«جام‌جم» پیامدهای بردن تلفن‌همراه به مدرسه توسط دانش‌آموزان را بررسی می‌کند:
دانش‌آموز با موبایل؛ حاضرِِ غایب!
دوران کرونا را که با کلاسهای مجازی درسی سپری کردیم، خیلی از دانش‌آموزان فکر کردند که می‌توانند گوشی‌های‌شان راهم همراه خود به مدرسه ببرند. موضوعی که در کنار حواس‌پرتی و کاهش تمرکز آنان،به احتمال وقوع رفتارهای ناپسند نیز منجر می‌شود.
با این حال نمی‌توانیم این واقعیت را انکار کنیم که تلفن‌همراه بخش جدایی‌ناپذیر زندگی کودکان امروزی ماست و خیلی از آنها به‌خصوص در مقطع دبیرستان، تمایل زیادی به بردن تلفن‌همراه به کلاس درس دارند؛ بماند که اگر مدیر و کادر مدرسه متوجه این موضوع شوند که دیگر کار آن دانش‌آموز تمام است و به اصطلاح گوشی‌‌اش را ضبط میکنند. البته در بسیاری از مدارس همچون مدارس غیرانتفاعی هم قوانینی را برای آن تعریف کردند اما گویا این امر در اختیار مدارس و مدیران مدارس است چرا که طبق قوانین اجرایی سال ۱۴۰۰، در ماده قانونی ۱۲۰ تا ۱۲۳مصوب شد، استفاده ازهرگونه وسایل فناوری، ابزار تکنولوژی و فضای مجازی در مدرسه مجاز است؛ مشروط بر این که شورای مدرسه موافقت داشته باشد.
زمانی که پای تلفن‌همراه به جامعه ما باز شد، فکرش را هم نمی‌کردیم روزی فرابرسد که این وسیله جزء‌لاینفک زندگی‌مان شود. وسیله‌ای که پیر و جوان نمی‌شناسد، البته تا پیش از شیوع کرونا حرف و سخن‌ها در مورد استفاده از موبایل در مدارس پیرامون مصوبه سال ۱۳۷۹شورای عالی آموزش‌وپرورش شکل گرفته بود اما ماده ۶۸ آیین‌نامه اجرایی مدارس به موضوع ممنوعیت برخورداری از وسایل تجملی و آرایشی، پرهیز از آوردن اشیای گرانبها و وسایل غیرمرتبط با امور تحصیلی به مدرسه تاکید کرده بود. به این ترتیب آموزش‌وپرورش تلفن‌همراه را مصداق اشیای گرانبها دانست و به مدارس اعلام کرد نباید دانش‌آموزان تلفن‌های همراه به مدرسه و کلاس درس بیاورند. سؤال اینجاست که آیا بهتر است بردن گوشی به کلاس درس و مدرسه آزاد شود یا همچنان ممنوع باقی بماند؟
دانش‌آموزان، میخکوب صفحه‌های نمایشگر!
خیلی‌ها که مخالف استفاده دانش‌آموزان از تلفن‌همراه هستند، معتقدند این وسیله حواس‌پرتی آنها را دوچندان می‌کند. البته زهرا علی‌اکبری، کارشناس آموزش‌وپرورش در گفت‌وگو با جام‌جم علاوه بر این مسأله به موضوع دیگری نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «استفاده از موبایل در مدرسه باعث می‌شود که محیط یادگیری برای دانش‌آموزان محدود شود، یعنی به جای این‌که دانش‌آموز درگیر محیط آموزشی شود و با هم‌سن‌و‌سال‌های خود در تعامل باشد، دنیای خودش را فقط به صفحه نمایشگر متمرکز می‌کند. در حقیقت بیشتر از این‌که بخواهد از تعامل با محیطش یاد بگیرد و رشد خودش را توسعه بخشد، درگیر موبایل می‌شود.» البته گویا وابستگی و اعتیاد دانش‌آموزان به موبایل به حدی شده که برخی از مدارس دست به کار شده‌اند و کلاسهای ترک اعتیاد موبایل هم برگزار میکنند!
