printlogo


چرا غذای تند باعث آبریزش بینی می‌شود؟
اشک‌های سوزان
تحمل افراد نسبت به غذاهای تند می‌تواند به‌دلیل تفاوت‌های ژنتیکی، مواجهه فرهنگی با غذاهای مختلف و سازگاری آموخته‌شده در طول زمان متفاوت باشد. خوردن غذای تند می‌تواند واکنش‌های مختلفی را برانگیزد: ضربان قلب، سوزن‌سوزن شدن زبان، درگیرشدن دستگاه گوارش و اشک از درد یا شاید هم شادی.

ماده شیمیایی کپسایسین عاملی است که باعث می‌شود ما سوختگی ناشی از غذاهای تند را احساس کنیم. این ترکیب ماده فعال فلفل چیلی است که میوه‌ای متعلق به جنس Capsicum است که از فلفل‌دلمه‌ای شیرین گرفته تا فلفل‌قرمز‌های بسیار تند عضو آن هستند. این ماده عمدتا در غشای نازکی که دانه‌ها را نگه‌می‌دارد یافت می‌شود، اگرچه می‌توان آن را در گوشت برخی فلفل‌های چیلی هم مشاهده کرد.برخی مواد شیمیایی دیگر نیز وجود دارند که واکنش ادویه‌ای مشابهی را ایجاد می‌کنند، مانند آلیل ایزوتیوسیانات؛ ترکیبی که در برخی از سبزیجات چلیپایی مثل خردل و ترب‌کوهی یافت می‌شود و باعث ایجاد حس تندی بر اثر مصرف آنها می‌گردد. 
     
چرا غذاهای تند باعث حس «گرم» شدن می‌شوند؟
این مواد شیمیایی غشاهای مخاطی بدن، پوشش داخلی برخی از اندام‌ها و حفره‌های بدن مانند معده، ریه‌ها، دهان، چشم‌ها و سوراخ‌های بینی را تحریک می‌کنند. پاسخ تحریک با اتصال مواد شیمیایی به گیرنده‌های خاصی در غشا ایجاد و باعث حس درد و گرما می‌شود. در مورد کپسایسین، این گیرنده TRPV1 نام دارد.با فعال‌شدن این گیرنده‌ها بدن و مغز به این باور می‌رسد که در معرض تهدید است، بنابراین به غشای مخاطی دستور می‌دهد تا مخاط بیشتری را برای بیرون‌راندن جسم خارجی تولید کنند. به این ترتیب، ما شروع به ترشح بزاق می‌کنیم، چشم‌هایمان اشکی می‌شود و بینی شروع به ترشح مخاط می‌کند.
     
چرا مردم غذاهای تند را دوست دارند؟
خانواده فلفل‌قرمز کپسایسین را به‌عنوان عاملی بازدارنده تولید می‌کنند تا حیوانات آنها را نخورند. این عملکرد بخشی از سیستم دفاع شیمیایی آنهاست. جالب اینجاست که کپسایسین فقط برای پستانداران بازدارندگی دارد. برای مثال، پرندگان می‌توانند فلفل‌قرمز تند را بدون هیچ‌گونه حس درد و سوزشی بخورند، زیرا گیرنده‌های TRPV1 آنها به طرز ماهرانه‌ای کمی با ما متفاوت است.انسان‌ها و حشره‌خواران درختی تنها پستاندارانی هستند که به‌طور فعال به‌دنبال حس گرما براثر مصرف کپسایسین هستند. در انسان، این صرفا به این دلیل است که تحریک گیرنده‌های درد با این روش می‌تواند به ایجاد واکنش استرس سبکی منجر شود که در پی آن بدن برای ترشح مواد شیمیایی احساس خوب مانند اندروفین و دوپامین تحریک شود. کپسایسین ذاتا برای انسان سمی نیست، اگرچه مصرف مقادیر قابل توجهی از آن می‌تواند علائم ناخوشایندی از درد شدید گرفته تا ناراحتی‌های دستگاه گوارش را ایجاد کند.

منبع: IFL Science
فراز سهیلی‌آزاد - گروه دانش