بلاگرهای دردسرساز
در دنیای امروز، بلاگرها به نوعی صدای جدید جامعه شده‌اند و خیلی از ما به نظرات و اطلاعات آنها توجه می‌کنیم اما وقتی در شرایط بحرانی قرار داریم، اظهارنظرهای غیرتخصصی و ناآگاهانه آنها می‌تواند واقعا مشکل‌ساز شود.
تصور کنید که در یک بحران بهداشتی یا اجتماعی هستیم و بلاگری بدون داشتن اطلاعات کافی، خبر نادرستی را منتشر می‌کند که علاوه بر افزایش اضطراب و نگرانی، باعث سردرگمی می‌شود و اعتماد به منابع معتبر راهم تضعیف می‌کند.درحال حاضر یکی از مشکلات عمده، انتشار اطلاعات نادرست یاسطحی بلاگرها و فعالان فضای مجازی درموضوعات حساس است. بسیاری از این افراد به‌دلیل نداشتن تخصص کافی در مسائل علمی، اجتماعی یا اقتصادی، ممکن است دیدگاه‌هایی را ارائه دهند که بر پایه تحلیل‌های نادرست یا ناقص باشد که این اطلاعات غلط می‌تواند منجر به ایجاد ترس، بی‌اعتمادی یا حتی گمراهی در میان مخاطبان شود. البته نقش‌آفرینی بلاگرها در بحران‌ها و جریاناتی که حل آنها یک همت و مشارکت جمعی می‌طلبد، یک تیغ دولبه است؛ چراکه به گفته معصومه نصیری، دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانه‌ای یونسکوی ایران، اگر این نقش‌آفرینی در خدمت سیاست‌های کلان جامعه باشد، می‌تواند در قالب خدمت و خیر اجتماعی اثر مثبت بگذارد.
تجاری‌سازی بحران‌ها؛ نقش غالب بلاگرهای ایرانی
همان‌قدر که نقش‌آفرینی بلاگرها درشرایط بحرانی می‌تواندبه آرامش وحل مسأله کمک کند همان‌قدرهم تحلیل‌ها ونظرات نادرست آنها می‌تواند خود به بحران مضاعفی تبدیل شود. متاسفانه تجربه چند سال اخیر نشان می‌دهد که اغلب بلاگرها از بحران‌ها به‌عنوان فرصتی برای تبلیغ محصولات یا خدمات خود استفاده می‌کنند. دکتر معصومه نصیری، در‌خصوص نقش‌آفرینی بلاگرها در شرایط بحرانی می‌گوید: معمولا در بحران‌ها، افراد، چهره‌ها و برخی رسانه‌ها سعی می‌کنند تهییج افکار عمومی را سرلوحه کار خود قرار بدهند و با فریبکاری که از این طریق ایجاد می‌کنند، میزان دنبال‌کنندگان خود را بالا می‌برند. وی می‌افزاید: نکته اصلی این است که این افراد چون به‌جایی پاسخگو نیستند و به‌صورت جدی و فراگیر مورد بازخواست قرار نمی‌گیرند از انتشار شایعات و اطلاعات زرد هیچ ابایی ندارند و هرچه اطلاعات زردتر و هیجان‌برانگیز‌تر باشد برای بلاگرها چرب‌تر و جذاب‌تر است؛ چرا که بروز و ظهور این افراد در شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر دانش و توانمندی‌هایشان نیست بلکه مبتنی بر تهییج و اطلاعات زردی است که عده‌ای از مخاطبان هم به آن علاقه دارند.
بلاگرها به‌هیچ‌وجه منبع معتبری نیستند
دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانه‌ای یونسکوی ایران، می‌گوید: در شرایط بحرانی که افکارعمومی جامعه درگیر موضوعی خاص است، نقش‌آفرینی بلاگرها بسیار اهمیت پیدا می‌کند. در چنین شرایطی مخاطب در درجه اول باید بحث منبع معتبر را به‌ویژه در مواقع بحرانی سرلوحه قرار دهد چراکه هیچ‌وقت در دنیا بلاگرها منابع معتبری محسوب نمی‌شوند. وی با بیان این‌که ظهور و بروز بلاگرها در دنیا متفاوت از ایران و به‌گونه‌ای دیگر است، می‌افزاید: در کشورهای دیگر هزینه اظهارنظرهای نادرست و ناامن‌سازی افکار عمومی به حدی بالاست که به خودشان اجاره وارد شدن به این حوزه را نمی‌دهند اما در ایران برخی بلاگرها به‌صورت هدایت شده و برخی از روی ناآگاهی در بحران‌ها رفتارهایی را از خود بروز می‌دهند که یا از قافله عقب نمانند و در این جریان هم بتوانند مخاطبی برای خود جذب کنند یا این‌که خود بلاگر نیز در حلقه‌ای از گروه‌ها و افراد قرار گرفته باشند که با تحریک آنها در ناامن‌سازی فضای روانی جامعه اقدام کنند. نصیری در‌خصوص راهکار ساماندهی این وضعیت بیان می‌کند: بهبود این وضعیت نیازمند تدوین قانون مشخص و دارای بازدارنگی برای این افراد و فعالیت‌هایشان است به‌طوری‌که این افراد بدانند تا یک‌جایی می‌توانند اظهار‌نظر کنند. همچنین سواد رسانه‌ای مردم نیز باید ارتقا پیدا کند تا بدانند که یک بلاگر به‌هیچ عنوان منبع معتبری محسوب نمی‌شود و تعیین‌کننده اخبار نیست، بنابراین برای پیگیری اخبار و آگاهی از یک موضوع باید به منابع معتبر و موثق مراجعه و هر اطلاعاتی را که می‌بینند راستی‌آزمایی کنند.
