پنج راهکار ساده برای مواجهه کتابخوان‌ها با گرانی کتاب
این روزها، اوضاع نابسامان اقتصادی کشور بر بازار اقلام فرهنگی هم اثر گذاشته و افزایش قیمت کتاب؛ قدرت خرید جمعیت کتابخوان کشور را کم کرده است.
ناشران، گرانی کاغذ را به‌عنوان دلیل اصلی بالا رفتن قیمت کتاب معرفی می‌کنند. دولت مدعی داشتن برنامه و اقدام در حوزه تولید و مدیریت بازار کاغذ است ولی تغییر خاصی در زمینه بهبود شرایط نشر کتاب مشاهده نمی‌شود.این گرانی دو تأثیر مستقیم بر چرخه تولید و خرید کتاب گذاشته؛ بسیاری از ناشران مجبور به کاهش شمارگان و عناوین کتاب‌هایشان شده‌اند و دست مخاطبان برای خرید کتاب، تنگ‌تر شده است.ناگفته نماند که بدون شک در آینده‌ای نه‌چندان دور؛ سیر نزولی خرید کتاب، تأثیر مستقیمی بر سرانه مطالعه خواهد گذاشت.حل مشکلات حوزه نشر مانند بسیاری دیگر از مسائل کشور با استفاده از ظرفیت‌های داخلی و اقدام جهادی مدیران، قابل حل است ولی تا رسیدن آن روز، شاید بتوان با این چند راهکار ساده، مشکل خرید کتاب‌های گران‌قیمت را پشت‌سر گذاشت:
امانت گرفتن کتاب از فامیل و دوستان
بیشتر شما در جمع آشنایان و دوستان، افراد کتابخوانی دارید که کتاب‌های زیادی دارند، آنها را خوانده‌اند و تمایل دارند برای مطالعه به صورت امانت در اختیاردیگران بگذارند.می‌توانید از این ظرفیت برای خواندن کتاب‌های جدید استفاده کنید؛ کتاب‌های خوانده‌شده‌تان را با هم مبادله و دیداری هم تازه می‌کنید.
خرید از فروشگاه‌های برخط کتاب، کتابفروشی‌ها و بساط‌های فروش کتاب دست‌دوم
هنوز در نگاه برخی مدیران و دست‌اندرکاران سایت‌های فروش کتاب و کتابفروشی‌ها؛ ترویج فرهنگ کتابخوانی و تکریم اهالی کتاب بر نگاه‌های کاملا اقتصادی و کسب سودهای هنگفت، برتری دارد.اگر سری به سایت‌هایی مثل پاتوق کتاب فردا یا مرکز تبادل کتاب تهران بزنید، می‌توانید بسیاری از کتاب‌هایی را که دنبال‌شان هستید با قیمت قدیم و مناسب از طریق دریافت پستی یا به‌صورت حضوری، خریداری کنید.با کمی حوصله و جست‌وجو در میان انبوه کتاب‌های موجود در بساط دست‌دوم‌فروش‌های حوالی میدان انقلاب، تعدادی از کتاب‌های کم‌یاب و گران را با قیمت و کیفیت ظاهری قابل قبول پیدا می‌کنید.
عضویت در کتابخانه‌های عمومی
در سال‌های اخیر، راه‌اندازی پرشمار کتابخانه‌های عمومی، حتی در دورترین نقاط گستره جغرافیایی کشور، دسترسی به کتاب را بسیار راحت‌تر از قبل کرده است.نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مدارس و دانشگاه‌ها، شهرداری‌ها و مساجد و مراکز دینی؛ هر‌کدام با گردآوری جدیدترین کتاب‌های منتشر شده در موضوعات مختلف، کتابخانه‌هایی دایر کرده‌اند که می‌توانید با ثبت‌نام و پرداخت هزینه‌ای ناچیز در آنها عضو شده و از مطالعه کتاب در فضای آرام کتابخانه بهره‌مند شوید.
تهیه نسخه‌های غیرکاغذی و کتاب‌های صوتی
این روزها، نسخه‌های غیرکاغذی و صوتی کتاب‌ها، طرفداران بسیاری به‌ویژه در میان مخاطبان فضای مجازی پیدا کرده و به خاطر کمتر بودن هزینه‌های تولیدشان با قیمتی به‌مراتب پایین‌تر در اختیار عموم قرار می‌گیرد.هرچند گوش دادن به یک کتاب صوتی، مثل ورق زدن و خواندن نسخه چاپی کتاب؛ لذت‌بخش نیست ولی مزیت اصلی آنها قیمت کمتر و قابل استفاده بودن از طریق تلفن همراه در شرایط مختلف زمانی و مکانی است.
