گزارشی از اختتامیه چهاردهمین دوره جایزه سینمایی ققنوس
جایزه ویژه نوجوانان به بچه مردم رسید !
تقریبا روزهای مهمی را سینمای ایران پشت سرگذاشت وبا عبور ازجشنواره فیلم فجر، همه منتظر اختتامیه و اهدای جوایز چهاردهمین دوره جایزه سینمایی ققنوس بودند.
یکی ازمواردی که توجه نوجوانه را به خود جلب کرده، جایزه بخش نوجوانان این مراسم است که به فیلم بچه مردم رسید.دراین گزارش به این مراسم می‌پردازیم.شامگاه جمعه سوم اسفندماه رویداد مهمی برای فیلم«بچه مردم»رخ داد.این فیلم به کارگردانی محمود کریمی و تهیه کنندگی سیدعلی احمدی درحاشیه مراسم اختتامیه جایزه سینمایی ققنوس توانست جایزه ویژه نوجوانان را کسب کند.فیلمی که توانست نظر مثبت از منتقدان و فعالین حوزه نوجوان را کسب کند.متن زیر،خلاصه ای از نقد یکی از فعالین حوزه نوجوان است:
بچه مردم یوسف اصلانی را تقریبا همه می شناسند. کسی که همه عمرش را صرف کمک به کودکان و نوجوانان بد سرپرست به خصوص معلولان کرده است. او به اعتراف سازندگان فیلم «بچه مردم»، باعث و بانی شکل گیری این اثر است. محمود کریمی کارگردان این اثر که خودش از جمله مستندسازان خوب کشور است می گوید:«این فیلم بر اساس دغدغه چندین و چند ساله یوسف اصلانی است که زندگی خود را در راه بچه‌های بهزیستی صرف کرده است، ساخته شد. او روزی با پرونده‌ای روبه‌رو می‌شود از بچه‌های بهزیستی که به جبهه رفته‌اند. هسته اصلی داستان و ایده کلی از این دغدغه گرفته شد، اما نود درصد فیلمنامه بر اساس تخیل و قصه‌پردازی ما پیش رفت.»
خلاصه داستان رسمی فیلم بچه مردم این است:«تاجی:هرقصه‌ای رو دقت کنید می‌بینید قهرمانش ازیه جایی روپای خودش وایساده. الیور توییست یه جور،سهراب و فریدون اون جور،حضرت یوسف چهار سالش بود رفت عزیزمصر شد. حضرت موسی رو بگو؛ همین دنیا که اومد دادنش به آب. ماشالا نره غول شدین، پاتون اینجاس سرتون اونجا. وقتشه خودی نشون بدین...»
ولی ساده ترش را بگوییم فیلم، قصه کودکی است که مادرش او را سر راه می‌گذارد و ما همراه او، اتفاقات و جریان پیچیده زندگی‌اش را دنبال می‌کنیم.
داستان چند نوجوان از بهزیستی که به هجده سالگی رسیده‌اند و حالا به دنبال آینده خودشان هستند هم جذاب است هم دیدنی. اما مهمترین نکته نوع روایت فانتزی و جذاب همراه با ریتم تند و به دور از تکلف این اثر است که فیلم را دیدنی کرده است.
به روایت همه کسانی که اثر را دیده اند، بازی بازیگران نوجوان «بچه مردم» که مبتدی هم هستند، خیلی خوب از آب درآمده است. وجه مشترکش هم با «زیبا صدایم کن» کار بی نظیر کریستف رضاعی در موسیقی آن است. و البته تیتراژ به هنگام و خلاقانه بچه مردم هم بار دیگر اهمیت و تاثیر فرم تیتراژ را به ما یادآوری می‌کند.البته باید این نکته را گفت که در روز های گذشته جایزه هیات داوران فیلم‌های قرآنی چهل و سومین جشنواره فیلم فجر به «مهبد جهان نوش» به دلیل نقش آفرینی در فیلم «بچه مردم» رسید
درجریان این مراسم، چهره‌های برجسته‌ای همچون ابراهیم حاتمی‌کیا، کارگردان فیلم «موسی کلیم‌ا...»، سید محمود رضوی، تهیه‌کننده این اثر، آرش زینال‌خیری، تهیه‌کننده «پیشمرگ»، حسین دارابی، کارگردان «خدای جنگ»، مهدی فرجی، تهیه‌کننده «ناتور دشت»، محسن مومنی‌شریف، رئیس پیشین حوزه هنری، و جمعی از هنرمندان و اهالی رسانه حضور داشتند.
