فصل ششم
صنعت هسته‌ای نوآور و پُربازده (1400 تا 1403)
با روی کارآمدن دولت سیزدهم، رفع هیاهوی هسته‌ای، ایجاد تحول و توسعه در تمامی بخش‌های صنعت هسته‌ای و تسریع در فرآیند صنعتی شدن فعالیت‌های هسته‌ای کشور به‌منظور برخورداری مردم و جامعه از مزیت‌های این صنعت راهبردی در پیشانی برنامه‌های سازمان قرار گرفت.
تدوین سند چشم‌انداز صنعت هسته‌ای در افق ۱۴۲۰، نگاه جدی به حوزه انرژی برای جامه عمل پوشاندن به فرمان مقام معظم رهبری مدظلهالعالی مبنی بر تولید ۲۰ هزارمگاوات برق هسته‌ای مورد نیاز کشور، اتخاذ سیاست نوین «درهای باز و فناوری باز»، تعامل با جامعه علمی و نخبگان کشور برای توسعه صنعتی و تجاری‌سازی دانش و فناوری هسته‌ای، توسعه خدمات در مسیر تجاری و صنعتی‌سازی دستاوردهای سازمان در قالب همکاری و ارائه خدمات به ۱۵۰ مجتمع بزرگ صنعتی در صنایع نفت و گاز، پتروشیمی و فولاد، توجه ویژه به پزشکی هسته‌ای و ارتقای سلامت جامعه با تولید انواع رادیوداروها برای تشخیص دقیق بیماری‌ها و درمان مؤثر انواع سرطان‌ها، توسعه فناوری‌های نوین ازجمله فناوری پلاسما که کاربردهای فراوان در حوزه‌های مختلف کشاورزی، پزشکی و محیط‌زیست (کاهش شیرابه‌های زباله‌های صنعتی) و غیره از رئوس سیاست‌های جدیدی بود که در سازمان انرژی‌اتمی از سال ۱۴۰۰ تاکنون برنامه‌ریزی و اجرا شد.
درسه سال گذشته به‌واسطه توسعه زیرساخت‌ها وزمینه‌سازی برای پیشرفت حوزه‌های مختلف،دانشمندان،متخصصان و مدیران این صنعت کلیدی بیش از330دستاوردمهم دانشی،فناوری و صنعتی داشته‌اند.همچنین براساس ارزیابی سازمان ملی بهـره‌وری ایـران، سازمـان انرژی‌اتمی ایـران درسال1403،با کسـب بالاتـرین امتیازدربین شرکت‌های دولتی وابسته به دستـگاه‌های اجرایـی با امتـیاز80.15، با رتبه «عالی»، به‌عنوان «سازمـان بـرتـر و برگزیده ملـی در بهره‌وری» انتخاب شده است.
سند راهبردی صنعت هسته‌ای در افق 1420
برای نخستین بار در تاریخ 50 ساله سازمان انرژی‌اتمی ایران، سند راهبردی صنعت هسته‌ای کشور در افق 1420 به همراه سندهای پشتیبان در حوزه‌های توسعه رآکتورهای هسته‌ای، آمایش سرزمینی احداث مراکز پرتودهی، توسعه مواد هسته‌ای، توسعه پژوهش و سند توسعه مدیریت و منابع انسانی، در اواخر سال1400 تهیه، تدوین و تصویب شد و در20 فروردین سال1401منتشر شد و به‌منظور حفظ، تقویت و گسترش همه‌جانبه ظرفیت‌ها به سمت صنعتی شدن و انجام برنامه‌ریزی تحولی در مجموعه سازمان به سراسر صنعت هسته‌ای ابلاغ و با هدف روشنگری فعالیت‌های صلح‌آمیز کشورمان در سطح بینالمللی برای آژانس بینالمللی انرژی‌اتمی ارسال شد. بر همین مبنا و به‌منظور سرعت بخشیدن به اجرای پروژه‌های کلان، تأمین مالی پروژه‌های هسته‌ای ساماندهی و مکانیزم‌های مختلف مالی از طریق بازار سرمایه ارائه شد.
در تهیه و تدوین سند راهبردی صنعت هسته‌ای کمیته‌ای متشکل از متخصصان هسته‌ای، استادان دانشگاه‌ها و مدیران وابسته به صنعت هسته‌ای کشور گردهم آمده و حدود پنج ماه به بررسی پرداختند که درنهایت این سند جامع پس از تصویب در شورای‌عالی فناوری پیشرفته که بالاترین رکن سازمان است به همراه دو سند پشتیبان دیگر، 20 فروردین 1401 توسط رئیس‌جمهور شهید رونمایی شد. سندهای پشتیبان سند راهبردی صنعت هسته‌ای پس از تدوین نهایی سند، در فواصل زمانی تهیه و انتشار یافتند.
حوزه برق هسته‌ای و آب‌شیرین‌کن
سازمان انرژی‌اتمی ایران با بهره‌برداری تجاری از نیروگاه 1000 مگاواتی بوشهر در سال 1392 تا پایان سال جاری بیش از 72.633میلیون کیلووات ساعت برق تولید و به شبکه سراسری تحویل داده است. در این بازه زمانی میزان صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی معادل 116.6میلیون بشکه معادل نفت خام و میزان جلوگیری از انتشار انواع آلاینده‌های زیست‌محیطی 78 میلیون تُن بوده است. شایان توجه است که این نیروگاه در سال 1402 رکورد بیشینه تولید برق اتمی را به میـزان 7.471میلیـون کیـلووات سـاعت کسب کرده و به بالاترین حد بهره‌وری نیروگاهی رسیده است. همچنین در بحث بهره‌برداری ایمن و تولید مطمئن و اقتصادی برق هسته‌ای، جمهوری اسلامی ایران در سال 2024 از سوی وانو یا اتحادیه جهانی بهره‌برداران نیروگاه‌های هسته‌ای، با کسب رتبه «عالـی» به امتیاز 100 از 100 دست‌یافته است.