سلیقه کشورها در استفاده دانش‌آموزان از گوشی
به نظر می‌رسد داشتن و بردن تلفن‌همراه فقط معطوف به دانش‌آموزان ایرانی نیست و کشورهای دیگر هم با این مسأله درگیر هستند تا جایی که مسئولان آموزشی این کشورها تصمیم گرفتند ممنوعیت‌های جدی برای گوشی‌‌های هوشمند در مدارس اعمال کنند. در فرانسه ۲۰۰ مدرسه در سال تحصیلی ۲۰۲۴-۲۰۲۵ یک طرح جدید به نام وقفه دیجیتال را به‌طور آزمایشی اجرا می‌کند. در مجارستان قانون ممنوعیت استفاده از تلفن‌همراه در مدرسه اجرایی شده است. ولی در یونان یک اقدام جالب انجام می‌شود؛ دانش‌آموزان می‌توانند تلفن‌همراه خود را به مدرسه بیاورند اما در تمام ساعات کلاس، گوشی باید داخل کیف باقی بماند. البته علی‌اکبری به ما توضیح می‌دهد که ما در شورای عالی دارای یک آیین‌نامه اجرایی هستیم که معمولا در این موارد ورود پیدا می‌کند و در بخش فناوری این آیین‌نامه هم به استفاده از موبایل توسط دانش‌آموزان اشاره شده و تصمیم‌گیری در این خصوص را به شورای مدارس واگذار کرده است. وی همچنین می‌افزاید: «هر چند این آیین‌نامه باعث شده تا تصمیم‌گیری‌ها سلیقه‌ای شود اما همین که این موضوع به شورای مدرسه سپرده شود، کار بسیار بزرگی است. مدارس هم با توجه به اقتضائات‌شان می‌توانند در این باره تصمیم بگیرند.»
یک فرهنگ‌سازی ساده
یکی از نگرانی‌های معلمان درباره استفاده از گوشی‌‌های همراه در مدارس، کاهش کیفیت یادگیری و پایین آمدن عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان است. مسأله‌ای که زهرا علی‌اکبری هم به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «استفاده از تلفن‌همراه یک پریشانی و استرس ذهنی برای دانش‌آموزان به وجود می‌آورد. خیلی از اوقات آنها تلفن‌همراه را بدون اجازه به مدرسه می‌آورند و همین موضوع باعث می‌شود به جای این‌که روی مسائل دیگر تمرکز کنند، دائما اختلال ذهنی و روانی استفاده از تلفن‌همراه‌شان را داشته باشند.» البته خیلی از اوقات هم استفاده از این وسیله برای دانش‌آموزان مقاطع بالاتر ضرورت پیدا می‌کند، چرا که بعضا ممکن است آنان به سبب برگزاری و شرکت در کلاسهای کنکور یا فوق‌برنامه، ساعت‌های بیشتری را در مدرسه بمانند و لازم باشد که برای اطلاع از ساعت دقیق رفت‌و‌آمدشان، موبایل خود را به همراه داشته باشند. با وجود این، زهرا علی‌اکبری معتقد است، اگر برنامه آموزشی روی تلفن دانش‌آموزان وجود داشته باشد که بتواند به یادگیری درسی آنان کمک کند اما به شرط این‌که محیط و معلمان مدرسه دسترسی به این اطلاعات و اپلیکیشن‌ها را به دانش‌آموز بدهند، شاید استفاده از گوشی برای آنها خوب باشد و بهتر است مدارس با توجه به گسترش تکنولوژی، کمی منعطف‌تر با این موضوع برخورد کنند و با وضع قوانین و دستورالعمل‌های دقیق و مناسب، فرهنگ استفاده از تلفن‌همراه را برای دانش‌آموزان به روشنی تبیین کنند.
زمانی که پای تلفن‌همراه به جامعه ما باز شد، فکرش را هم نمی‌کردیم روزی فرابرسد که این وسیله جزء‌لاینفک زندگی‌مان شود. وسیله‌ای که پیر و جوان نمی‌شناسد، البته تا پیش از شیوع کرونا حرف و سخن‌ها در مورد استفاده از موبایل در مدارس پیرامون مصوبه سال ۱۳۷۹شورای عالی آموزش‌وپرورش شکل گرفته بود اما ماده ۶۸ آیین‌نامه اجرایی مدارس به موضوع ممنوعیت برخورداری از وسایل تجملی و آرایشی، پرهیز از آوردن اشیای گرانبها و وسایل غیرمرتبط با امور تحصیلی به مدرسه تاکید کرده بود. به این ترتیب آموزش‌وپرورش تلفن‌همراه را مصداق اشیای گرانبها دانست و به مدارس اعلام کرد نباید دانش‌آموزان تلفن‌های همراه به مدرسه و کلاس درس بیاورند. سؤال اینجاست که آیا بهتر است بردن گوشی به کلاس درس و مدرسه آزاد شود یا همچنان ممنوع باقی بماند؟
دانش‌آموزان، میخکوب صفحه‌های نمایشگر!
