سر بالا، کمر صاف، نگاه به جلو!
گردن همه آدم‌ها دیسک دارد؛ اما اگر کسی می‌گوید من دیسک دارم، منظورش این است که دیسک گردنش دچار آسیب شده و این آسیب نشان از در پیش داشتن یک سبک زندگی نادرست است!
اتفاقی که مخصوص یک نفرودونفرنیست ودرپیش گرفتن رفتار نادرست باسلامت جسمانی وستون فقرات و درنهایت دیسک‌های بدن‌مان، آن‌قدر در جامعه شایع شده است که متخصصان ازآن با عنوان وقوع احتمال سونامی دیسک گردن در سال‌های آینده یاد می‌کنند! اما چرا ممکن است با چنین پدیده‌ای مواجه شویم و چطور می‌توانیم با آن مقابله کنیم؟ موضوعی که دکتر کوروش فاتح، متخصص ارتوپد در گفت‌و‌گو با جام‌جم به این سؤال پاسخ می‌دهد.
برخی ازمتخصصان،خبر ازسونامی دیسک گردن در ده‌سال آینده می‌دهند؛ شما این احتمال را چقدر به واقعیت نزدیک می‌بینید؟
اصلا احتمال بعید و دور از انتظاری نیستیم؛ در واقع این واقعیتی است که این روزها بسیار دیده می‌شود که سبک زندگی و رفتارمان، ما را به آسیب‌های جدی به مفاصل و ستون فقرات‌مان نزدیک می‌کند.
منظورتان از این سبک زندگی، دقیقا چیست؟
همین نوع کار کردن با تلفن همراه و لپ‌تاپ، مهم‌ترین اشتباه سبک زندگی ماست؛ به خصوص این‌که به مدت طولانی با آن کار می‌کنیم و این آسیب‌ها، در طولانی مدت، عوارضی جدی‌تر دارند. نوع برخورد ما با ابزارهای الکترونیکی در ساعت‌های طولانی، عدم تحرک و فعالیت بدنی به طور منظم و ... از جمله رفتارهای غلطی است که احتمال ابتلا به دیسک گردن در افراد جامعه را بالا می‌برد و انتظار مواجهه با سونامی دیسک گردن، اصلا انتظار نابه‌جایی نیست!
شما پیشنهاد و راهکاری برای اصلاح سبک زندگی‌هایمان دارید؟
شاید موضوع آرمانگرایانه‌ای به نظر برسد اما واقعیت این است که گسترش و فراگیری آموزش همگانی در زمینه نشستن ارگونومیک، از اساسی‌ترین راهکارها برای مقابله با این سونامی احتمالی است. در واقع اهمیت سلامت جسمی، علت مواجهه با برخی از بیماری‌های ارتوپدی از جمله دیسک گردن و ... نیاز به تکرار و آموزش و فرهنگ‌سازی دارد که متاسفانه در جامعه به اندازه ضرورت و نیازش اجرایی نشده است. اگر همه بدانند که یک کار ساده مانند اصلاح نوع نشستن، چقدر می‌تواند در سلامت جسمی سال‌های آینده‌شان تاثیرگذار باشد، طبیعتا رفتار بهتری خواهند داشت.
اما برگردیم به ابتدایی‌ترین سوال؛ در روند دیسک گردن، در بدن چه اتفاقی می‌افتد؟
آنچه مشخص است این است که سر باید در امتداد بدن باشد و اگر این اتفاق نیفتد و سر به سمت پایین خم باشد، به دیسک گردن فشار زیادی وارد می‌شود. در واقع این اتفاق زمانی می‌افتد که بالانس درستی میان استخوان و مهره جریان ندارد و فشار و کششی بیش از حد به دیسک وارد می‌شود.