در ادامه سیاست تأمین انرژی پاک و تنوع بخشیدن به سبد انرژی کشور، این سازمان برنامه تولید 20 هزار مگاوات برق هسته‌ای در افق 1420 را در استان‌های خوزستان، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان (سواحل مکران) و گلستان در رأس برنامه‌های خود قرار داده است. در همین راستا،
ساخت فازهای 2 و 3 نیروگاه اتمی بوشهر سرعت گرفته و طراحی و ساخت بومی رآکتور قدرت 300 مگاواتی کارون در دارخوین آغاز شده و همچنین احداث نیروگاه‌های برق اتمی سیریک هرمزگان با ظرفیت 5000 مگاوات آغاز شده است. نیروگاه‌های اتمی سواحل مکران در سیستان و بلوچستان و سواحل شمالی در استان گلستان نیز در مرحله مطالعات تفصیلی در حال انجام است. علاوه‌بر این، طراحی و ساخت نیروگاه‌های کوچک و متوسط نیز در برنامه‌های صنعت هسته‌ای قرار گرفته و عملیاتی شده است.
همچنین این سازمان در سال 1401و با تصویب موضوع، احداث مجتمع آب‌شیرین‌کن بوشهر را با ظرفیت 75 هزار مترمکعب در شبانه‌روز آغاز کرده که با سرعت در حال پیشرفت است و ظرفیت آن تا 110 هزار مترمکعب در شبانه‌روز قابل افزایش است.
قطع کامل وابستگی انجام تعویض سوخت هسته‌ای تعمیرات برنامه‌ریزی شده اساسی و نیمه اساسی از پیمانکار خارجی و انجام تقریبا تمام فعالیت‌ها توسط کارکنان نیروگاه اتمی بوشهر و پیمانکاران داخلی
طی سال‌ها نیروهای بهره‌بردار خارجی در نیروگاه بوشهر از 274 نفر در سال 1392 به صفر رسیده است و تمامی امور توسط متخصصین داخلی انجام می‌شود
حوزه توسعه رآکتورهای اتمی و سوخت هسته‌ای
از جمله می‌توان به طراحی و ساخت قلب رآکتور 20 مگاواتی آب‌سنگین خنداب اشاره کرد که ساخت و نصب این محفظه یک دستاورد منحصربهفرد در حوزه علمی و تکنولوژیکی محسوب می‌شود.
همچنین در حوزه توسعه رآکتورهای بومی عملیات بتن‌ریزی ساختمان اصلی رآکتور تحقیقاتی 10 مگاواتی اصفهان موسوم به 10-IRR آغاز و در حال پیشرفت است که با توانمندی داخلی ساخته می‌شود.
حوزه سوخت هسته‌ای
طی سه سال گذشته در این حوزه اقدامات منحصربهفرد و ارزشمندی انجام شده است. به‌طوری‌که دستاوردهای حاصله نشانگر درون‌زایی، اقتدار علمی و فناوری دانشمندان و متخصصان صنعت هسته‌ای و توسعه فعالیت‌های این صنعت است. در این فرآیند تولید کیک‌زرد از 35 تن به 40 تن، افزایش ظرفیت غنی‌سازی به بیش از هفت رابر ظرفیت سال 1400 و افزایش ظرفیت جمع‌آوری، آمایش و نگهداری پسماندهای پرتوزای مراکز پرتوی صنعتی و هسته‌ای در حدود 600 مترمکعب در سال 1403 است.
همچنین، نسبت به سال 1400 (طی سه سال)، بهره‌برداری از تأسیسات چرخه سوخت هسته‌ای کشور در حوزه اکتشـاف اورانیوم، 3/2 برابر، حوزه معـدن به‌میزان سه برابر رشد داشته است؛ در حوزه تولید کیک زرد به‌میزان دو برابر افزایش ظرفیت ایجاد شده است. و درنهایت، حوزه تولید متعلقات (تولید آب‌سنگین) به میزان 14 درصد افزایش داشته است. نسبت به سال قبل اورانیوم غنی‌شده با غنای 4 درصد به میزان 85 درصد افزایش داشته و اورانیوم غنی‌شده با غنای 60 درصد به مقدار 114درصد افزایش داشته است
ازجمله دستاوردهای موفق و ارزشمند این حوزه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تولید بومی و بارگذاری سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران
ساخت هشت مجموعه کسک دومنظوره سوخت مصرف‌شده نیروگاه اتمی بوشهر که در مراحل مختلف قرار دارد.