اظهار‌نظر یا دامن زدن به تقسیمات اجتماعی؟
از طرفی بلاگرها ممکن است با نظرات و مواضع خود به تقسیمات اجتماعی دامن بزنند که این موضوع می‌تواند به ایجاد تنش‌های اجتماعی و سیاسی در زمان بحران‌ها کمک کند. دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانه‌ای یونسکوی ایران در این‌باره می‌گوید: معمولا در دنیا افراد چهره در خدمت سیاست‌های کلان جامعه قرار می‌گیرند. حالا یک روز ممکن است این سیاست افزایش جمعیت باشد و یک روز هم تشویق و کمک به مردمی باشد که دچار یک اتفاق و بلای طبیعی شده‌اند. نصیری با بیان این‌که چگونگی نقش‌آفرینی بلاگرها در شرایط بحرانی بسیار با فرهنگ حاکم بر فضای مجازی و بلاگری مرتبط است، می‌گوید: متاسفانه در ایران وقتی چهره‌ها برای کمک در بحران‌های طبیعی پول جمع می‌کنند به‌گونه‌ای این کار انجام می‌شود که انگار یک خط‌کشی با حاکمیت دارند که این یک مرز خطرناک است. بنابراین بهترین راه این است که ما هم چهره‌های برخاسته از مردم را به سمتی ببریم که ماهیگیری سیاسی از یک مسأله اجتماعی اتفاق نیفتد و ما به‌عنوان بلاگر روی مسأله و غم مردم سوار نشویم تا برای خودمان کسب موقعیت کنیم. وی ادامه می‌دهد: بسیاری از خوانندگان و چهره‌های آمریکایی در حوزه فرزندآوری به‌گونه‌ای رفتار می‌کنند که در کنار سیاست کلان افزایش جمعیت در آن کشور می‌ایستند و در واقع یک منفعت مشترکی بین حاکمیت و چهره‌ها تعریف می‌شود که در قالب خدمت و خیر اجتماعی یاد می‌شود نه آنچه که خیر و منفعت آن به سمت عده و گروهی خاص سرریز شود.
زهرا حامدی - گروه جامعه
تجاری‌سازی بحران‌ها؛ نقش غالب بلاگرهای ایرانی
همان‌قدر که نقش‌آفرینی بلاگرها درشرایط بحرانی می‌تواندبه آرامش وحل مسأله کمک کند همان‌قدرهم تحلیل‌ها ونظرات نادرست آنها می‌تواند خود به بحران مضاعفی تبدیل شود. متاسفانه تجربه چند سال اخیر نشان می‌دهد که اغلب بلاگرها از بحران‌ها به‌عنوان فرصتی برای تبلیغ محصولات یا خدمات خود استفاده می‌کنند. دکتر معصومه نصیری، در‌خصوص نقش‌آفرینی بلاگرها در شرایط بحرانی می‌گوید: معمولا در بحران‌ها، افراد، چهره‌ها و برخی رسانه‌ها سعی می‌کنند تهییج افکار عمومی را سرلوحه کار خود قرار بدهند و با فریبکاری که از این طریق ایجاد می‌کنند، میزان دنبال‌کنندگان خود را بالا می‌برند. وی می‌افزاید: نکته اصلی این است که این افراد چون به‌جایی پاسخگو نیستند و به‌صورت جدی و فراگیر مورد بازخواست قرار نمی‌گیرند از انتشار شایعات و اطلاعات زرد هیچ ابایی ندارند و هرچه اطلاعات زردتر و هیجان‌برانگیز‌تر باشد برای بلاگرها چرب‌تر و جذاب‌تر است؛ چرا که بروز و ظهور این افراد در شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر دانش و توانمندی‌هایشان نیست بلکه مبتنی بر تهییج و اطلاعات زردی است که عده‌ای از مخاطبان هم به آن علاقه دارند.
