آنکارا و ریاض به دنبال ابتکارات جاه‌طلبانه
اخیرا روند همکاری‌های رو به رشد سیاسی، اقتصادی و دفاعی میان ترکیه و عربستان سعودی توجه فزاینده‌ای را به خود جلب کرده است.این نشان می‌دهد که پویایی‌های ژئوپلیتیکی در خاورمیانه، ناگزیر، تعدیل‌هایی را در دستور کار کشورهای منطقه ایجاد می‌کند و بر تجدید ساختار چارچوب روابط بین دولت‌ها تأثیر می‌گذارد.
سال منتهی به 2024 سهم ویژه‌ای در تقویت مشارکت دوجانبه در حال توسعه داشت: تنها در سطح وزرای دو کشور حدود شش بازدید متقابل انجام شد.
افزایش شاخص‌های تجاری
اقتصاد یکی ازمهم‌ترین محرک‌های نزدیک شدن بین دو بازیگر خاورمیانه است.شاخص‌های تجاری به طور قابل‌توجهی افزایش یافته است: در پایان 9 ماه، حجم گردش تجاری از پنج میلیارد دلار فراتر رفت که تقریبا برابر با رقم سالانه سال 2023 است. سیاستمداران ترکیه با پیش‌بینی افزایش آن به هشت میلیارد دلار در پایان ماه دسامبر، اعلام کرده‌اند که سال 2024 ممکن است به «سال طلایی» در روابط اقتصادی ترکیه و عربستان تبدیل شود. ماریا کولسنیکووا، کاندیدای علوم سیاسی، دانشیار دانشگاه دولتی زبان‌شناسی مسکو در توضیح چرایی این همکاری‌ها به آر‌تی گفت: ترکیه به منابع انرژی وارداتی وابسته است و نیاز به سرمایه خارجی دارد، بنابراین ریاض را به عنوان یک شریک قابل اعتماد و با ثبات می‌بیند. وی افزود: بازار عربستان نیز فرصت‌های فراوانی را برای تجارت ترکیه فراهم می‌کند.
شریک امیدوار
ازسوی دیگر عربستان سعودی با اشغال رتبه پنجم جهان، از نظر هزینه برای محصولات مجتمع نظامی- صنعتی، متعهد به بومی‌سازی تدریجی تولیدات نظامی در چارچوب برنامه اعتقادی اعلام‌شده «چشم‌ا‌نداز 2030» است. اگرچه در حال حاضر70 درصد تسلیحات و تجهیزاتی که وارد این کشور می‌شود، ساخت آمریکاست اما ریاض، ترکیه را شریکی امیدوارکننده با پتانسیل لازم برای دستیابی به اهداف دولت می‌داند. بنابراین، در ماه جولای سال جاری شرکت دولتی صنایع نظامی عربستان سعودی سه یادداشت تفاهم با شرکت‌های دفاعی ترکیه بایکار، فرگانی اسپیس و اسلسان در زمینه توسعه مشترک و انتقال فناوری به پادشاهی امضا کرد.همچنین توافقاتی در مورد استفاده از پهپادهای ترکی درنیروی هوایی و دریایی عربستان و تولید پهپادهای ترکیه بر اساس کارخانه‌های سعودی وجود دارد.
خاورمیانه و نفوذ منطقه‌ای
از سوی دیگر وضعیت سیاسی خاورمیانه نیز بر توسعه روابط نزدیک‌تر ترکیه و عربستان فشار می‌آورد. ماریا کولسنیکووا، کاندیدای علوم سیاسی، دانشیار دانشگاه دولتی زبان‌شناسی مسکوبا اشاره به این‌که درگذشته سوریه بیشتر عرصه مبارزه بین عربستان سعودی و ترکیه برای نفوذ منطقه ای بود، گفت: اکنون آنکارا فرصت‌هایی را برای مشارکت باریاض درپرونده سوریه می‌بیند، به‌ویژه در مورد تأمین مالی پروژه‌های زیربنایی به عنوان بخشی از بازسازی سوریه فرصت‌های خوبی موجود است.