طراحی، ساخت و بهره‌برداری از خطوط تولید هگزا فلوراید ایریدیوم
بهره‌برداری از خط تولید هگزافلوراید تلوریوم
تدوین تکنولوژی و ساخت نمونه میله جاذب سوخت رآکتور اراک
احداث، راه‌اندازی و بهره‌برداری از زیرساخت انجام تست‌های تأیید ایمنی کسک دومنظوره
راه‌اندازی اولین زنجیره کامل بومی20ماشینIR4 وIR6برای جداسازی وخالص‌سازی ایزوتوپ‌های پایدارتلوریوم و ایریدیوم
تداوم ساخت سوخت صفحه‌ای رآکتور تحقیقاتی تهران و مجتمع‌های سوخت مجازی و اصلی راکتور بازطراحی اراک
حوزه معدن و اکتشاف
دراجرای تکالیف قانونی برای توسعه نیروگاه‌های‌اتمی که ازسال1386 تاکنون مکررمورد تأکیدمقام معظم رهبری مدظلهالعالی بوده است و تأکید اخیر ایشان مبنی بر تولید 20 هزار مگاوات برق هسته‌ای، ضرورت داشت تا حوزه اکتشاف معادن اورانیوم مورد توجه قرار گرفته و اکتشاف و بهره‌برداری از مواد پرتوزا و عناصر همراه در معادن جدید در سطح کشور رشد فوق‌العاده‌ای داشته و تحولی بزرگ در اقتصاد معدن و تکمیل زنجیره‌های ارزش به‌وجود آورده است. در سال 1400 فعالیت‌های معدنی مختصر و معدنکاری با ظرفیت محدودی انجام می‌گرفت که به لطف الهی و تلاش همکاران در حال حاضر در 120 محدوده فعالیت‌های اجرایی، اکتشافی، استخراج و بهره‌برداری از معادن با مشارکت بخش‌های گوناگون صنعتی و معدنی انجام می‌گیرد و سازمان انرژی‌اتمی به پیشران تحرک‌آفرین در بخش معدن تبدیل شده است. دستاورد عملیات اکتشاف و بهره‌برداری از معادن جدید (کانی‌های همراه اورانیوم)، بهره‌برداری از حداقل 500 میلیون تن عناصر همراه دیگر مانند سنگ آهن و مس، است و در اقتصاد معدن یکی از تحولات بزرگ تکمیل زنجیره‌های ارزش محسوب می‌شود؛ گره‌گشایی از کار مردم و رفع قفل معادن که گشایش بزرگی در فعالیت معدنی است در این دوره محقق شده است. به‌طوری‌که مساحت اکتشاف سراسری اورانیوم با رشد 2.3برابری به میزان 25.23هزار کیلومتر و تولید کیک زرد به حدود 40 تن در سال 1403 رسیده است. همچنین در این سال «ظرفیت جدید تولید 20 تن کیک زرد در سال» در برنامه قرار گرفته است که یک واحد افتتاح شده و واحد دوم در آینده نزدیک به بهره‌برداری خواهد رسید و به این ترتیب ظرفیت تولید کیک زرد کشور به 80 تن در سال افزایش می‌یابد. به بیان دیگر، با اتفاقات حوزه معدن،گره‌گشایی ازکارمردم ورفع قفل معادن که گشایش بزرگی در فعالیت‌های معدنی است، در این دوره محقق شده است.مهم‌ترین اقدامات و دستاوردهای این حوزه به شرح زیر است:
توسعه استفاده از ژئوفیزیک هوابرد و ایجاد قابلیت برداشت با بالگرد، پهپاد و هواپیما با ظرفیت‌سازی علمی و فنی برای تحلیل داده‌ها و ارائه به بخش‌های صنعتی و معدنی کشور و همچنین آموزش خلبانان خبره برای پرواز
ایجاد قابلیت مغناطیس‌سنجی برای شناسایی منابع هیدروکربوری تا عمق 15000 متری زمین برای نخستین مرتبه در کشور در سازمان انرژی‌اتمی ایران و ارائه نتایج به وزارت نفت.
حوزه پزشکی و سلامت جامعه
جمهوری اسلامی ایران اکنون جزو برترین تولیدکنندگان جهانی رادیودارو محسوب می‌شود. به‌طوری‌که هم‌اکنون 68 عنوان رادیوداروی تشخیصی، تسکینی و درمانی مورد نیاز مردم به‌طور منظم و شبانه‌روزی در کشورمان تولید و تهیه می‌شود و باتوجه به نیاز اعلام‌شده، از طریق 230 مرکز درمانی و پزشکی هسته‌ای مورد استفاده بیش از یک میلیون بیمار قرار می‌گیرد. 20 محصول رادیودارویی جدید نیز در مرحله تحقیقاتی قرار دارد.
آخرین رادیوداروهای ساخته‌شده در دوره جدید ازجمله رادیوداروهای تربیوم 161، پارس ایوداین- 123 ام‌آی‌بی‌جی، کیت رادیودارویی پنتاگزیفور، کیت رادیودارویی فاپی و گالیوم 68 آر. ام 2 با تمرکز بر تشخیص و درمان سرطان‌ها و تشخیص دقیق و پیشگیری از بیماری‌ها، تولید شده‌اند.
تولید کیت غربالگری نوزادان از مشتقات آب‌سنگین برای تشخیص بیش از 56 بیماری متابولیکی در بدو تولد
دستیابی به ایزوتوپ پایدار تلوریوم، ساخت سامانه پرتودهی خون و ساخت شتابدهنده خطی برای درمان تومورهای سرطانی ازجمله مهم‌ترین دستاوردهای دیگر این حوزه هستند.
حوزه توسعه تجهیزات آب‌سنگین و فرآورده‌های آن
با تمرکز سازمان انرژی‌اتمی بر حوزه سلامت هم‌اکنون بیش از 300 نوع محصول دوتره در تأسیسات هسته‌ای آب‌سنگین خنداب اراک تولید می‌شود که ازجمله در حوزه‌های کشاورزی، پزشکی، صنعتی و دارویی کاربرد دارند. داروهای تولید شده بر پایه دوتره، انقلابی بزرگ در عرصه پزشکی محسوب می‌شوند و ما امروز در زمینه دوتره‌ها در تراز برترین کشورهای دنیا قرار داریم. مهم‌ترین دستاورد این دوره ایجاد ظرفیت تولید متانول در مقیاس صنعتی و همچنین بور10 است که جلوه‌های ارزشمند اقتصاد دانش‌بنیان محسوب می‌شوند. هر تن متانول تولیدی حدود یک میلیون و 200 هزار دلار قیمت دارد که در مقایسه با متانول تولیدی پتروشیمی‌ها که هر تن 500 دلار قیمت دارد، بیانگر عمق راهبردی این نوع محصولات است. تولید ایزوتوپ‌های پایدار با روش‌های پیشرفته و منحصربهفرد و تولید محصولات متنوع بر پایه ایزوتوپ‌های پایدار خصوصا محصولات دوتره برای به‌کارگیری در سلامت و صنعت
تداوم تولید مشتقات آب‌سنگین، دارای بیش از200 زیرمجموعه است که هر گرم ازبرخی از آنها چند10هزار دلار قیمت دارد.
تولید و فروش آب‌سنگین (با خلوص 98.99درصد)، محصولات دوتره (مشتقات آب سنگین) و آب تهیه‌‌شده برای رفع نیاز کشور و به منظور صادرات
تولید کیت تشخیصی غربالگری نوزادان(ازمشتقات آب‌سنگین)که بایک آزمایش‌ساده۵۶نوع بیماری متابولیک شناسایی می‌شود.
حوزه کاربرد پرتوها
سازمان انرژی‌اتمی ایران از سال 1400 تاکنون اقدامات ویژه‌ای را در ساخت سامانه‌های بومی و افزایش ظرفیت پرتودهی در سطح کشور با محوریت بخش خصوصی و پشتیبانی به انجام رسانده است. بر همین اساس پرتودهی محصولات و تجهیزات پزشکی و غیرپزشکی طی سال‌های اخیر از افزایش 5/3 برابری برخوردار شده است.
مهم‌ترین دستاوردهای این حوزه عبارت است از:
توسعه ظرفیت پرتودهی در 12 منطقه کشور از طریق آمایش سرزمینی
افتتاح سامانه‌های قزوین، خودحفاظ اصفهان و اهواز و ...
طراحی و ساخت انواع سامانه‌های پرتودهی بومی ازجمله سامانه‌های استخری، ماکروویو صنعتی و خودحفاظ گاما در ظرفیت‌های مختلف برای پرتودهی محصولات کشاورزی و افزایش انبارمانی
ساخت سیستم پایشگر درگاهی و نصب در دروازه‌های ورودی کشور برای تشخیص موارد خاص ازجمله مواد پرتوزا
ساخت دستگاه سلول داغ یا Hot Cell
ساخت سامانه پرتودهی با اشعه ایکس با کاربری کشاورزی و بیولوژی
اجرای طرح نیمه‌صنعتی پودر سوپرجاذب
ساخت، نصب و راه‌اندازی دستگاه آفت‌زدایی و خشک‌کن ماکروویو
راه‌اندازی طرح نیمه‌صنعتی پودر همواستات یا بندآورنده خون
نصب و بهره‌برداری از نخستین سامانه شتابدهنده الکترون توان بالا CELV-8
اجرای طرح کنترل مگس میوه مدیترانه با استفاده از تلفیق روش هسته‌ای نابارورسازی (SIT) در حوزه کشاورزی
رونمایی از نخستین سامانه پرتویی آفت‌زدا در نخلستان‌های بندرعباس
تأمین و بارگذاری چشمه کبالت-60
حوزه فناوری پلاسما
فناوری پلاسما ازجمله فناوری‌های نوین و دانش‌بنیانی است که کاربردهای گسترده‌ای دارد و سازمان انرژی‌اتمی ایران در راستای کیفیت‌بخشی به زندگی مردم و تأثیر در فرآیند پیشرفت کشور وارد این حوزه شده است. این فناوری در حوزه‌های بهداشت و درمان، انرژی و سوخت، کشاورزی، صنعت، محیط‌زیست و صنایع غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. درحال حاضر بیماران سرطانی و دیابتی بیشترین بهره را از این فناوری پرکاربرد می‌برند. مهم‌ترین اقدامات انجام‌شده این حوزه در سال‌های 1401 و 1402 و 1403 به شرح زیر است.
رونمایی از سامانه پلاسماتراپی و استفاده از پلاسمای سرد برای درمان انواع سرطان
بهره‌برداری از کلینیک‌های درمان زخم بر پایه فناوری پلاسما در ورامین و بیمارستان امام علی کرج و زمینه‌سازی ایجاد کلینیک‌های جدید در سراسر کشور (بیمارستان امام حسین (ع)، امام خمینی (ره) و شهدای تجریش در فروردین سال 1404)
طراحی سامانه پلاسمایی نیمه‌صنعتی تصفیه شیرابه، قابل بهره‌برداری در صنعت و کشاورزی
ساخت اولین نمونه تصفیه‌خانه صنعتی در شهر صنعتی کاوه
ساخت سامانه سولفورزدایی از مازوت با کمک فناوری پلاسما، قابل استفاده در صنعت نفت و کشتیرانی
ساخت سامانه کنترل آفت پسیل در پسته بدون استفاده از سموم کشاورزی
سم‌زدایی خشکبارهای مختلف در حد استانداردهای جهانی
طراحی و ساخت سامانه تولید آب فعال برای کنترل آفات؛ این آب جایگزین مناسبی برای سموم شیمیایی است.
ایجاد کارخانه آفت‌زدایی با پلاسما برای خشکبار و پسته (افتتاح اولین کارخانه با ظرفیت 6000 تن درسال در شهر رفسنجان)
راه‌اندازی آزمایشگاه‌های تخصصی شیمی،پلاسما،مولکولی، میکروبی،محیط‌زیست،کشت سلول وبافت،پاتولوژی و بافت‌شناسی، پیش بالینی مطالعات‌حیوانی وطیف‌سنجی به منظوراثربخشی‌جدی درانجام پروژه‌های تحقیقاتی وارائه‌خدمات به بخش‌های دیگر.
حوزه صنعتی
سازمان انرژی‌اتمی ایران در حوزه صنعتی‌سازی با اولویت تبدیل دانش انباشته فنی در حوزه‌های هسته‌ای به محصول بومی مورد نیاز مردم و صنایع مختلف، ایجاد و توسعه ظرفیت‌های صنعتی را با جدیت تمام دنبال نموده است. در این فرآیند سازمان با به‌کارگیری توان صنایع کشور موجب تقویت صنعت هسته‌ای و ارتقا استانداردهای صنایع مختلف کشورمان شده است. ازجمله مهم‌ترین اقدامات این حوزه کلیدی موارد زیر را می‌توان برشمرد.
طراحی و ساخت قلب رآکتور 20 مگاواتی آب‌سنگین خنداب اراک که دستاوردی منحصربهفرد در حوزه تکنولوژی محسوب می‌شود.
تولید، ساخت و ارائه انواع تجهیزات پایش و سنجش هسته‌ای و محصولات تخصصی (ضخامت‌سنج، سطح‌سنج، چگالی‌سنج، دزیمترهای فردی، محیطی و دستی) با قابلیت کاربرد در کلیه صنایع کشور که در حال حاضر بیش از 150 کارخانه بزرگ صنعتی کشور از این محصولات استفاده می‌کند.
ارائه انواع چشمه‌های پرتودهی مورد نیاز کشور
سامانه شتابدهنده الکترواستاتیک الکترون برای تصفیه پسابهای صنعتی و قابل استفاده در صنایع لاستیک و پلیمری
دستیابی به فناوری تولید پودر زیرکونیای پایدار؛ قابل مصرف در صنایع کشور
طراحی و ساخت چشمه لیزر میکروماشین‌کاری در راستای ساخت قطعات ریز با دقت بسیار بالا
ساخت سامانه طیف‌سنج نوری با دقت زمانی و طیفی بسیاربالا(یک میلی‌ثانیه و0.1آنگستروم) برای اندازه‌گیری دما و شناسایی ناخالصی‌ها در پلاسمای داغ؛ با دستیابی به این فناوری، ایران به‌عنوان دومین کشور دارنده این تکنولوژی بعد از آمریکا قرار می‌گیرد.
حوزه لیـزر و کوانتـوم
برگزاری پنجمیـن نمایشگـاه تخصصی لیـزر، فوتونیـک و کوانتـوم ایران توسط مرکز ملی علوم و فنون لیزر ایران
امضای چند تفاهـم‌نامه همکاری میان مرکـز علوم و فنـون لیـزر ایران و صنایـع گوناگـون
انجام تست‌های نهایی رمزنگـاری کوانتومـی در بستـر فیبـرنـوری و تایید نهایی این پروژه
تست میدانی موفقیت‌آمیز سامانه توزیع کلید کوانتومی در بستر فیبر نوری مابین تهران و کرج به مسافت 5.53کیلومتر و برقراری مکالمه امن تلفنی با استفاده از کلید کوانتومی برای اولین بار در ایران
رونمایی از جدیدترین دستاوردهای ایران در حوزه لیزر
رونمایی از خط تولیـد دستگـاه منحصـر به فـرد لیـزر برش فلـزات رنگـی در ایران
رونمایی از خط تولیـد لیـزر فیبـر 2500 وات در پنجمین نمایشگاه لیزر، فوتونیک و کوانتوم
بهره‌برداری از لیـزر نیمـه‌هـادی و ارائه در نمایشگاه لیزر و فوتونیک
تقویت توان ایمنی و خدمات بازرسی ایمنی هسته‌ای و نظارت پرتوی در سطح کشور
توسعه مجموعه اسناد بالادستی مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور در سال 1403 ازجمله تبدیل وضعیت مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور به تشکیلات حقوقی مستقل دولتی، تصویب سند تحول راهبردی نظام ایمنی، تصویب طرح ملی مقابله با شرایط اضطراری پرتوی از سوی شورای‌عالی امنیت ملی، تصویب ضوابط حریم ایمنی تأسیسات هسته‌ای در هیأت وزیران و مصوبه شورای‌عالی معماری و شهرسازی در خصوص مناطق پرتوزای طبیعی رامسر
در حوزه صدور مجوز و پروانه برای تأسیسات هسته‌ای و غیرهسته‌ای، حائز رشد2.5برابری نسبت به سال1400 شده است. تعداد بازرسـی از تأسیسات و مراکز هستـه‌ای و غیرهستـه‌ای کشور، حائز رشد 3.7برابری نسبت به سال 1400 شده است. سازمان انرژی‌اتمی ایران، بین دستـگاه‌های مجـوزدهنــده در درگـاه ملـی مجـوزها و درگـاه خدمـات دولـت الکترونیـک در سال‌های (سیناپ) طی سال‌های1400 الی 1403 به صورت مداوم، رتبه نخسـت را کسب نموده است.
