آفت نبود الگوی کشت
کشور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک نیم‌کره جنوبی زمین قرار گرفته و با توجه به این امر و عدم مدیریت منابع آبی با بحران آبی و خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند؛ از این رو شاهد کاهش راندمان تولید محصولات کشاورزی در هر هکتار در برخی مناطق کشورمان هستیم.
اما با این که در سال‌های اخیر میزان تولید محصولات کشاورزی سراسرکشوربه حدود 128میلیون تن رسیده وحاکی از افزایش 8 میلیون تنی نسبت به ابتدای سال 1400 است، مقادیر زیادی از این تولیدات به دلایل مختلف از بین می‌رود و ضایعات و تلف محصولات کشاورزی در کشور بالاست و روند این امر افزایش نیز یافته است.چندی پیش غلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به ضایعات یک سوم محصولات کشاورزی درکشور گفت: درحالی بیش از40میلیون تن محصول کشاورزی تلف و به ضایعات تبدیل می‌شود که با این میزان محصول از طرفی می‌توان بازارهای زیادی را در منطقه کسب کرد و ارزآوری زیادی از این طریق داشته باشیم.ازطرف دیگر به اندازه مصرف سالانه چند کشور خلیج‌فارس و خاورمیانه محصول کشاورزی و غذا در کشور تبدیل به ضایعات می‌شود. به همین دلیل بنابر آمار فائو، ایران با هدررفت سالانه ۳۰ تا ۳۵ درصد محصولات کشاورزی، رتبه نخست در دنیا راداراست.پس باید برای کاهش میزان ضایعات از مزرعه تا سفره تمهیداتی صورت گیرد تا امنیت غذایی پایدار محقق شود.
حتی یک ریال هم به الگوی کشت تخصیص پیدا نکرده است!
با وجود تصویب لایحه الگوی کشت محصولات کشاورزی، اجرای آن منوط به هماهنگی همه دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط با وزارت جهاد کشاورزی و تخصیص بودجه به این امر است. همین امر سبب شده تولید محصولات آب بر درکشورمان افزایشی باشد، در حالی که طبق گفته محمد‌علی نیکبخت، وزیر سابق جهاد کشاورزی حتی یک ریال هم در سال جاری به الگوی کشت اختصاص نیافته است. از این رو شاهدیم در برخی سال‌ها تولید محصولاتی چون سیب‌زمینی، پیاز و گوجه فرنگی و سیب زرد و قرمز آن‌قدر بالاست که کوهی از ضایعات ایجاد می‌شود چون کشاورزان در نبود خرید تضمینی این محصولات نمی‌دانند باید با محصولات مازاد خودچه کنند.این درحالی است که درطرح الگوی کشت درهرمنطقه با توجه به بستر‌های طبیعی و غیرطبیعی موجود محصولات یاگیاهانی برای کشت معرفی می‌شودتا ازاین طریق ظرفیت‌های طبیعی وغیرطبیعی هرمنطقه به نحو مطلوبی در فرآیند تولید کشاورزی به‌کار گرفته شود تا بیشترین بازدهی و عملکرد تولید به دست آید.کارشناسان بخش کشاورزی معتقدند با اجرای این طرح مطابق نیاز‌های کشور، شرایط اقلیمی و جغرافیایی و با درنظرگرفتن تنش آبی درکشورمان بدون شک شاهد افزایش بهره‌وری منابع پایه (آب و خاک) و ساماندهی بازار محصولات کشاورزی خواهیم بود.
توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی و توسعه مکانیزاسیون کشاورزی
کارشناسان برای کاهش ضایعات محصولات کشاورزی دوراهکارتوسعه صنایع تبدیلی وتکمیلی وتوسعه مکانیزاسیون کشاورزی را پیشنهاد می‌کنند؛ به طوری که افزایش تعداد وتسهیل دسترسی به مکانیزاسیون کشاورزی و ارتقای فناوری ماشین‌آلات این بخش نقش بی‌بدیلی درکاهش ضایعات درمراحل مختلف تولیدازداشت تابرداشت ومصرف محصولات کشاورزی خواهد داشت.بد نیست بدانیم هم اکنون ضریب مکانیزاسیون کشاورزی درایران6.1اسب بخاردرهکتار است،ولی این آمار طبق نقشه راه‌های کشاورزی و توسعه‌ای کشور باید به پنج اسب بخار درهکتار برسد.درخصوص توسعه صنایع تبدیلی نیزعطاا...هاشمی، عضو شورای هماهنگی تشکل‌های بخش کشاورزی می‌گوید: اکثر محصولات کشاورزی بصورت خام و فرآوری نشده صادر می‌شود که براین اساس ارزش افزوده چندانی وارد کشور نمی‌شود.به گفته او باتوسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی حداقل ۶۰درصد محصولات قابلیت فرآوری داردکه دراین صورت صادرات وارزآوری ۶۰درصدی رشد خواهدداشت.هاشمی با بیان این‌که بخش کشاورزی و صنعت لازم و ملزوم هم هستند، افزود: توسعه صنایع تبدیلی دربخش کشاورزی کارایی دارد زیرا با توسعه زنجیره تبدیل و صنایع تبدیلی در بخش کشاورزی شاهد افزایش بهره‌وری، کاهش میزان واردات و جلوگیری از ضایعات خواهیم بود.
عضو شورای هماهنگی تشکل‌های بخش کشاورزی گفت: با توسعه صنایع تبدیلی دیگر همه ساله ۳۰ تا ۳۵ درصد محصولات کشاورزی از مزرعه تا سفره هدر نمی‌رود. همچنین دیگر شاهد ضایعات محصول، خام فروشی و صادرات فله محصول نخواهیم بود و با افزایش صادرات به بازارهای هدف، ارزش افزوده بسیاری نصیب کشور می‌شود.در صورت جلوگیری از فساد و تبدیل ضایعات هرساله40 میلیون تن محصول کشاورزی، می‌شود آن را صادر کرد و ارزآوری قابل توجهی را در این خصوص داشته باشیم؛ به‌ویژه آن که کشورهای همسایه نیز به دنبال افزایش واردات این محصولات از ایران هستند.گفتنی است میزان صادرات محصولات کشاورزی درسال گذشته 8 میلیون و۸۰۳هزار و۵۵۹ تنی محصولات کشاورزی و غذایی به ارزش ۶ میلیارد و ۲۹۸ میلیون دلار بود که با توجه به این می‌توان گفت در صورت صادرات این 40میلیون تن محصول، ارزآوری بیش از 28 میلیارد دلاری عاید ایران می‌شود.
زینب صفری - گروه اقتصاد
حتی یک ریال هم به الگوی کشت تخصیص پیدا نکرده است!
با وجود تصویب لایحه الگوی کشت محصولات کشاورزی، اجرای آن منوط به هماهنگی همه دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط با وزارت جهاد کشاورزی و تخصیص بودجه به این امر است. همین امر سبب شده تولید محصولات آب بر درکشورمان افزایشی باشد، در حالی که طبق گفته محمد‌علی نیکبخت، وزیر سابق جهاد کشاورزی حتی یک ریال هم در سال جاری به الگوی کشت اختصاص نیافته است. از این رو شاهدیم در برخی سال‌ها تولید محصولاتی چون سیب‌زمینی، پیاز و گوجه فرنگی و سیب زرد و قرمز آن‌قدر بالاست که کوهی از ضایعات ایجاد می‌شود چون کشاورزان در نبود خرید تضمینی این محصولات نمی‌دانند باید با محصولات مازاد خودچه کنند.این درحالی است که درطرح الگوی کشت درهرمنطقه با توجه به بستر‌های طبیعی و غیرطبیعی موجود محصولات یاگیاهانی برای کشت معرفی می‌شودتا ازاین طریق ظرفیت‌های طبیعی وغیرطبیعی هرمنطقه به نحو مطلوبی در فرآیند تولید کشاورزی به‌کار گرفته شود تا بیشترین بازدهی و عملکرد تولید به دست آید.کارشناسان بخش کشاورزی معتقدند با اجرای این طرح مطابق نیاز‌های کشور، شرایط اقلیمی و جغرافیایی و با درنظرگرفتن تنش آبی درکشورمان بدون شک شاهد افزایش بهره‌وری منابع پایه (آب و خاک) و ساماندهی بازار محصولات کشاورزی خواهیم بود.
توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی و توسعه مکانیزاسیون کشاورزی
کارشناسان برای کاهش ضایعات محصولات کشاورزی دوراهکارتوسعه صنایع تبدیلی وتکمیلی وتوسعه مکانیزاسیون کشاورزی را پیشنهاد می‌کنند؛ به طوری که افزایش تعداد وتسهیل دسترسی به مکانیزاسیون کشاورزی و ارتقای فناوری ماشین‌آلات این بخش نقش بی‌بدیلی درکاهش ضایعات درمراحل مختلف تولیدازداشت تابرداشت ومصرف محصولات کشاورزی خواهد داشت.بد نیست بدانیم هم اکنون ضریب مکانیزاسیون کشاورزی درایران6.1اسب بخاردرهکتار است،ولی این آمار طبق نقشه راه‌های کشاورزی و توسعه‌ای کشور باید به پنج اسب بخار درهکتار برسد.درخصوص توسعه صنایع تبدیلی نیزعطاا...هاشمی، عضو شورای هماهنگی تشکل‌های بخش کشاورزی می‌گوید: اکثر محصولات کشاورزی بصورت خام و فرآوری نشده صادر می‌شود که براین اساس ارزش افزوده چندانی وارد کشور نمی‌شود.به گفته او باتوسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی حداقل ۶۰درصد محصولات قابلیت فرآوری داردکه دراین صورت صادرات وارزآوری ۶۰درصدی رشد خواهدداشت.هاشمی با بیان این‌که بخش کشاورزی و صنعت لازم و ملزوم هم هستند، افزود: توسعه صنایع تبدیلی دربخش کشاورزی کارایی دارد زیرا با توسعه زنجیره تبدیل و صنایع تبدیلی در بخش کشاورزی شاهد افزایش بهره‌وری، کاهش میزان واردات و جلوگیری از ضایعات خواهیم بود.
عضو شورای هماهنگی تشکل‌های بخش کشاورزی گفت: با توسعه صنایع تبدیلی دیگر همه ساله ۳۰ تا ۳۵ درصد محصولات کشاورزی از مزرعه تا سفره هدر نمی‌رود. همچنین دیگر شاهد ضایعات محصول، خام فروشی و صادرات فله محصول نخواهیم بود و با افزایش صادرات به بازارهای هدف، ارزش افزوده بسیاری نصیب کشور می‌شود.در صورت جلوگیری از فساد و تبدیل ضایعات هرساله40 میلیون تن محصول کشاورزی، می‌شود آن را صادر کرد و ارزآوری قابل توجهی را در این خصوص داشته باشیم؛ به‌ویژه آن که کشورهای همسایه نیز به دنبال افزایش واردات این محصولات از ایران هستند.گفتنی است میزان صادرات محصولات کشاورزی درسال گذشته 8 میلیون و۸۰۳هزار و۵۵۹ تنی محصولات کشاورزی و غذایی به ارزش ۶ میلیارد و ۲۹۸ میلیون دلار بود که با توجه به این می‌توان گفت در صورت صادرات این 40میلیون تن محصول، ارزآوری بیش از 28 میلیارد دلاری عاید ایران می‌شود.
زینب صفری - گروه اقتصاد