بلاگرها به‌هیچ‌وجه منبع معتبری نیستند
دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانه‌ای یونسکوی ایران، می‌گوید: در شرایط بحرانی که افکارعمومی جامعه درگیر موضوعی خاص است، نقش‌آفرینی بلاگرها بسیار اهمیت پیدا می‌کند. در چنین شرایطی مخاطب در درجه اول باید بحث منبع معتبر را به‌ویژه در مواقع بحرانی سرلوحه قرار دهد چراکه هیچ‌وقت در دنیا بلاگرها منابع معتبری محسوب نمی‌شوند. وی با بیان این‌که ظهور و بروز بلاگرها در دنیا متفاوت از ایران و به‌گونه‌ای دیگر است، می‌افزاید: در کشورهای دیگر هزینه اظهارنظرهای نادرست و ناامن‌سازی افکار عمومی به حدی بالاست که به خودشان اجاره وارد شدن به این حوزه را نمی‌دهند اما در ایران برخی بلاگرها به‌صورت هدایت شده و برخی از روی ناآگاهی در بحران‌ها رفتارهایی را از خود بروز می‌دهند که یا از قافله عقب نمانند و در این جریان هم بتوانند مخاطبی برای خود جذب کنند یا این‌که خود بلاگر نیز در حلقه‌ای از گروه‌ها و افراد قرار گرفته باشند که با تحریک آنها در ناامن‌سازی فضای روانی جامعه اقدام کنند. نصیری در‌خصوص راهکار ساماندهی این وضعیت بیان می‌کند: بهبود این وضعیت نیازمند تدوین قانون مشخص و دارای بازدارنگی برای این افراد و فعالیت‌هایشان است به‌طوری‌که این افراد بدانند تا یک‌جایی می‌توانند اظهار‌نظر کنند. همچنین سواد رسانه‌ای مردم نیز باید ارتقا پیدا کند تا بدانند که یک بلاگر به‌هیچ عنوان منبع معتبری محسوب نمی‌شود و تعیین‌کننده اخبار نیست، بنابراین برای پیگیری اخبار و آگاهی از یک موضوع باید به منابع معتبر و موثق مراجعه و هر اطلاعاتی را که می‌بینند راستی‌آزمایی کنند.
اظهار‌نظر یا دامن زدن به تقسیمات اجتماعی؟
از طرفی بلاگرها ممکن است با نظرات و مواضع خود به تقسیمات اجتماعی دامن بزنند که این موضوع می‌تواند به ایجاد تنش‌های اجتماعی و سیاسی در زمان بحران‌ها کمک کند. دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانه‌ای یونسکوی ایران در این‌باره می‌گوید: معمولا در دنیا افراد چهره در خدمت سیاست‌های کلان جامعه قرار می‌گیرند. حالا یک روز ممکن است این سیاست افزایش جمعیت باشد و یک روز هم تشویق و کمک به مردمی باشد که دچار یک اتفاق و بلای طبیعی شده‌اند. نصیری با بیان این‌که چگونگی نقش‌آفرینی بلاگرها در شرایط بحرانی بسیار با فرهنگ حاکم بر فضای مجازی و بلاگری مرتبط است، می‌گوید: متاسفانه در ایران وقتی چهره‌ها برای کمک در بحران‌های طبیعی پول جمع می‌کنند به‌گونه‌ای این کار انجام می‌شود که انگار یک خط‌کشی با حاکمیت دارند که این یک مرز خطرناک است. بنابراین بهترین راه این است که ما هم چهره‌های برخاسته از مردم را به سمتی ببریم که ماهیگیری سیاسی از یک مسأله اجتماعی اتفاق نیفتد و ما به‌عنوان بلاگر روی مسأله و غم مردم سوار نشویم تا برای خودمان کسب موقعیت کنیم. وی ادامه می‌دهد: بسیاری از خوانندگان و چهره‌های آمریکایی در حوزه فرزندآوری به‌گونه‌ای رفتار می‌کنند که در کنار سیاست کلان افزایش جمعیت در آن کشور می‌ایستند و در واقع یک منفعت مشترکی بین حاکمیت و چهره‌ها تعریف می‌شود که در قالب خدمت و خیر اجتماعی یاد می‌شود نه آنچه که خیر و منفعت آن به سمت عده و گروهی خاص سرریز شود.
زهرا حامدی - گروه جامعه