برای کتاب «شهروندان خوب نباید بترسند» نوشته ماریا روا و ترجمه مژده دقیقی
شگردهای نویسندهای سرشار از نبوغ
کلود سیمون، رماننویس فرانسوی معتقد است که نویسنده مانند هر کس دیگری، فقط جزء کوچکی از واقعیت را درمییابد و برای شناختن جهان مانند همه، همان پنج حس را دارد و چند پاره نامربوط که با زحمت به هم مربوط میشوند.
بنابراین نویسنده به جای آن که از مسائلی سخن بگوید که به قول سارتر، از حد تجربهاش بینهایت بالاتر است بهتر و شرافتمندانهتر آن نیست که تنها از تجربه و دانستهاش سخن بگوید؟ هرکدام از ما چه میدانیم از معنای جهان؟ هر آنچه میدانیم این است که دنیا حرکت میکند و پیوسته تغییر شکل میدهد. به واقع زندگی یک جنبش مداوم، انقلاب مداوم، ویرانی و نوسازی مداوم است و آنچه دیروز حقیقی بود امروز حقیقی نیست و شاید هیچ چیز حقیقی نباشد.کتاب فوق متشکل از 9 داستان با پیوندهای روایی خاص است که در بازه زمانی سالهای قبل و بعد از فروپاشی اتحاد شوروی در اوکراین اتفاق میافتند. داستانها از ابتدا تا نیمه، در اواخر حکومت شوروی و مابقی بعد از سقوط اتحاد جماهیر شوروی روی میدهند. نکته حائز اهمیت در این کتاب بههم پیوستگی و وحدت زمانی و مکانی داستانها با هم بوده که این نشان از تسلط نویسنده بر فرم و ساختار داستان است. همه چیز در داستانهای این کتاب در حال فروپاشی و اضمحلال است و هیچیک از شخصیتها در مقابل آن مصون نیستند. تصاویر و توصیفهای نویسنده از زندگی مردم اوکراین در زمان قبل و بعد از فروپاشی، وحشت زندگی در آن سالها را بهخوبی به مخاطب منتقل میکند؛ هرچند گاهی زبان سویههای طنز میگیرد و یک جاهایی گروتسک بالا میزند اماهمه اینها شگردهای نویسندهای سرشار ازنبوغ است که با معصومیتی طنزآلود،ظالمانهترین رنجهاوواقعیتهارابرای خواننده به تصویرمیکشد.ماریا روا درنخستین اثرش باعنوان «شهروندان خوب نباید بترسند» با مهارت و هوشمندی فضای ترس، خشونت، انتقام، شک و تردید وظلم را درمیان شهروندان کیرووایی توصیف و روایت میکند. همانها که زیر سیطره نظام دیکتاتوری شهروندان خوبی به نظرمیآیند و مسلما باید بدون هیچ اضطراب و نگرانی از مجازات زندگی کنند اما همواره هراسی گریزناپذیر دنیایشان را دچار رنجی دائمی ساخته است. البته درهر دو دوره، قبل و بعد از فروپاشی، مسائلی چون تبعیض، زندگی فلاکتبارواختلاف طبقاتی همچنان مشترک وتنها شیوههای اعمال آنهابر جامعه و زندگی مردم متفاوت است. ترجمه این اثر را مژده دقیقی با مهارتی ویژه انجام داده و نشر نیلوفر آن را به چاپ رسانده است.
سعیده اسداللهی - منتقد ادبی