printlogo


دایره گسترده واکنش‌های ایران
در حالی که جمهوری اسلامی ایران بارها حسن‌نیت خود را در تعامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان داده و در سفر اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به تهران، این روند همکاری را ادامه داد اما کشورهای اروپا تهدید کرده‌اند قصد دارند در نشست شورای حکام که از امروز آغاز می‌شود، علیه جمهوری اسلامی ایران قطعنامه صادر کنند.

در نتیجه اگر در شورای حکام علیه ایران قطعنامه‌ای صادر شود که با توجه به تحولات جاری دور از ذهن به نظر نمی‌رسد، قطعا جمهوری اسلامی واکنش‌های مقتضی نشان خواهد داد و دایره این واکنش ممکن است شامل کم‌کردن فعالیت‌های آژانس در ایران یا افزایش میزان و درصد غنی‌سازی هم شود. البته موضوع خروج ایران از ان‌پی‌تی همواره روی میز بوده اما تصور نمی‌کنم که در کوتاه‌مدت چنین اتفاقی بیفتد و تصمیم‌گیری در این بخش طبعا منوط به حوادث احتمالی مثل حمله به تأسیسات نفتی و هسته‌ای ایران از سوی رژیم‌صهیونیستی است. سابقه طولانی ایران با غرب به‌ویژه بعد از انقلاب اسلامی و خصوصا از زمانی که پرونده هسته‌ای باز شد، نشان می‌دهد که نمی‌توان روی اروپایی‌ها حساب ویژه‌ای باز کرد و دلیل آن هم کاملا مشخص است؛ اروپا به لحاظ سیاسی منهای آمریکا چندان ظرفیت کنشگری قابل‌توجهی در عرصه‌های بین‌المللی ندارد. این موضوع در پرونده‌های مختلف تجربه شده واروپایی‌ها خصوصا در مسأله هسته‌ای، نشان دادند که تمایلی به عادی‌سازی مناسبات با جمهوری اسلامی ندارند. در این نوع تعاملات همواره ملاحظات حقوق‌بشری و اشاره به نقش ایران درمنطقه مطرح بودواروپایی‌ها همیشه یک نگاه منفی و از بالا، حتی در دوران ریاست‌جمهوری سیدمحمد خاتمی وحسن روحانی که تاحدودی در عرصه سیاست خارجی از انقلابیگری و ایدئولوژیکی کوتاه آمده بودند، نسبت به جمهوری اسلامی ایران داشتند. ما در همین دوره‌ها با بی‌تعهدی کشورهای اروپایی و خلف‌وعده‌های فراوان از سوی آنها مواجه بودیم. در همان دورانی که آقای روحانی مسئول پرونده هسته‌ای بود، با وجود آن‌که موضوع تعلیق‌ها از سوی ایران پذیرفته شد، مکرر اروپایی‌ها در شورای حکام به وعده‌های خود عمل نمی‌کردند. این در حالی بود که بارها بر این نکته تاکید داشتند که ما خواهان عادی‌سازی پرونده ایران در شورای حکام هستیم اما چنین اتفاقی رخ نداد.ریشه اصلی ماجرا به این برمی‌گردد که اروپایی‌ها هیچ‌گاه نمی‌توانند سیاست مستقلی از آمریکا در مسائل بین‌المللی اتخاذ کنندو این رویه صرفا محدود به موضوع فعالیت هسته‌ای ایران نیست، بلکه در پرونده اوکراین هم شاهد چنین روندی بودیم و کاملا آشکار است که در موضوع اوکراین باید این تقابل میان آمریکا وروسیه حل شود.پرونده هسته‌ای به‌شدت تحت تأثیر رویکردهای سیاسی آمریکا و لابی‌های رژیم‌صهیونیستی است؛ بنابراین چشم‌انداز مذاکرات در ماه‌های آتی با توجه به تحولاتی مثل جنگ اوکراین و جنگ غزه، چندان جای خوشبینی ندارد.درخصوص مذاکرات به نظر می‌رسد که این موضوع صرفا منوط به تصمیم‌گیری‌های رئیس‌جمهور جدید آمریکا و مقامات ایرانی است و باید یک اراده سیاسی جدی در آمریکا و جمهوری اسلامی براساس تفاهم متقابل شکل بگیرد که البته شواهد نشان می‌دهد که رسیدن به توافقی در این زمینه با توجه به مسائل و رخدادهای پیش‌رو بسیار بعید است. 

روح‌الامین سعیدی / تحلیلگر مسائل بین‌الملل