حوزه پژوهش در فناوری
با رشد بیش از دو برابری تعداد پروژه‌های پژوهشی طی سال‌های1400لغایت1403،ارزش‌آفرینی وخلق ثروت، این پروژه‌ها در جهت تجاری‌سازی و بالاندگی هرچه بیشتر صنعت هسته‌ای کشور به عنوان پروژه‌های مساله‌محور و پروژ‌های اولویت‌دار صنعت ادامه دارد.
کسب رتبه «الف» مجله فارسی پژوهشگاه با عنوان علوم، مهندسی و فناوری هسته‌ای (JONSAT) از کمیسیون عتف در سه سال متوالی 1401، 1402 و 1403
کسب رتبه «الف» مجله انگلیسی پژوهشگاهJounal Of Nuclear Research And Application ازکمیسیون وزارت عتف در برای اولین بار در سال 1403
بهره‌برداری از پروژه‌های صنعت هسته‌ای کشور
در سازمان انرژی‌اتمی ایران در سال 1403، تعداد 27 پروژه در حوزه‌های مختلف سامانه‌های پرتودهی (قزوین، اصفهان و اهواز افتتاح شده است) سیمولاتورهای آموزشی، کارخانه سم‌زدایی از محصولات کشاورزی، عملیات اجرایی معدن اورانیوم و عناصر همراه، عملیات بتن‌ریزی ساختمان رآکتور، افتتاح مرکز آموزش بینالمللی، بهره‌برداری از خط جداسازی و غنی‌سازی ایزوتوپ و مشتقات مربوطه، تولید رادیوداروها، تأسیسات تست تأیید ایمنی و تولید ایزوتوپ‌های پایدار به بهره‌برداری رسید. این سازمان مصمم است با گام‌های بلندی که در سند راهبردی این صنعت تعریف شده است و همچنین بهره‌گیری از توان مهندسی و نوآوری متخصصان و مدیران قابل و خبره صنعت هسته‌ای، جایگاه کنونی این صنعت پر ظرفیت و پرکاربرد را ارتقا داده تا در آینده در ترازهای جهانی و شایسته ملت بزرگ ایران قرار گیرد.
تقویت دستگاه دیپلماسی عمومی سازمان
سازمان انرژی‌اتمی ایران در سه سال اخیر با سرلوحه قرار دادن منویات و تأکید مقام معظم رهبری (مدظلهالعالی) در موضوع هسته‌ای بر فریضه جهاد‌تبیین و روایت پیشرفت، مصمم به روشنگری افکار عمومی و افزایش سرمایه اجتماعی صنعت هسته‌ای کشور در سطوح ملی و بینالمللی شده است. در همین راستا، در حوزه دیپلماسی عمومی و اطلاع‌رسانی با محوریت سیاست «درهای باز و نوآوری باز» برنامه‌ریزی گسترده‌ای صورت گرفت و با به‌کارگیری اصول و فنون پیشرفته ارتباطی و «اطلاع‌رسانی هنرمندانه»، موفقیت‌ها و دستاوردهای دانشمندان و متخصصان این صنعت راهبردی در روندی پایدار به آگاهی افکار عمومی داخلی و بینالمللی رسیده است.
بر این اساس با تقویت برنامه‌های جاری و فعال‌نمودن بخش‌های مغفول حوزه دیپلماسی عمومی و اطلاع‌رسانی، برنامه‌ها و اقدامات متنوعی در دستور کار قرار گرفت که به اختصار در زیر می‌آید:
راه‌اندازی اندیشکده رصد هسته‌ای
ارتقا و توسعه برنامه بازدیدهای صنعت هسته‌ای با افزایش 500 برابری در تعداد بازدیدکننده و قریب به 39000 بازدیدکننده تا پایان سال 1403
ارتباط و تعامل مؤثر با رسانه‌های داخلی و خارجی با برگزاری بیش از50جلسه رسمی و غیررسمی، پنج تورخبری به مراکز هسته‌ای، تولید و انتشار بیش از2600 خبر و گزارش تصویری در پورتال خارجی سازمان و پلتفرم‌های داخلی و خارجی
تولید و انتشار محتوای چندرسانهای که بیشتر فعالیت‌های این حوزه برای نخستین بار و در قالب مشارکت در تهیه فیلم‌های سینمایی، تولید چند اثر فاخر موسیقیایی نظیر پوئم سمفونی هسته عشق انجام شده و ساخت بیش از 300 عنوان مستند تخصصی، کلیپ و محتوای چندرسانهای به زبان‌های فارسی و انگلیسی
تهیه، تدوین و انتشار گسترده ویژه‌نامه‌های مکتوب در روزنامه‌های کثیرالانتشار با موضوعات مختلف هسته‌ای
تبلیغات محیطی در مترو مراکز استان‌ها، سطح شهرهای بزرگ و مهم کشور، بزرگراه‌ها و آزادراه‌های کشور، فرودگاه‌های داخلی و فضاهای عمومی در چند نوبت در طول سه سال گذشته
برگزاری نشست‌های تخصصی توجیهی و تبیینی با مسئولان وزارت خارجه، جامعه علمی، نخبگان، استادان دانشگاه‌ها، کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی و سردبیران رسانه‌ملی