سعید مظاهری، دبیر چهاردهمین دوره جایزه سینمایی ققنوس، در سخنانی با اشاره به نقش شهید آوینی در سینمای انقلاب اظهار داشت: «پس از شهادت آوینی، بسیاری او را تنها با «روایت فتح» می‌شناسند، اما تفکرات او فراتر از مستندسازی بود. پس از سال ۱۳۸۸، جریان‌های متعددی شکل گرفتند که خود را ادامه‌دهنده راه او می‌دانستند. جایزه سینمایی ققنوس نیز با هدف پر کردن خلأ گفتمان انقلابی در سینما پایه‌گذاری شد.»
وی در ادامه افزود: «ازسال۱۳۸۹ تاکنون، نخبگان علوم انسانی وسینماگران هر سال در این محفل گرد هم می‌آیند تا آثار سینمای ایران و جهان را از منظر مسائل اساسی کشور بررسی کنند.»
رویکرد جدید سینما انقلاب
مظاهری درخصوص محورهای جشنواره امسال گفت:«دراین دوره، سینماانقلاب سه رویکرد اساسی داشت:برگزاری نشست‌های تخصصی و دانشجویی، ایجادمحافل ویژه برای سینمای نوجوانان و تحلیل۹جریان سینمایی که پس ازحماسه ۹دی۱۳۸۹ به وجود آمدند.»
ارزیابی آثار از نگاه دانشجویان و نوجوانان
محسن دوباشی، مسئول ارزیابی آثار سینمای انقلاب، بیانیه جشنواره ققنوس راقرائت کردواظهارداشت:«در داوری آثار این دوره، ترکیبی ازنخبگان سینما ورسانه حضور داشتند.همچنین،برای نخستین بار،گروهی۵۰۰ نفره از دانشجویان و نوجوانان نیز فیلم‌های جشنواره فجر را مورد ارزیابی قرار دادند.»
او با اشاره به فیلم‌های برگزیده امسال افزود: «۱۰فیلم منتخب این دوره شامل «موسی کلیم‌ا...»، «بچه مردم», «ناتور دشت»، «خدای جنگ»، «صیاد»، «افسانه سپهر»، «پیشمرگ»، «اشک هور»، «۱۹۶۸» و «زیبا صدایم کن» بودند.»
تقدیر از برگزیدگان سینمای انقلاب
در بخش دیگری از این مراسم، از آرش زینال‌خیری، تهیه‌کننده «پیشمرگ»، و مهدی جعفری جوزانی، تهیه‌کننده انیمیشن «افسانه سپهر»، تجلیل شد. جعفری جوزانی ضمن اشاره به تأثیر ابراهیم حاتمی‌کیا بر مسیر حرفه‌ای خود، بیان کرد: «از زمانی که در سال ۱۳۷۷ فیلم «آژانس شیشه‌ای» را دیدم، شیفته سینما شدم. برای تولید «افسانه سپهر» بیش از دو سال تلاش کردیم و ۲۴۰ متخصص به‌صورت مستمر در این پروژه همکاری داشتند.»
همچنین، از مهدی فرجی، تهیه‌کننده «ناتور دشت»، تقدیر شد. وی با ابراز امیدواری نسبت به آینده سینمای انقلاب اظهار داشت: «آرزو دارم روزی برسد که سینمای ایران ۱۰کارگردان مانند ابراهیم حاتمی‌کیا داشته باشد. او نماد سینمای انقلابی است.»
حسین دارابی، کارگردان «خدای جنگ»، نیز که برای به تصویر کشیدن شخصیت شهید حسن طهرانی‌مقدم مورد تقدیر قرار گرفت، گفت: «حمایت از سینمای انقلاب یک وظیفه جمعی است. امیدوارم مردم نیز از فیلم «خدای جنگ» حمایت کنند.»