و در نتیجه با چه علائمی خودش را نشان می‌دهد؟
همه‌چیز با درد شروع می‌شود؛ دردی که میزان و شدتش در افراد مختلف متفاوت است. تجربه نشان داده است که در مراحل خفیف دیسک گردن، درد گردن با بی‌حسی و مورمور شدن در یکی یا هر دو دست همراه است. دردهای دیسک گردن از گردن شروع می‌شود، بین کتف‌ها پخش می‌شود و در بازوها و دست‌ها منتشر می‌شود
چه چیزی ممکن است این دردها را تشدید و دیسک را به خطر بیشتری بیندازد؟
علاوه بر نوع رفتار با ابزارهای الکترونیکی که به طور روزانه با آن سر و کار داریم، اقداماتی مانند موتور سواری و رانندگی‌های طولانی مدت هم می‌تواند در بروز دیسک گردن تاثیر داشته باشند. به خصوص رانندگی‌هایی که پشتی سر راننده در حالت استاندارد و ارگونومیک نباشد. وقتی فضای دیسک به اندازه‌ای باریک می‌شود که مهره‌ها به هم ساییده می‌شوند، لبه‌های مهره‌ها دچار ساییدگی و پارگی می‌شوند. سپس، خارهای استخوانی ایجاد می‌شوند که ممکن است شروع به فشار بر روی نخاع یا ریشه عصبی کنند که در چنین مواقعی، درد، گزگز، بی حسی یا ضعف ممکن است رخ دهد.
اما برای ابتلا به دیسک، درمانی هم وجود دارد یا باید به تسکین موقت دردها بسنده کنیم؟
واقعیت این است که در مراحل اولیه، می‌تواند دیسک گردن در بیمار با فیزیوتراپی، شنا کردن، آب درمانی و از همه مهم‌تر، اصلاح جدی وضعیت زندگی‌اش درمان و فشار به گردن او را کم کرد. اما اگر مدت زمان زیادی است که از این بیماری رنج می‌برد و اصلا هم تغییری در رفتار خودش ایجاد نکرده و دیسک گردن کهنه شده است و کار به جاهای خطرناک کشیده، کمی درمان سخت‌تر می‌شود. اما به طور کلی، مطالعات متعدد نشان داده‌اند که دیسک گردن را معمولا با گذشت زمان و بدون نیاز به جراحی می‌توان درمان کرد؛ اما این در شرایطی است که خود بیمار هم در این روند همکاری قابل قبولی داشته باشد و به رفتارهای گذشته‌اش ادامه ندهد.
شما خودتان هم احساس می‌کنید که این روزها، تعداد بیماران مراجعه‌کننده به شما برای دیسک گردن، افزایش پیدا کرده‌است؟
بله؛ افزایش‌شان محسوس است و البته تعجبی هم ندارد. همان‌طور که گفتم، تا زمانی که سبک زندگی‌مان را تغییر ندهیم و برای سلامت جسمی‌مان ارزش قائل نباشیم، تعداد مبتلایان به عارضه دیسک گردن، بیشتر هم خواهد شد.
نرگس خانعلی‌زاده - گروه جامعه
برخی ازمتخصصان،خبر ازسونامی دیسک گردن در ده‌سال آینده می‌دهند؛ شما این احتمال را چقدر به واقعیت نزدیک می‌بینید؟
اصلا احتمال بعید و دور از انتظاری نیستیم؛ در واقع این واقعیتی است که این روزها بسیار دیده می‌شود که سبک زندگی و رفتارمان، ما را به آسیب‌های جدی به مفاصل و ستون فقرات‌مان نزدیک می‌کند.
منظورتان از این سبک زندگی، دقیقا چیست؟
همین نوع کار کردن با تلفن همراه و لپ‌تاپ، مهم‌ترین اشتباه سبک زندگی ماست؛ به خصوص این‌که به مدت طولانی با آن کار می‌کنیم و این آسیب‌ها، در طولانی مدت، عوارضی جدی‌تر دارند. نوع برخورد ما با ابزارهای الکترونیکی در ساعت‌های طولانی، عدم تحرک و فعالیت بدنی به طور منظم و ... از جمله رفتارهای غلطی است که احتمال ابتلا به دیسک گردن در افراد جامعه را بالا می‌برد و انتظار مواجهه با سونامی دیسک گردن، اصلا انتظار نابه‌جایی نیست!