مشارکت و حضور مؤثر در کنفرانس‌ها و نمایشگاه‌های داخلی و بینالمللی ازجمله در شصت و هفتمین کنفرانس عمومی سالانه آژانس بینالمللی انرژی‌اتمی در وین اتریش و برگزاری بیش از 100 نمایشگاه تخصصی معرفی دستاوردهای صنعت هسته‌ای در سطوح ملی و بینالمللی
برگزاری، مشارکت و حضور در جشنواره‌های مختلف علمی، فرهنگی و هنری ازجمله جشنواره بینالمللی شعر «آفتاب نهان»، جشنواره ملی «نماهنگ» و جشنواره «من فناوری هسته‌ای هستم»
توسعه ارتباطات مردمی و تقویت ارتباطات دو سویه درون و برون‌سازمانی
برگزاری نظرسنجی و دریافت نظرات عموم مردم نسبت به فعالیت‌های صنعت هسته‌ای از طریق مرکز افکارسنجی جهاد دانشگاهی (ایسپا) و مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران
توسعه مدارس انرژی‌اتمی در سطح کشور به‌منظور ارتقای سطح تحصیلی دانش‌آموزان و کشف استعدادهای پنهان در راستای همکاری در آینده صنعت هسته‌ای
برگزاری نخستین کنفرانس بینالمللی علوم و فنون هسته‌ای در اصفهان
مهم‌ترین موفقیت‌های سـازمان انرژی‌اتمی در دوره تحولی
تهیـه و تدوین اسنـاد راهبـردی در حوزه‌های مختلف هسته‌ای در جهت «حفـظ، تقویـت و گستـرش همـه‌جانبـه ظرفیـت‌ها به سمـتِ صنعتـی شدن» و «انجـام برنامـه‌ریزی تحـولی در سازمـان به عنـوان سازمـانی پیشـرو و بهـره‌ور در جهـان»
انجام اصلاحـات اسـاسی در فرآینـدها و ساختـارهای صنعـت هستـه‌ای با استقرار رویکرد تحقیقات نتیجه‌گرا و توسعه صنعتی‌سازی موجبـات تحـولات اساسـی ذیـل شده است:
1- رشـد سه تا هفت بـرابـری زیرساخت غنی‌سازی و چرخه سوخت هسته‌ای مشتمل بر اکتشاف و فعالیت معدنی، فرایند تولید کیک زرد، ماشین‌سازی سانتریفیوژ و غنی‌سازی اورانیوم
2- اجرای سیاست درهـای باز و نوآوری باز در راستای جهاد تبیین که با تقویت برنامه‌های جاری و فعال‌نمودن بخش‌های مغفول حوزه دیپلماسـی عمومی و اطلاع‌رسانی، برنامـه‌ها و اقدامـات متنوعی بعضا برای اولین بار، به شرح ذیل در دستور کار قرار گرفت:
بازدیـد از مراکـز و تاسیسـات هستـه‌ای (رشـد بیـش از 10هـزار درصـدی)
ایجـاد ارتبـاطات موثر رسانـه‌ای (برای تبییـن ماهیـت و کارکـرد صنعت هسته‌ای)
تولیـد و انتشـار محتـوای چنـد رسانـه‌ای (به‌ویـژه تولیـد فیـلم و سـریال)
تهیـه و انتشـار ویژه‌نامـه‌ها
تبلیغـات محیطـی
برگـزاری نشـست‌های تخصـصی
کنفـرانس‌ها و نمایشـگاه‌های داخلـی و بین‌المللـی
برگـزاری و مشارکـت در جشنواره‌هـای مختـلف علمـی، فرهنگـی و هنـری
ارتبـاطات مردمـی
3- تهیه نقشـه بومی‌سـازی نیـروگاه‌های اتمـی، تکمیـل زنجیـره صنعتـی‌سازی با استقرار ظرفیت طراحی و مهندسی از جمله استفاده از قابلیت شـرکت آذرآب
سـاخت کسـک دومنظـوره (محفظـه حمل و نگهـداری) برای سـوخت مصـرف‌شده واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر که در سال جاری فقدان آن موجب مشکلاتی می‌گردید.
پیشـرفت چشمگیر در پیشبـرد پـروژه احـداث واحـدهای 2 و 3 نیـروگاه اتمـی بوشهر (که مـدت زیـادی با مشکـلات عدیـده‌ای روبه‌رو بـوده اسـت).
دو برابر نمـودن ظرفیـت ماده استـراتژیک کیـک زرد با ایجاد جبهه‌های کاری متعدد در پهنه کشور از کانی‌های همراه آهن، مس و ... و همچنین استحصال اورانیوم و اسید فسفریک از منابع فسفاته (منـابع خارجـی) به منظور پشتیبانی از برنامه تولید سوخت هسته‌ای
درسه سال گذشته به‌واسطه توسعه زیرساخت‌ها وزمینه‌سازی برای پیشرفت حوزه‌های مختلف،دانشمندان،متخصصان و مدیران این صنعت کلیدی بیش از330دستاوردمهم دانشی،فناوری و صنعتی داشته‌اند.همچنین براساس ارزیابی سازمان ملی بهـره‌وری ایـران، سازمـان انرژی‌اتمی ایـران درسال1403،با کسـب بالاتـرین امتیازدربین شرکت‌های دولتی وابسته به دستـگاه‌های اجرایـی با امتـیاز80.15، با رتبه «عالی»، به‌عنوان «سازمـان بـرتـر و برگزیده ملـی در بهره‌وری» انتخاب شده است.
