تکرار اتهامات واهی علیه ایران
موضوع هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران از یک موضوع فنی و حقوقی توسط قدرت‌های بزرگ به موضوعی سیاسی بدل شده است. اگر نگاه دقیقی به حقوق بین‌الملل هسته‌ای بیندازیم در اسناد مرتبط به همه کشور‌های عضو، اجازه دستیابی به انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز داده شده است.
درواقع اساسنامه آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و پروتکل الحاقی نیز بر این مسأله تاکید دارند. افزون بر این ان‌پی‌تی نیز به این موضوع اذعان دارد که همه کشور‌های عضو اساسنامه سازمان بین‌المللی انرژی هسته‌ای حق برخورداری ازانرژی هسته‌ای را دارند. به این‌ترتیب، این حق متضمن این است که کشور‌ها می‌توانند در این حوزه بررسی، مطالعه و تحقیقات انجام دهند و برای دستیابی به این انرژی تلاش کنند وپس ازاین‌که به انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز دست پیدا کردند، از آن بهره ببرند، زیرا این انرژی کاربرد‌های بسیار مشخصی داردکه درجای خود قابل تبیین و تدوین است. البته نکته حقوقی دیگری نیز در این میان وجود دارد و آن این که براساس همه اسنادی که در جملات پیشین به آن اشاره شد، کشور‌های دارای انرژی هسته‌ای موظف هستند که این انرژی را در اختیار کشور‌های دیگر قراردهند. به عبارت دیگر، نه تنها ازمنظر اسناد بین‌المللی برای کشور‌ها ممنوعیتی برای دستیابی به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای وجود ندارد بلکه کشور‌های دارای این انرژی باید با اهدافی مانند رفاه بشر و بهبود وضعیت انسان‌ها این انرژی را در اختیار کشور‌های دیگر نیز بگذارند. این درحالی است که متأسفانه ما شاهد هستیم که کشور‌های برخوردار از انرژی هسته‌ای، باشگاهی برای خود تشکیل داده‌اند و اجازه ورود دیگر کشور‌ها را به این باشگاه نمی‌دهند. علاوه بر این، آنها نه فقط به وظیفه خود برای قرار‌دادن انرژی در اختیار کشور‌های دیگر عمل نمی‌کنند، بلکه با طرح اتهامات واهی تلاش دارند تا کشور‌های دیگر از این مزیت برخوردار نشوند. ایران به‌عنوان عضو آژانس براساس مقررات، قوانین و موازین حقوق بین‌الملل عمل کرده و از ابتدای فعالیتش در این حوزه تاکنون به‌هیچ‌وجه از آنچه که در حقوق بین‌الملل هسته‌ای آمده تخطی نکرده است. این واقعیت فقط از سوی ما مطرح نمی‌شود، زیرا مسئولان سازمان بین‌المللی انرژی هسته‌ای نیز بارها و بارها از طریق بازرسی‌های‌شان بر این مهم تاکید کرده‌اند. به عبارت دیگر، بازرسی و راستی‌آزمایی‌های انرژی هسته‌ای این مسأله را اثبات کرده است. اما متأسفانه کشور‌هایی در این آژانس از جمله آمریکا و کسانی که دنباله‌رو این کشور هستند، با طرح بهانه‌های واهی و اتهامات غیر حقوقی، غیر فنی و غیر کارشناسی می‌خواهند ایران را متهم کنند که درصدد دستیابی به سلاح هسته‌ای است. این درحالی است که ما قبلا در نامه‌ای به آژانس اعلام کرده بودیم اگر آژانس بخواهد از مسیر حقوقی، فنی و کارشناسی خارج شود و سلطه سیاست را بر اقداماتش بپذیرد ما نیز از ان‌پی‌تی خارج خواهیم شد. به‌بیان دیگر، ایران به‌عنوان عضو سازمان بین‌المللی انرژی هسته‌ای دارای حق دستیابی به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای است، این حق عام، ذاتی و قطعی است و هیچ قدرتی امکان این‌که آن را از ایران سلب کند، ندارد. سازمان بین‌المللی انرژی هسته‌ای بارها و بارها صلح‌آمیز‌بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران را مطابق سند عدم اشاعه دانسته و بر آن تاکید کرده است. حق غنی‌سازی و سایر فعالیت‌ها برای ایران محفوظ است؛ در صورتی که آژانس کماکان به فرآیند غیر‌حقوقی و سیاسی خود ادامه دهد، ممکن است که ایران در راهبرد هسته‌ای خود تغییر ایجاد کند. در این بین نباید فراموش کرد که آقای گروسی در سفر اخیرش به کشورمان قول داده بود که کشور‌های عضو شورای حکام را متقاعد کند که از ارائه پیش‌نویس قطعنامه صرف‌نظر کنند اما متأسفانه این قول عملی نشد و شورای حکام قطعنامه‌ای علیه ما صادر کرد. طبیعتا ما نیز همان‌طور که گفته شده بود، اقداماتی را در راستای مقابله با این قطعنامه انجام خواهیم داد. درواقع تلاش خواهیم کرد تا بتوانیم بهره‌وری خود را از انرژی داشته باشیم و حقوق خود را استیفا کنیم. به این‌ترتیب، ما اجازه نخواهیم داد که حق برخورداری از انرژی هسته‌ای که در اسناد بین‌المللی به‌صورت شفاف و روشن اعلام شده از ما دریغ شود. جمهوری اسلامی ایران در این‌خصوص قاطع است و در نهایت این آژانس است که باید رویکرد خود را تغییر دهد و باطرح ابهامات غیر‌مشخص مانع ازبرخورداری ما ازاین حق مسلم نشود.البته ماچنین اجازه‌ای را به آنها نخواهیم داد، زیرا جمهوری اسلامی ایران به لحاظ قدرت دفاعی به یک بازدارندگی رسیده و اجازه نمی‌دهد هیچ کشور و نهادی مانع دستیابی ما به حقوق مسلم‌مان در عرصه دفاعی و برخورداری از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای شود.
دکتر احمد مومنی‌راد / دانشیار حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران