعداد شهود معرفی شده برای عقد ازدواج، دو نفر است.
محمد زمانی - خبرنگار چاردیواری