رضایت کاربران از گام نخست رفع فیلترینگ
یک خبرخیلی مهم عصر روز سه‌شنبه هفته گذشته در فضای مجازی پرشد؛ البته از قبل اعلام شده بود و همه منتظر نتیجه بودند. ماجرا از این قرار بود که در یکصد‌و‌چهارمین جلسه شورای عالی فضای مجازی در چهارم دی‌ماه، دوباره موضوع بازنگری در سیاست‌های مسدودسازی مطرح شد و پس از بحث و بررسی، اعضا ضمن تاکید بر اهمیت حکمرانی قانونمند در فضای مجازی به رفع محدودیت‌های دسترسی به برخی سکوهای پرکاربرد خارجی شامل واتس‌اپ و گوگل‌پلی، با اکثریت رأی مثبت دادند.
پس ازبرگزاری این جلسه محمد قمی،رئیس سازمان تبلیغات اسلامی باانتشار پستی درشبکه ایکس ازتصویب طرحی۳۲بندی درشورای عالی فضای مجازی خبر داد.پس از انتشار این خبر،کاربران در شبکه‌های اجتماعی عنوان کردند که چرا این دو نرم‌افزار اینترنتی در اولویت رفع فیلتر قرار گرفتند و چرا تلگرام و اینستاگرام در اولویت نبودند؟ هرچند اعلام شده، این گام نخست در این زمینه است و آن‌طور که اعلام شده قرار است در مراحل بعدی رفع فیلترینگ، یوتیوب وتلگرام رفع فیلترشوند، البته دراین طرح خبری ازرفع فیلتر توییتر(احتمالا به‌دلیل آزاد‌بودن هرزه‌نگاری) واینستاگرام نیست.همچنین براساس این طرح، فروش فلیترشکن VPN با لایحه دولت به مجلس، جرم‌انگاری شده وVPN فروشان مجرم خواهند بود.همچنین باید به کارکرد سکوهای واتس‌اپ و گوگل‌پلی در زیست مجازی ایرانیان توجه کرد،به‌طوری که واتس‌اپ در سکوی سوم محبوبیت شبکه‌های اجتماعی در بین ایرانیان قرار دارد اما بسیاری از کسب‌و‌کارها و حتی فعالان تجاری از آن برای مکاتبات رسمی تجاری خود استفاده می‌کنند و فیلتر‌شدن آن به تعاملات بین‌المللی این کسب‌و‌کارها آسیب زده بود.گوگل‌پلی، فروشگاه اینترنتی عرضه‌کننده نرم‌افزارهای مورد نیاز کاربران است و بسیاری از فعالان حوزه فناوری اطلاعات برای بهروزرسانی نرم‌افزارهای خود به آن نیاز داشتند، هرچند که عامه مردم نیز برای بهروزرسانی نرم‌افزارهای گوشی تلفن همراه خود یا نصب سکوهای اینترنتی به گوگل‌پلی مراجعه می‌کردند.با این‌حال برداشتن فیلترینگ گوگل‌پلی در حالی است که این سکو به‌دلیل تحریم‌های ظالمانه آمریکا، دسترسی کاربران ایرانی به برخی خدمات و اپلیکیشن‌هارامحدودکرده است.انجمن تجارت الکترونیک تهران دربهارامسال اعلام کردکه 83.6درصد کاربران ایرانی از فیلترشکن استفاده می‌کنند و حتی میزان استفاده از فیلترشکن بعد از فیلتر‌شدن «اینستاگرام» و «واتس‌اپ» سه‌برابر شده است؛ به‌طور میانگین هر کاربر ایرانی در طول روز، چهار‌ساعت از فیلترشکن استفاده می‌کند.
با این‌حال، برای این‌که بدانیم انتقاد کاربران درست است یانه،بررسی کردیم که پیام‌رسان‌ها وشبکه‌های مجازی چه‌تعداد کاربر ایرانی دارند. براساس گزارش مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در طی بازه زمانی آذر 1394تا شهریور امسال، 82.2درصد ایرانیان دست‌کم از یکی از پیام‌رسان‌ها وشبکه‌های اجتماعی استفاده کرده‌اند؛براین اساس،اگرجمعیت کشوررا85میلیون نفر درنظر بگیریم، با توجه به درصد اعلامی ایسپا، حدود 69.8میلیون نفردست‌کم ازیکی از پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی استفاده کرده‌اند. طبق این داده‌ها، میزان استفاده کاربران ایرانی در شهریور امسال از شبکه اجتماعی اینستاگرام 50.6درصد، تلگرام 39.3 درصد، واتس‌اپ 33.3درصد، ایتا 28.9درصد،روبیکا 28.5درصد و بله 9.7درصد بوده است. براساس گزارش سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، در کشور بیش از 116میلیون و829هزار مشترک اینترنت همراه و ثابت داریم که سهم اینترنت سیار حدود 105میلیون و824 هزارمشترک است. تا پایان سال۱۴۰۱ ازمیان کل جمعیت،148.2میلیون کاربر، گوشی همراه داشتند و حدود ۱۴۶ میلیون اتصال اینترنتی از طریق سیم‌کارت موبایل در داخل کشور برقرارشد.طبق آمار دیتا‌رِپرتال، در حال حاضر ۴۸ میلیون کاربر فعال ایرانی از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند که حدود 53.6درصد کل جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند. شبکه اجتماعی اینستاگرام با بیش از ۴۶ میلیون کاربر ثبت‌نامی و ۳۱میلیون کاربر فعال، دربین تمامی شبکه‌های اجتماعی رتبه نخست را دارد. تلگرام با بیش از ۶۰ میلیون کاربر ثبت‌نامی و۲۴میلیون کاربر فعال دررتبه دوم قراردارد.درکناراین‌ها، شبکه‌های اجتماعی داخلی مثل روبیکا که بین دانش‌آموزان و نوجوانان طرفدار پیداکرده هم رشد۲۰درصدی نسبت به چهار سال پیش داشته است.درحال حاضر ۴۷ درصد از کاربران فضای مجازی در پلتفرم اینستاگرام،۳۵ درصد کاربران درتلگرام و۳۵ درصد هم در واتس‌اپ حضور دارند.
