مخالفت واشنگتن با صدور حکم بازداشت بینالمللی نتانیاهو
همذاتپنداری آمریکایی
صدور حکم بازداشت بینالمللی نتانیاهو از سوی دیوان کیفری بینالمللی به اتهام جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت دلایلی معقول و منطقی داشت و با همراهی بسیاری از کشورها همراه بود.
این واکنشها بهویژه در اتحادیه اروپا قابل توجه بود به نحوی که جوزپ بورل، کمیسر روابط خارجی اتحادیه اروپا در واکنش به صدور حکم بازداشت نتانیاهو گفت؛حکم جلب بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل و یوآو گالانت، وزیر دفاع پیشین اسرائیل باید اجرایی شود و از تمام طرفها، از جمله کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواست تا این تصمیم را اجرا کنند.هرچند که آمریکابه مانندگذشته واکنش نشان داد.جو بایدن،رئیسجمهورآمریکا درواکنشی غیرمنطقیوباحمایت ازجنایات رژیم صهیونیستی، صدور حکم جلب نتانیاهو توسط قضات دیوان کیفری بینالمللی را «اقدامی شنیع و مفتضحانه» خواند.حالا خبرهایی از آمریکا به گوش میرسد که مقامات این کشور درحال آمادهشدن برای اعمال تحریمهای مکرر علیه دیوان کیفری بینالمللی است.
علت خشم آمریکا
خشم مقامات آمریکایی از حکم دستگیری نتانیاهو و گالانت توسط دیوان بینالمللی کیفری صرفا به خاطر حمایت آنان از متحدان آمریکا نیست؛ بلکه نگران هستند سابقه اعلام جرم علیه مقامات اسرائیلی به اتهام جرائم جنگی، روزگاری گریبان مقامات آمریکایی را نیز بگیرد و این برای آنان ترسناک است.
لیندسی گراهام، سناتور آمریکایی در اینباره گفت: اگر دیوان بینالمللی کیفری اسرائیل را محاکمه کند، آمریکا در رتبه بعدی خواهد بود؛ بنابراین نمیتوان اجازه داد که اسرائیل محاکمه شود.
تصمیم دیوان بینالمللی کیفری چند ماه قبل از بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید اعلام شده بود.اما ترامپ بهعنوان رئیسجمهور منتخب آمریکا، قبلا محدودیتهایی را در مورد جنایات سربازان آمریکایی در افغانستان اعمال کرده بود، اینبار هم از نتانیاهو دفاع میکند.آمریکا حتی اگر به بهانه عدم شناسایی دیوان کیفری از اجرای حکم سر باز بزند اما ۱۲۴کشوری که دادگاه را به رسمیت میشناسند، موظف به دستگیری نخستوزیر و وزیر جنگ رژیمصهیونیستی هستند. حتی در صورت عدم دستگیری این دو مقام صهیونیستی، این اقدام به جای دیوان کیفری، عمق انزوای سیاسی بینالمللی رژیم اشغالگر را به تصویر کشیده است.
بهرهبرداری آمریکایی
ملک دوداکوف، کارشناس مسائل آمریکا در اینباره با اشاره به اینکه بسیاری از کارمندان دیوان بینالمللی کیفری انگلیسی یا آمریکایی هستند، در اینباره گفت: صدور حکم بازداشت برای نتانیاهو و گالانت توسط دولت جو بایدن لابی شده و دموکراتها با تمام توان تلاش میکنند تا فعالیتهای ترامپ را در دو بردار، خیلی مهم، یعنی اوکراین و خاورمیانه پیچیده کنند.وی با اشاره به اینکه آنها با انجام این کار، فقط به جمهوریخواهان دست دادند، افزود: حزب فیل امتیاز دیرینهای برای تسویهحساب با دیوان کیفری بینالمللی دارد. حتی در اولین دوره ریاستجمهوری خود، ترامپ تحریمهای شخصی را علیه مقامات دادگاه به دلیل تحقیق در مورد جنایات انجام شده، اعمال کرد.