شما پیشنهاد و راهکاری برای اصلاح سبک زندگی‌هایمان دارید؟
شاید موضوع آرمانگرایانه‌ای به نظر برسد اما واقعیت این است که گسترش و فراگیری آموزش همگانی در زمینه نشستن ارگونومیک، از اساسی‌ترین راهکارها برای مقابله با این سونامی احتمالی است. در واقع اهمیت سلامت جسمی، علت مواجهه با برخی از بیماری‌های ارتوپدی از جمله دیسک گردن و ... نیاز به تکرار و آموزش و فرهنگ‌سازی دارد که متاسفانه در جامعه به اندازه ضرورت و نیازش اجرایی نشده است. اگر همه بدانند که یک کار ساده مانند اصلاح نوع نشستن، چقدر می‌تواند در سلامت جسمی سال‌های آینده‌شان تاثیرگذار باشد، طبیعتا رفتار بهتری خواهند داشت.
اما برگردیم به ابتدایی‌ترین سوال؛ در روند دیسک گردن، در بدن چه اتفاقی می‌افتد؟
آنچه مشخص است این است که سر باید در امتداد بدن باشد و اگر این اتفاق نیفتد و سر به سمت پایین خم باشد، به دیسک گردن فشار زیادی وارد می‌شود. در واقع این اتفاق زمانی می‌افتد که بالانس درستی میان استخوان و مهره جریان ندارد و فشار و کششی بیش از حد به دیسک وارد می‌شود.
و در نتیجه با چه علائمی خودش را نشان می‌دهد؟
همه‌چیز با درد شروع می‌شود؛ دردی که میزان و شدتش در افراد مختلف متفاوت است. تجربه نشان داده است که در مراحل خفیف دیسک گردن، درد گردن با بی‌حسی و مورمور شدن در یکی یا هر دو دست همراه است. دردهای دیسک گردن از گردن شروع می‌شود، بین کتف‌ها پخش می‌شود و در بازوها و دست‌ها منتشر می‌شود
چه چیزی ممکن است این دردها را تشدید و دیسک را به خطر بیشتری بیندازد؟
علاوه بر نوع رفتار با ابزارهای الکترونیکی که به طور روزانه با آن سر و کار داریم، اقداماتی مانند موتور سواری و رانندگی‌های طولانی مدت هم می‌تواند در بروز دیسک گردن تاثیر داشته باشند. به خصوص رانندگی‌هایی که پشتی سر راننده در حالت استاندارد و ارگونومیک نباشد. وقتی فضای دیسک به اندازه‌ای باریک می‌شود که مهره‌ها به هم ساییده می‌شوند، لبه‌های مهره‌ها دچار ساییدگی و پارگی می‌شوند. سپس، خارهای استخوانی ایجاد می‌شوند که ممکن است شروع به فشار بر روی نخاع یا ریشه عصبی کنند که در چنین مواقعی، درد، گزگز، بی حسی یا ضعف ممکن است رخ دهد.
اما برای ابتلا به دیسک، درمانی هم وجود دارد یا باید به تسکین موقت دردها بسنده کنیم؟
واقعیت این است که در مراحل اولیه، می‌تواند دیسک گردن در بیمار با فیزیوتراپی، شنا کردن، آب درمانی و از همه مهم‌تر، اصلاح جدی وضعیت زندگی‌اش درمان و فشار به گردن او را کم کرد. اما اگر مدت زمان زیادی است که از این بیماری رنج می‌برد و اصلا هم تغییری در رفتار خودش ایجاد نکرده و دیسک گردن کهنه شده است و کار به جاهای خطرناک کشیده، کمی درمان سخت‌تر می‌شود. اما به طور کلی، مطالعات متعدد نشان داده‌اند که دیسک گردن را معمولا با گذشت زمان و بدون نیاز به جراحی می‌توان درمان کرد؛ اما این در شرایطی است که خود بیمار هم در این روند همکاری قابل قبولی داشته باشد و به رفتارهای گذشته‌اش ادامه ندهد.
شما خودتان هم احساس می‌کنید که این روزها، تعداد بیماران مراجعه‌کننده به شما برای دیسک گردن، افزایش پیدا کرده‌است؟
بله؛ افزایش‌شان محسوس است و البته تعجبی هم ندارد. همان‌طور که گفتم، تا زمانی که سبک زندگی‌مان را تغییر ندهیم و برای سلامت جسمی‌مان ارزش قائل نباشیم، تعداد مبتلایان به عارضه دیسک گردن، بیشتر هم خواهد شد.
نرگس خانعلی‌زاده - گروه جامعه