گام نخست رفع فیلترینگ هفته گذشته با رفع فیلتر واتس‌اپ وگوگل‌پلی با تحقق اهداف تعیین شده برداشته شد و گام‌های بعدی که برخی رسانه‌ها به آن اشاره کرده‌اند نشان از برنامه‌ریزی و هدف‌دار بودن این موضوع است. برخلاف برخی فضاسازی‌ها که سعی داشتند نشان دهند این دو سکو طرفدارانی در ایران ندارد، آمارها نشان می‌دهد از پرطرفدار‌ترین سکوهای مورد استفاده کاربران هستند. از سوی دیگر رفع فیلترینگ واتس‌اپ با استقبال فعالان اقتصادی رو‌به‌رو شد. مشکل دانلود برنامه توسط دارندگان گوشی‌های اندروید هم با رفع‌فیلترینگ گوگل‌پلی برداشته شد.
محسن نظری - روزنامه‌نگار
با این‌حال، برای این‌که بدانیم انتقاد کاربران درست است یانه،بررسی کردیم که پیام‌رسان‌ها وشبکه‌های مجازی چه‌تعداد کاربر ایرانی دارند. براساس گزارش مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در طی بازه زمانی آذر 1394تا شهریور امسال، 82.2درصد ایرانیان دست‌کم از یکی از پیام‌رسان‌ها وشبکه‌های اجتماعی استفاده کرده‌اند؛براین اساس،اگرجمعیت کشوررا85میلیون نفر درنظر بگیریم، با توجه به درصد اعلامی ایسپا، حدود 69.8میلیون نفردست‌کم ازیکی از پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی استفاده کرده‌اند. طبق این داده‌ها، میزان استفاده کاربران ایرانی در شهریور امسال از شبکه اجتماعی اینستاگرام 50.6درصد، تلگرام 39.3 درصد، واتس‌اپ 33.3درصد، ایتا 28.9درصد،روبیکا 28.5درصد و بله 9.7درصد بوده است. براساس گزارش سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، در کشور بیش از 116میلیون و829هزار مشترک اینترنت همراه و ثابت داریم که سهم اینترنت سیار حدود 105میلیون و824 هزارمشترک است. تا پایان سال۱۴۰۱ ازمیان کل جمعیت،148.2میلیون کاربر، گوشی همراه داشتند و حدود ۱۴۶ میلیون اتصال اینترنتی از طریق سیم‌کارت موبایل در داخل کشور برقرارشد.طبق آمار دیتا‌رِپرتال، در حال حاضر ۴۸ میلیون کاربر فعال ایرانی از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند که حدود 53.6درصد کل جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند. شبکه اجتماعی اینستاگرام با بیش از ۴۶ میلیون کاربر ثبت‌نامی و ۳۱میلیون کاربر فعال، دربین تمامی شبکه‌های اجتماعی رتبه نخست را دارد. تلگرام با بیش از ۶۰ میلیون کاربر ثبت‌نامی و۲۴میلیون کاربر فعال دررتبه دوم قراردارد.درکناراین‌ها، شبکه‌های اجتماعی داخلی مثل روبیکا که بین دانش‌آموزان و نوجوانان طرفدار پیداکرده هم رشد۲۰درصدی نسبت به چهار سال پیش داشته است.درحال حاضر ۴۷ درصد از کاربران فضای مجازی در پلتفرم اینستاگرام،۳۵ درصد کاربران درتلگرام و۳۵ درصد هم در واتس‌اپ حضور دارند.
گام نخست رفع فیلترینگ هفته گذشته با رفع فیلتر واتس‌اپ وگوگل‌پلی با تحقق اهداف تعیین شده برداشته شد و گام‌های بعدی که برخی رسانه‌ها به آن اشاره کرده‌اند نشان از برنامه‌ریزی و هدف‌دار بودن این موضوع است. برخلاف برخی فضاسازی‌ها که سعی داشتند نشان دهند این دو سکو طرفدارانی در ایران ندارد، آمارها نشان می‌دهد از پرطرفدار‌ترین سکوهای مورد استفاده کاربران هستند. از سوی دیگر رفع فیلترینگ واتس‌اپ با استقبال فعالان اقتصادی رو‌به‌رو شد. مشکل دانلود برنامه توسط دارندگان گوشی‌های اندروید هم با رفع‌فیلترینگ گوگل‌پلی برداشته شد.
محسن نظری - روزنامه‌نگار