نگرانی در مورد گروه‌های مقاومت
عربستان و ترکیه فراتر از سوریه، نگران درگیری تمام‌عیار بین اسرائیل وگروه‌های مقاومت درسراسر منطقه، به‌ویژه حزب‌ا... لبنان هستند. ریاض و آنکارا بخشی از گروه تماس غزه هستند که برای آتش‌بس تلاش می‌کنند و بر راه‌حل دو کشوری فشار می‌آورند.به‌ویژه این‌که اردوغان یکی از صریح‌ترین و پیگیرترین رهبران جهان اسلام درانتقاد از اقدامات اسرائیل است. ریاض همچنین درحال ترویج یک دستور کارضداسرائیلی است.عربستان اجلاس مشترک فوق‌العاده سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه کشورهای عربی را در نوامبر سال جاری برگزار کرده که به دور جدید تنش در منطقه اختصاص دارد.هرچند تعدادی از کارشناسان به «نفاق» عجیب آنکارا و ریاض در موضوع حفظ حقوق مردم فلسطین اشاره می‌کنند اما ناظران بر این باورند که عربستان سعودی برای تحکیم موقعیت رهبری خود و نشان دادن قدرت خود در متحد کردن کشورهای اسلامی در برابر یک دشمن مشترک به شرکای غربی خود(دردرجه اول آمریکا) چنین کنشگری‌ای راازخود نشان می‌دهد. آنکارا براساس استدلال‌های غیرمستقیم مورد استناد کارشناسان، به تجارت با اسرائیل از طریق فلسطین با وساطت محمد عباس ادامه می‌دهد و آمارهایی که افزایش سریع گردش تجاری را تایید می‌کند، نشان می‌دهد.با این‌حال، تمایل هر دو پایتخت برای تحکیم همبستگی کشورهای جهان اسلام در مسأله فلسطین و اسرائیل آشکار است، در حالی که آنکارا و ریاض هر دو قصد دارند نقش اول را در این روند ایفا کنند. با این حال و در این مرحله، به نظر می‌رسد که ترکیه و عربستان سعودی فراتر از اختلافات گذشته حرکت می‌کنند تا از نگرانی‌های مشترک خود در مورد منطقه حذر نمایند.
افزایش شاخص‌های تجاری
اقتصاد یکی ازمهم‌ترین محرک‌های نزدیک شدن بین دو بازیگر خاورمیانه است.شاخص‌های تجاری به طور قابل‌توجهی افزایش یافته است: در پایان 9 ماه، حجم گردش تجاری از پنج میلیارد دلار فراتر رفت که تقریبا برابر با رقم سالانه سال 2023 است. سیاستمداران ترکیه با پیش‌بینی افزایش آن به هشت میلیارد دلار در پایان ماه دسامبر، اعلام کرده‌اند که سال 2024 ممکن است به «سال طلایی» در روابط اقتصادی ترکیه و عربستان تبدیل شود. ماریا کولسنیکووا، کاندیدای علوم سیاسی، دانشیار دانشگاه دولتی زبان‌شناسی مسکو در توضیح چرایی این همکاری‌ها به آر‌تی گفت: ترکیه به منابع انرژی وارداتی وابسته است و نیاز به سرمایه خارجی دارد، بنابراین ریاض را به عنوان یک شریک قابل اعتماد و با ثبات می‌بیند. وی افزود: بازار عربستان نیز فرصت‌های فراوانی را برای تجارت ترکیه فراهم می‌کند.
