قوانین سختگیرانه برای سلامت شهروندان
در اکثر کشورهای دنیا قوانین ویژهای برای ورود محصولات کشاورزی و مواد غذایی وجود دارد. چون آنها خوب میدانند اگر از سلامت شهروندانشان مراقبت نکنند مجبورند هزینههای زیادی بپردازند.
بهعنوانمثال، روسیه که یکی از مقاصد محصولات کشاورزی ایران است، قوانین سختگیرانهای در مورد محصولات غذایی که وارد این کشور میشود، اعمال میکند و حد مجاز آلایندهها در مبادی ورودی به این کشور بهشدت کنترل میشود.
در ایران محصولات کشاورزی بدون آنکه از نظر میزان آلایندگی مورد آزمایش قرار گیرند به بازار عرضه میشوند. بنابراین، زمانی که محصولی مرجوع میشود، درمییابیم که در مورد استفاده از کود یا آفتکشها زیادهروی شده و همین مسأله سبب میشود که این کالاها از مقاصد صادراتی عودت داده شود. جالب است بدانیم تمام محصولات صادراتی به روسیه از اقصینقاط جهان با این مسأله مواجه هستند؛ به این دلیل که این محصولات بهشدت کنترل شده و قوانین سختگیرانهای بر آن اعمال میشود.
مرجوعشدن محصولات کشاورزی ایران ثابت کرد هیچ سازمان و نهادی خود را مسئول رسیدگی به تولیدات زراعی نمیداند و محصولات از نظر میزان آلایندگی مورد آزمایش قرار نمیگیرد.
اگر فرآیند تولید به نحوی باشد که میزان و دفعات استفاده از آفتکشها، آلایندگی محصول را افزایش دهد، طبیعی است که این محصول شانسی برای ورود به سایر کشورها نخواهد داشت. بنابراین، کشاورزان در انجام فرآیند کشت باید به نحوه استفاده از سموم و آفتکشها توجه نشان دهند.
در مورد سطح استاندارد استفاده از سموم، قوانینی وجود دارد اما اجرا نمیشود و محصولات کشاورزی با هر میزان آلایندگی از مزرعه برداشت شده و بدون هیچ کنترلی به مصرف میرسد.
البته بخش قابلتوجهی از کشاورزان با برخی از آفات و بیماریهایی که به کاهش محصولشان منجر میشوند آشنا نیستند یا آنها را حائز اهمیت مبارزه نمیدانند.
رقابت انسان و موجودات برای کسب غذا
انسان برای کسب غذا با سایر موجودات رقابت میکند و آنها را آفت مینامد. مصرف آفتکشها در ایران مشکلات زیادی به وجود آورده، زیرا هم روش استفاده و هم تنوع آنها در تولید و صادرات محصولات کشاورزی اثر منفی داشته است.
انسان از 2000 سال قبل از میلاد برای محافظت از محصولاتش از گوگرد استفاده میکرد. پس از استفاده از سموم فلزی دیگر مانند آرسنیک، جیوه و سرب سراغ گیاهان رفت و از تنباکو و سپس گل داوودی برای کنترل آفات استفاده کرد. بعدها با توسعه علوم و شناسایی عوامل مختلف کاهنده عملکرد محصولات کشاورزی آفتکشها هم متنوعتر شده و به صورت شیمیایی تولید شدند.
درحالحاضر، انگلهای گیاهی سالانه بین 15 تا 50درصد از تولید محصولات کشاورزی میکاهند و راهکارهای موثری برای کنترل آنها در کشور وجود ندارد یا اینکه کشاورزان از وجود آنها آگاه نیستند.
حالا چند سالی میشود که استفاده نادرست از سموم، کود و آفتکشها در کشت محصولات کشاورزی کار دست صادرکنندگان ایرانی داده و ضرر زیادی هم به کشاورزان وارد کرده است. برگشت محمولههای صادراتی ایران از مقاصد مختلف، موضوعی است که نهتنها امنیت و سلامت محصولات کشاورزی ایران را در بعد داخلی و خارجی زیر سؤال برده است بلکه بازارهای صادراتی ایران را تهدید و فضا را برای ورود رقبا مهیا کرده است.
باید توجه داشت که دیگر کشورها هم از این سموم استفاده میکنند اما آنها هم مدیر کاربلد دارند و هم نظارتهایشان درست است. در انگلستان، کاربرد سموم و آفتکشها در باغها و زمینهای کشاورزی سبب کاهش تعداد سهره جنگلی شدهاست. بسیاری از انواع جانوران توسط این سموم آسیب میبینند و خیلی از کشورها کاربرد آفتکشها را از طریق برنامههای اقدام تنوع زیستی تنظیم میکنند.