هدیه، وقف و نذر کتاب
ترویج فرهنگ هدیه کتاب؛ نذر فرهنگی کتاب در مناسک و مناسبت‌های دینی ووقف کتاب به‌عنوان سرمایه‌ای فرهنگی؛ می‌تواند دسترسی بهتری به کالای فرهنگی کتاب درمیان اقشار مختلف مردم ایجاد کند.اقدام قابل تقدیرستاد نماز جمعه تهران در برپایی میزهای امانت کتاب، نمونه‌ای از اجرای این راهکارهای عملیاتی برای دسترسی آسان به کتاب و افزایش سرانه مطالعه در عموم مردم است که قابل الگوگیری برای سایر مجموعه‌ای دینی و فرهنگی کشور خواهد بود.
حسین شیخانی - پژوهشگر
امانت گرفتن کتاب از فامیل و دوستان
بیشتر شما در جمع آشنایان و دوستان، افراد کتابخوانی دارید که کتاب‌های زیادی دارند، آنها را خوانده‌اند و تمایل دارند برای مطالعه به صورت امانت در اختیاردیگران بگذارند.می‌توانید از این ظرفیت برای خواندن کتاب‌های جدید استفاده کنید؛ کتاب‌های خوانده‌شده‌تان را با هم مبادله و دیداری هم تازه می‌کنید.
خرید از فروشگاه‌های برخط کتاب، کتابفروشی‌ها و بساط‌های فروش کتاب دست‌دوم
هنوز در نگاه برخی مدیران و دست‌اندرکاران سایت‌های فروش کتاب و کتابفروشی‌ها؛ ترویج فرهنگ کتابخوانی و تکریم اهالی کتاب بر نگاه‌های کاملا اقتصادی و کسب سودهای هنگفت، برتری دارد.اگر سری به سایت‌هایی مثل پاتوق کتاب فردا یا مرکز تبادل کتاب تهران بزنید، می‌توانید بسیاری از کتاب‌هایی را که دنبال‌شان هستید با قیمت قدیم و مناسب از طریق دریافت پستی یا به‌صورت حضوری، خریداری کنید.با کمی حوصله و جست‌وجو در میان انبوه کتاب‌های موجود در بساط دست‌دوم‌فروش‌های حوالی میدان انقلاب، تعدادی از کتاب‌های کم‌یاب و گران را با قیمت و کیفیت ظاهری قابل قبول پیدا می‌کنید.
عضویت در کتابخانه‌های عمومی
در سال‌های اخیر، راه‌اندازی پرشمار کتابخانه‌های عمومی، حتی در دورترین نقاط گستره جغرافیایی کشور، دسترسی به کتاب را بسیار راحت‌تر از قبل کرده است.نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مدارس و دانشگاه‌ها، شهرداری‌ها و مساجد و مراکز دینی؛ هر‌کدام با گردآوری جدیدترین کتاب‌های منتشر شده در موضوعات مختلف، کتابخانه‌هایی دایر کرده‌اند که می‌توانید با ثبت‌نام و پرداخت هزینه‌ای ناچیز در آنها عضو شده و از مطالعه کتاب در فضای آرام کتابخانه بهره‌مند شوید.
تهیه نسخه‌های غیرکاغذی و کتاب‌های صوتی
این روزها، نسخه‌های غیرکاغذی و صوتی کتاب‌ها، طرفداران بسیاری به‌ویژه در میان مخاطبان فضای مجازی پیدا کرده و به خاطر کمتر بودن هزینه‌های تولیدشان با قیمتی به‌مراتب پایین‌تر در اختیار عموم قرار می‌گیرد.هرچند گوش دادن به یک کتاب صوتی، مثل ورق زدن و خواندن نسخه چاپی کتاب؛ لذت‌بخش نیست ولی مزیت اصلی آنها قیمت کمتر و قابل استفاده بودن از طریق تلفن همراه در شرایط مختلف زمانی و مکانی است.
هدیه، وقف و نذر کتاب
ترویج فرهنگ هدیه کتاب؛ نذر فرهنگی کتاب در مناسک و مناسبت‌های دینی ووقف کتاب به‌عنوان سرمایه‌ای فرهنگی؛ می‌تواند دسترسی بهتری به کالای فرهنگی کتاب درمیان اقشار مختلف مردم ایجاد کند.اقدام قابل تقدیرستاد نماز جمعه تهران در برپایی میزهای امانت کتاب، نمونه‌ای از اجرای این راهکارهای عملیاتی برای دسترسی آسان به کتاب و افزایش سرانه مطالعه در عموم مردم است که قابل الگوگیری برای سایر مجموعه‌ای دینی و فرهنگی کشور خواهد بود.
حسین شیخانی - پژوهشگر