جنگ تمامعیار جمهوریخواهان
این احتمال وجود دارد که جمهوریخواهان یک «جنگ تمامعیار» را به دیوان بینالمللی کیفری، اعلام کنند. دوداکوف در اینباره گفت: فکر میکنم که اینبار محدودیتها ممکن است علیه این دیوان شدیدتر باشد؛ بهخصوص که لایحه لازم از ماه می سال جاری در کنگره آمریکا تهیه شده است. این سند تنها در انتظار امضای رئیس جدید کاخ سفید است که حامی اسرائیل است.
واکنش روسیه
روسیه نیزاین دفاع آمریکا ازنتانیاهورابه نوعی دوگانگی مقامات واشنگتن دربرابرحکم دیوان کیفری بینالمللی میدانند. مقامات روسی با اشاره به اینکه در بهار سال 2023،دیوان کیفری بینالمللی اقدامات مشابهی راعلیه ولادیمیر پوتین رابه بهانه «جنایت جنگی شامل اخراج غیرقانونی جمعیت» اوکراین صادرکرده بود، تاکید دارند:توجه ویژه غرب به حکم بازداشت ولادیمیر پوتین بیشتر با انگیزههای ایدئولوژیک دیکته شده بود. کارشناسان بر این باورند که تأخیر دیوان بینالمللی کیفری در صدور حکم بازداشت برای نتانیاهو و گالانت تحت فشار سازوکاری به سرکردگی آمریکا با استناد به ادعاهای نادرست، سبب شده اعتماد به قانون، دادگاه و عدالت درعرصه بینالمللی تضعیف شود.درعین حال، بیش از گذشته آشکار شده که این دادگاه تحت فشار آمریکا اقدام به صدور حکم یا اجتناب از آن میکند و استانداردهای دوگانه را در دستورکار خود دارد.از بین رفتن اعتماد به دادگاههای بینالمللی که از ارکان اساسی نظام جهانی کنونی هستند، این نظام را نیز زیر سؤال میبرد.
آثار حقوقی و سیاسی برای نتانیاهو
هرچند رژیمصهیونیستی و حامی اصلی آن آمریکا عضو دادگاه کیفری بینالمللی (ICC) نیستند اما حکم بازداشت بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر رژیمصهیونیستی میتواند آثار سیاسی، حقوقی و نظامی داشته باشد. حکم دادگاه بینالمللی کیفری پس از یکسال انفعال و تضعیف نهادهای بینالمللی حقوقی و سیاسی تحت فشار لابیهای آمریکایی ــ صهیونیستی، بسیار قابلتوجه است و میتواند به تقویت دوباره روندهای حقوقی و جایگاه نهادی کمک کند.براساس حکم دادگاه بینالمللی کیفری، جرمهای جنایت جنگی، نسلکشی، جنایت علیه بشریت و تجاوز به نتانیاهو و گالانت نسبت داده شده است. در این حکم اخیر استفاده از گرسنگی بهعنوان سلاح نیز مورد اشاره قرار گرفته است. از این لحاظ ثبت جنایات نسلکشی در غزه بهعنوان مصداق برای احقاق حقوق مردم منطقه در آینده میتواند مورد استفاده قرار گیرد.البته بهدلیل حمایت گسترده آمریکا از رژیمصهیونیستی اجرای این حکم با چالشهایی مواجه خواهد بود اما کشورهای غربی عضو دیوان ملزم به رعایت هستندو طبعا سفر نخستوزیر رژیمصهیونیستی با محدودیتهایی مواجه خواهد بود.این حکم میتواند بر آتشبس غزه و لبنان نیزمؤثر باشد و تلاش نتانیاهو برای استفاده از جنگ برای بقای خود در قدرت را با موانع روبهرو کند و موقعیت نتانیاهو در برابر منتقدان را تضعیف سازد. در همین حال پیشبینی میشود فشارهای داخلی برای برکناری نتانیاهو افزایش یابد.این حکم، حتی اگر به دستگیری نتانیاهو و گالانت منجر نشود، یک سیگنال قوی به جامعه بینالمللی است که رفتار رژیمصهیونیستی در مناطق اشغالی تحت نظارت قرار دارد. ضمن اینکه چنین اقدامی میتواند نقطه عطفی در به چالش کشیدن معافیت این رژیم جنایتکار از مجازاتهای بینالمللی باشد و به تقویت حقوق بینالملل در مواجهه با نقضهای حقوق بشر کمک کند.
کتایون مافی - گروه بینالملل