خیلی‌ها که مخالف استفاده دانش‌آموزان از تلفن‌همراه هستند، معتقدند این وسیله حواس‌پرتی آنها را دوچندان می‌کند. البته زهرا علی‌اکبری، کارشناس آموزش‌وپرورش در گفت‌وگو با جام‌جم علاوه بر این مسأله به موضوع دیگری نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «استفاده از موبایل در مدرسه باعث می‌شود که محیط یادگیری برای دانش‌آموزان محدود شود، یعنی به جای این‌که دانش‌آموز درگیر محیط آموزشی شود و با هم‌سن‌و‌سال‌های خود در تعامل باشد، دنیای خودش را فقط به صفحه نمایشگر متمرکز می‌کند. در حقیقت بیشتر از این‌که بخواهد از تعامل با محیطش یاد بگیرد و رشد خودش را توسعه بخشد، درگیر موبایل می‌شود.» البته گویا وابستگی و اعتیاد دانش‌آموزان به موبایل به حدی شده که برخی از مدارس دست به کار شده‌اند و کلاسهای ترک اعتیاد موبایل هم برگزار میکنند!
سلیقه کشورها در استفاده دانش‌آموزان از گوشی
به نظر می‌رسد داشتن و بردن تلفن‌همراه فقط معطوف به دانش‌آموزان ایرانی نیست و کشورهای دیگر هم با این مسأله درگیر هستند تا جایی که مسئولان آموزشی این کشورها تصمیم گرفتند ممنوعیت‌های جدی برای گوشی‌‌های هوشمند در مدارس اعمال کنند. در فرانسه ۲۰۰ مدرسه در سال تحصیلی ۲۰۲۴-۲۰۲۵ یک طرح جدید به نام وقفه دیجیتال را به‌طور آزمایشی اجرا می‌کند. در مجارستان قانون ممنوعیت استفاده از تلفن‌همراه در مدرسه اجرایی شده است. ولی در یونان یک اقدام جالب انجام می‌شود؛ دانش‌آموزان می‌توانند تلفن‌همراه خود را به مدرسه بیاورند اما در تمام ساعات کلاس، گوشی باید داخل کیف باقی بماند. البته علی‌اکبری به ما توضیح می‌دهد که ما در شورای عالی دارای یک آیین‌نامه اجرایی هستیم که معمولا در این موارد ورود پیدا می‌کند و در بخش فناوری این آیین‌نامه هم به استفاده از موبایل توسط دانش‌آموزان اشاره شده و تصمیم‌گیری در این خصوص را به شورای مدارس واگذار کرده است. وی همچنین می‌افزاید: «هر چند این آیین‌نامه باعث شده تا تصمیم‌گیری‌ها سلیقه‌ای شود اما همین که این موضوع به شورای مدرسه سپرده شود، کار بسیار بزرگی است. مدارس هم با توجه به اقتضائات‌شان می‌توانند در این باره تصمیم بگیرند.»
یک فرهنگ‌سازی ساده
یکی از نگرانی‌های معلمان درباره استفاده از گوشی‌‌های همراه در مدارس، کاهش کیفیت یادگیری و پایین آمدن عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان است. مسأله‌ای که زهرا علی‌اکبری هم به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «استفاده از تلفن‌همراه یک پریشانی و استرس ذهنی برای دانش‌آموزان به وجود می‌آورد. خیلی از اوقات آنها تلفن‌همراه را بدون اجازه به مدرسه می‌آورند و همین موضوع باعث می‌شود به جای این‌که روی مسائل دیگر تمرکز کنند، دائما اختلال ذهنی و روانی استفاده از تلفن‌همراه‌شان را داشته باشند.» البته خیلی از اوقات هم استفاده از این وسیله برای دانش‌آموزان مقاطع بالاتر ضرورت پیدا می‌کند، چرا که بعضا ممکن است آنان به سبب برگزاری و شرکت در کلاسهای کنکور یا فوق‌برنامه، ساعت‌های بیشتری را در مدرسه بمانند و لازم باشد که برای اطلاع از ساعت دقیق رفت‌و‌آمدشان، موبایل خود را به همراه داشته باشند. با وجود این، زهرا علی‌اکبری معتقد است، اگر برنامه آموزشی روی تلفن دانش‌آموزان وجود داشته باشد که بتواند به یادگیری درسی آنان کمک کند اما به شرط این‌که محیط و معلمان مدرسه دسترسی به این اطلاعات و اپلیکیشن‌ها را به دانش‌آموز بدهند، شاید استفاده از گوشی برای آنها خوب باشد و بهتر است مدارس با توجه به گسترش تکنولوژی، کمی منعطف‌تر با این موضوع برخورد کنند و با وضع قوانین و دستورالعمل‌های دقیق و مناسب، فرهنگ استفاده از تلفن‌همراه را برای دانش‌آموزان به روشنی تبیین کنند.
تهمینه سبحانی شاد - گروه جامعه