حاتمی‌کیا: «موسی» را با منطق حاج قاسم ساختم
دربخش پایانی، از ابراهیم حاتمی‌کیا به‌عنوان چهره سال سینمای انقلاب تقدیر شد. اوپس ازدریافت جایزه، از تجربه ساخت فیلمی درباره حاج قاسم سلیمانی سخن گفت و تأکید کرد که «موسی کلیم‌ا...» را نیز با همان نگاه ساخته است.
وی توضیح داد: «پیش از ساخت «موسی»، مشغول تحقیق و پیش‌تولید فیلمی درباره حاج قاسم سلیمانی در سوریه بودم. این پروژه در هفته‌های پایانی جنگ با داعش شکل گرفت و من حدود شش ماه در سوریه تحقیق کردم وبا حاج قاسم بیشتر آشنا شدم.»
حاتمی‌کیا ادامه داد: «در نهایت، فرصت ساخت آن فیلم فراهم نشد و پروژه «موسی کلیم‌ا...» به من پیشنهاد شد؛ فیلمی که پس از درگذشت فرج‌ا... سلحشور و مشکلات جمال شورجه، به من واگذار شد. با آگاهی از سختی‌های آن، این مسیر را ادامه دادم.»
او با اشاره به روش شهید سلیمانی در مواجهه با چالش‌ها افزود: «شهید سلیمانی در جنگ، منطقی فراتر از مسائل نظامی داشت. من نیز همین نگاه را در ساخت «موسی کلیم‌ا...» به کار بستم. دلایل زیادی برای ساخته‌نشدن این فیلم وجود داشت، اما آن‌ها را کنار گذاشتم و با همان رویکرد حاج قاسم کار را پیش بردم.»
حاتمی‌کیا همچنین از حمایت‌های سید محمود رضوی از این پروژه یاد کرد و گفت: «برای این فیلم نیاز به ۱۷ هزار مترمربع فضا داشتیم، اما شرایط فراهم نبود. در نتیجه، با یک ایده خلاقانه، پروژه را در فضایی ۱۷۰ متری اجرا کردیم. این همان درسی است که از حاج قاسم آموخته‌ایم.»
وی در پایان با اشاره به فیلم «مست عشق» ساخته مهدی فتحی، آن را گامی نوین در سینمای دینی دانست و بیان کرد: «من تنها یک‌بار با پدرم به سینما رفتم، آن هم برای تماشای مستندی درباره خانه خدا. آن زمان، مردم با نیت عبادت به سینما می‌آمدند. آرزوی من این است که سینما دوباره چنین جایگاهی پیدا کند.»
این مراسم با تجلیل از برگزیدگان و تقدیر از تلاش‌های سینماگران انقلاب به پایان رسید.
امیرحسین علی‌نیافرد - نوجوانه
بچه مردم یوسف اصلانی را تقریبا همه می شناسند. کسی که همه عمرش را صرف کمک به کودکان و نوجوانان بد سرپرست به خصوص معلولان کرده است. او به اعتراف سازندگان فیلم «بچه مردم»، باعث و بانی شکل گیری این اثر است. محمود کریمی کارگردان این اثر که خودش از جمله مستندسازان خوب کشور است می گوید:«این فیلم بر اساس دغدغه چندین و چند ساله یوسف اصلانی است که زندگی خود را در راه بچه‌های بهزیستی صرف کرده است، ساخته شد. او روزی با پرونده‌ای روبه‌رو می‌شود از بچه‌های بهزیستی که به جبهه رفته‌اند. هسته اصلی داستان و ایده کلی از این دغدغه گرفته شد، اما نود درصد فیلمنامه بر اساس تخیل و قصه‌پردازی ما پیش رفت.»
خلاصه داستان رسمی فیلم بچه مردم این است:«تاجی:هرقصه‌ای رو دقت کنید می‌بینید قهرمانش ازیه جایی روپای خودش وایساده. الیور توییست یه جور،سهراب و فریدون اون جور،حضرت یوسف چهار سالش بود رفت عزیزمصر شد. حضرت موسی رو بگو؛ همین دنیا که اومد دادنش به آب. ماشالا نره غول شدین، پاتون اینجاس سرتون اونجا. وقتشه خودی نشون بدین...»