شریک امیدوار
ازسوی دیگر عربستان سعودی با اشغال رتبه پنجم جهان، از نظر هزینه برای محصولات مجتمع نظامی- صنعتی، متعهد به بومی‌سازی تدریجی تولیدات نظامی در چارچوب برنامه اعتقادی اعلام‌شده «چشم‌ا‌نداز 2030» است. اگرچه در حال حاضر70 درصد تسلیحات و تجهیزاتی که وارد این کشور می‌شود، ساخت آمریکاست اما ریاض، ترکیه را شریکی امیدوارکننده با پتانسیل لازم برای دستیابی به اهداف دولت می‌داند. بنابراین، در ماه جولای سال جاری شرکت دولتی صنایع نظامی عربستان سعودی سه یادداشت تفاهم با شرکت‌های دفاعی ترکیه بایکار، فرگانی اسپیس و اسلسان در زمینه توسعه مشترک و انتقال فناوری به پادشاهی امضا کرد.همچنین توافقاتی در مورد استفاده از پهپادهای ترکی درنیروی هوایی و دریایی عربستان و تولید پهپادهای ترکیه بر اساس کارخانه‌های سعودی وجود دارد.
خاورمیانه و نفوذ منطقه‌ای
از سوی دیگر وضعیت سیاسی خاورمیانه نیز بر توسعه روابط نزدیک‌تر ترکیه و عربستان فشار می‌آورد. ماریا کولسنیکووا، کاندیدای علوم سیاسی، دانشیار دانشگاه دولتی زبان‌شناسی مسکوبا اشاره به این‌که درگذشته سوریه بیشتر عرصه مبارزه بین عربستان سعودی و ترکیه برای نفوذ منطقه ای بود، گفت: اکنون آنکارا فرصت‌هایی را برای مشارکت باریاض درپرونده سوریه می‌بیند، به‌ویژه در مورد تأمین مالی پروژه‌های زیربنایی به عنوان بخشی از بازسازی سوریه فرصت‌های خوبی موجود است.
نگرانی در مورد گروه‌های مقاومت
عربستان و ترکیه فراتر از سوریه، نگران درگیری تمام‌عیار بین اسرائیل وگروه‌های مقاومت درسراسر منطقه، به‌ویژه حزب‌ا... لبنان هستند. ریاض و آنکارا بخشی از گروه تماس غزه هستند که برای آتش‌بس تلاش می‌کنند و بر راه‌حل دو کشوری فشار می‌آورند.به‌ویژه این‌که اردوغان یکی از صریح‌ترین و پیگیرترین رهبران جهان اسلام درانتقاد از اقدامات اسرائیل است. ریاض همچنین درحال ترویج یک دستور کارضداسرائیلی است.عربستان اجلاس مشترک فوق‌العاده سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه کشورهای عربی را در نوامبر سال جاری برگزار کرده که به دور جدید تنش در منطقه اختصاص دارد.هرچند تعدادی از کارشناسان به «نفاق» عجیب آنکارا و ریاض در موضوع حفظ حقوق مردم فلسطین اشاره می‌کنند اما ناظران بر این باورند که عربستان سعودی برای تحکیم موقعیت رهبری خود و نشان دادن قدرت خود در متحد کردن کشورهای اسلامی در برابر یک دشمن مشترک به شرکای غربی خود(دردرجه اول آمریکا) چنین کنشگری‌ای راازخود نشان می‌دهد. آنکارا براساس استدلال‌های غیرمستقیم مورد استناد کارشناسان، به تجارت با اسرائیل از طریق فلسطین با وساطت محمد عباس ادامه می‌دهد و آمارهایی که افزایش سریع گردش تجاری را تایید می‌کند، نشان می‌دهد.با این‌حال، تمایل هر دو پایتخت برای تحکیم همبستگی کشورهای جهان اسلام در مسأله فلسطین و اسرائیل آشکار است، در حالی که آنکارا و ریاض هر دو قصد دارند نقش اول را در این روند ایفا کنند. با این حال و در این مرحله، به نظر می‌رسد که ترکیه و عربستان سعودی فراتر از اختلافات گذشته حرکت می‌کنند تا از نگرانی‌های مشترک خود در مورد منطقه حذر نمایند.