ولی ساده ترش را بگوییم فیلم، قصه کودکی است که مادرش او را سر راه می‌گذارد و ما همراه او، اتفاقات و جریان پیچیده زندگی‌اش را دنبال می‌کنیم.
داستان چند نوجوان از بهزیستی که به هجده سالگی رسیده‌اند و حالا به دنبال آینده خودشان هستند هم جذاب است هم دیدنی. اما مهمترین نکته نوع روایت فانتزی و جذاب همراه با ریتم تند و به دور از تکلف این اثر است که فیلم را دیدنی کرده است.
به روایت همه کسانی که اثر را دیده اند، بازی بازیگران نوجوان «بچه مردم» که مبتدی هم هستند، خیلی خوب از آب درآمده است. وجه مشترکش هم با «زیبا صدایم کن» کار بی نظیر کریستف رضاعی در موسیقی آن است. و البته تیتراژ به هنگام و خلاقانه بچه مردم هم بار دیگر اهمیت و تاثیر فرم تیتراژ را به ما یادآوری می‌کند.البته باید این نکته را گفت که در روز های گذشته جایزه هیات داوران فیلم‌های قرآنی چهل و سومین جشنواره فیلم فجر به «مهبد جهان نوش» به دلیل نقش آفرینی در فیلم «بچه مردم» رسید
درجریان این مراسم، چهره‌های برجسته‌ای همچون ابراهیم حاتمی‌کیا، کارگردان فیلم «موسی کلیم‌ا...»، سید محمود رضوی، تهیه‌کننده این اثر، آرش زینال‌خیری، تهیه‌کننده «پیشمرگ»، حسین دارابی، کارگردان «خدای جنگ»، مهدی فرجی، تهیه‌کننده «ناتور دشت»، محسن مومنی‌شریف، رئیس پیشین حوزه هنری، و جمعی از هنرمندان و اهالی رسانه حضور داشتند.
سعید مظاهری، دبیر چهاردهمین دوره جایزه سینمایی ققنوس، در سخنانی با اشاره به نقش شهید آوینی در سینمای انقلاب اظهار داشت: «پس از شهادت آوینی، بسیاری او را تنها با «روایت فتح» می‌شناسند، اما تفکرات او فراتر از مستندسازی بود. پس از سال ۱۳۸۸، جریان‌های متعددی شکل گرفتند که خود را ادامه‌دهنده راه او می‌دانستند. جایزه سینمایی ققنوس نیز با هدف پر کردن خلأ گفتمان انقلابی در سینما پایه‌گذاری شد.»
وی در ادامه افزود: «ازسال۱۳۸۹ تاکنون، نخبگان علوم انسانی وسینماگران هر سال در این محفل گرد هم می‌آیند تا آثار سینمای ایران و جهان را از منظر مسائل اساسی کشور بررسی کنند.»
رویکرد جدید سینما انقلاب
مظاهری درخصوص محورهای جشنواره امسال گفت:«دراین دوره، سینماانقلاب سه رویکرد اساسی داشت:برگزاری نشست‌های تخصصی و دانشجویی، ایجادمحافل ویژه برای سینمای نوجوانان و تحلیل۹جریان سینمایی که پس ازحماسه ۹دی۱۳۸۹ به وجود آمدند.»
ارزیابی آثار از نگاه دانشجویان و نوجوانان
محسن دوباشی، مسئول ارزیابی آثار سینمای انقلاب، بیانیه جشنواره ققنوس راقرائت کردواظهارداشت:«در داوری آثار این دوره، ترکیبی ازنخبگان سینما ورسانه حضور داشتند.همچنین،برای نخستین بار،گروهی۵۰۰ نفره از دانشجویان و نوجوانان نیز فیلم‌های جشنواره فجر را مورد ارزیابی قرار دادند.»
او با اشاره به فیلم‌های برگزیده امسال افزود: «۱۰فیلم منتخب این دوره شامل «موسی کلیم‌ا...»، «بچه مردم», «ناتور دشت»، «خدای جنگ»، «صیاد»، «افسانه سپهر»، «پیشمرگ»، «اشک هور»، «۱۹۶۸» و «زیبا صدایم کن» بودند.»
تقدیر از برگزیدگان سینمای انقلاب
در بخش دیگری از این مراسم، از آرش زینال‌خیری، تهیه‌کننده «پیشمرگ»، و مهدی جعفری جوزانی، تهیه‌کننده انیمیشن «افسانه سپهر»، تجلیل شد. جعفری جوزانی ضمن اشاره به تأثیر ابراهیم حاتمی‌کیا بر مسیر حرفه‌ای خود، بیان کرد: «از زمانی که در سال ۱۳۷۷ فیلم «آژانس شیشه‌ای» را دیدم، شیفته سینما شدم. برای تولید «افسانه سپهر» بیش از دو سال تلاش کردیم و ۲۴۰ متخصص به‌صورت مستمر در این پروژه همکاری داشتند.»
همچنین، از مهدی فرجی، تهیه‌کننده «ناتور دشت»، تقدیر شد. وی با ابراز امیدواری نسبت به آینده سینمای انقلاب اظهار داشت: «آرزو دارم روزی برسد که سینمای ایران ۱۰کارگردان مانند ابراهیم حاتمی‌کیا داشته باشد. او نماد سینمای انقلابی است.»
حسین دارابی، کارگردان «خدای جنگ»، نیز که برای به تصویر کشیدن شخصیت شهید حسن طهرانی‌مقدم مورد تقدیر قرار گرفت، گفت: «حمایت از سینمای انقلاب یک وظیفه جمعی است. امیدوارم مردم نیز از فیلم «خدای جنگ» حمایت کنند.»
حاتمی‌کیا: «موسی» را با منطق حاج قاسم ساختم
دربخش پایانی، از ابراهیم حاتمی‌کیا به‌عنوان چهره سال سینمای انقلاب تقدیر شد. اوپس ازدریافت جایزه، از تجربه ساخت فیلمی درباره حاج قاسم سلیمانی سخن گفت و تأکید کرد که «موسی کلیم‌ا...» را نیز با همان نگاه ساخته است.
وی توضیح داد: «پیش از ساخت «موسی»، مشغول تحقیق و پیش‌تولید فیلمی درباره حاج قاسم سلیمانی در سوریه بودم. این پروژه در هفته‌های پایانی جنگ با داعش شکل گرفت و من حدود شش ماه در سوریه تحقیق کردم وبا حاج قاسم بیشتر آشنا شدم.»
حاتمی‌کیا ادامه داد: «در نهایت، فرصت ساخت آن فیلم فراهم نشد و پروژه «موسی کلیم‌ا...» به من پیشنهاد شد؛ فیلمی که پس از درگذشت فرج‌ا... سلحشور و مشکلات جمال شورجه، به من واگذار شد. با آگاهی از سختی‌های آن، این مسیر را ادامه دادم.»
او با اشاره به روش شهید سلیمانی در مواجهه با چالش‌ها افزود: «شهید سلیمانی در جنگ، منطقی فراتر از مسائل نظامی داشت. من نیز همین نگاه را در ساخت «موسی کلیم‌ا...» به کار بستم. دلایل زیادی برای ساخته‌نشدن این فیلم وجود داشت، اما آن‌ها را کنار گذاشتم و با همان رویکرد حاج قاسم کار را پیش بردم.»
حاتمی‌کیا همچنین از حمایت‌های سید محمود رضوی از این پروژه یاد کرد و گفت: «برای این فیلم نیاز به ۱۷ هزار مترمربع فضا داشتیم، اما شرایط فراهم نبود. در نتیجه، با یک ایده خلاقانه، پروژه را در فضایی ۱۷۰ متری اجرا کردیم. این همان درسی است که از حاج قاسم آموخته‌ایم.»
وی در پایان با اشاره به فیلم «مست عشق» ساخته مهدی فتحی، آن را گامی نوین در سینمای دینی دانست و بیان کرد: «من تنها یک‌بار با پدرم به سینما رفتم، آن هم برای تماشای مستندی درباره خانه خدا. آن زمان، مردم با نیت عبادت به سینما می‌آمدند. آرزوی من این است که سینما دوباره چنین جایگاهی پیدا کند.»
این مراسم با تجلیل از برگزیدگان و تقدیر از تلاش‌های سینماگران انقلاب به پایان رسید.
امیرحسین علی‌نیافرد - نوجوانه