سند راهبردی صنعت هسته‌ای در افق 1420
برای نخستین بار در تاریخ 50 ساله سازمان انرژی‌اتمی ایران، سند راهبردی صنعت هسته‌ای کشور در افق 1420 به همراه سندهای پشتیبان در حوزه‌های توسعه رآکتورهای هسته‌ای، آمایش سرزمینی احداث مراکز پرتودهی، توسعه مواد هسته‌ای، توسعه پژوهش و سند توسعه مدیریت و منابع انسانی، در اواخر سال1400 تهیه، تدوین و تصویب شد و در20 فروردین سال1401منتشر شد و به‌منظور حفظ، تقویت و گسترش همه‌جانبه ظرفیت‌ها به سمت صنعتی شدن و انجام برنامه‌ریزی تحولی در مجموعه سازمان به سراسر صنعت هسته‌ای ابلاغ و با هدف روشنگری فعالیت‌های صلح‌آمیز کشورمان در سطح بینالمللی برای آژانس بینالمللی انرژی‌اتمی ارسال شد. بر همین مبنا و به‌منظور سرعت بخشیدن به اجرای پروژه‌های کلان، تأمین مالی پروژه‌های هسته‌ای ساماندهی و مکانیزم‌های مختلف مالی از طریق بازار سرمایه ارائه شد.
در تهیه و تدوین سند راهبردی صنعت هسته‌ای کمیته‌ای متشکل از متخصصان هسته‌ای، استادان دانشگاه‌ها و مدیران وابسته به صنعت هسته‌ای کشور گردهم آمده و حدود پنج ماه به بررسی پرداختند که درنهایت این سند جامع پس از تصویب در شورای‌عالی فناوری پیشرفته که بالاترین رکن سازمان است به همراه دو سند پشتیبان دیگر، 20 فروردین 1401 توسط رئیس‌جمهور شهید رونمایی شد. سندهای پشتیبان سند راهبردی صنعت هسته‌ای پس از تدوین نهایی سند، در فواصل زمانی تهیه و انتشار یافتند.
حوزه برق هسته‌ای و آب‌شیرین‌کن
سازمان انرژی‌اتمی ایران با بهره‌برداری تجاری از نیروگاه 1000 مگاواتی بوشهر در سال 1392 تا پایان سال جاری بیش از 72.633میلیون کیلووات ساعت برق تولید و به شبکه سراسری تحویل داده است. در این بازه زمانی میزان صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی معادل 116.6میلیون بشکه معادل نفت خام و میزان جلوگیری از انتشار انواع آلاینده‌های زیست‌محیطی 78 میلیون تُن بوده است. شایان توجه است که این نیروگاه در سال 1402 رکورد بیشینه تولید برق اتمی را به میـزان 7.471میلیـون کیـلووات سـاعت کسب کرده و به بالاترین حد بهره‌وری نیروگاهی رسیده است. همچنین در بحث بهره‌برداری ایمن و تولید مطمئن و اقتصادی برق هسته‌ای، جمهوری اسلامی ایران در سال 2024 از سوی وانو یا اتحادیه جهانی بهره‌برداران نیروگاه‌های هسته‌ای، با کسب رتبه «عالـی» به امتیاز 100 از 100 دست‌یافته است.
در ادامه سیاست تأمین انرژی پاک و تنوع بخشیدن به سبد انرژی کشور، این سازمان برنامه تولید 20 هزار مگاوات برق هسته‌ای در افق 1420 را در استان‌های خوزستان، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان (سواحل مکران) و گلستان در رأس برنامه‌های خود قرار داده است. در همین راستا،
ساخت فازهای 2 و 3 نیروگاه اتمی بوشهر سرعت گرفته و طراحی و ساخت بومی رآکتور قدرت 300 مگاواتی کارون در دارخوین آغاز شده و همچنین احداث نیروگاه‌های برق اتمی سیریک هرمزگان با ظرفیت 5000 مگاوات آغاز شده است. نیروگاه‌های اتمی سواحل مکران در سیستان و بلوچستان و سواحل شمالی در استان گلستان نیز در مرحله مطالعات تفصیلی در حال انجام است. علاوه‌بر این، طراحی و ساخت نیروگاه‌های کوچک و متوسط نیز در برنامه‌های صنعت هسته‌ای قرار گرفته و عملیاتی شده است.
همچنین این سازمان در سال 1401و با تصویب موضوع، احداث مجتمع آب‌شیرین‌کن بوشهر را با ظرفیت 75 هزار مترمکعب در شبانه‌روز آغاز کرده که با سرعت در حال پیشرفت است و ظرفیت آن تا 110 هزار مترمکعب در شبانه‌روز قابل افزایش است.
قطع کامل وابستگی انجام تعویض سوخت هسته‌ای تعمیرات برنامه‌ریزی شده اساسی و نیمه اساسی از پیمانکار خارجی و انجام تقریبا تمام فعالیت‌ها توسط کارکنان نیروگاه اتمی بوشهر و پیمانکاران داخلی
طی سال‌ها نیروهای بهره‌بردار خارجی در نیروگاه بوشهر از 274 نفر در سال 1392 به صفر رسیده است و تمامی امور توسط متخصصین داخلی انجام می‌شود
حوزه توسعه رآکتورهای اتمی و سوخت هسته‌ای
از جمله می‌توان به طراحی و ساخت قلب رآکتور 20 مگاواتی آب‌سنگین خنداب اشاره کرد که ساخت و نصب این محفظه یک دستاورد منحصربهفرد در حوزه علمی و تکنولوژیکی محسوب می‌شود.
همچنین در حوزه توسعه رآکتورهای بومی عملیات بتن‌ریزی ساختمان اصلی رآکتور تحقیقاتی 10 مگاواتی اصفهان موسوم به 10-IRR آغاز و در حال پیشرفت است که با توانمندی داخلی ساخته می‌شود.
حوزه سوخت هسته‌ای
طی سه سال گذشته در این حوزه اقدامات منحصربهفرد و ارزشمندی انجام شده است. به‌طوری‌که دستاوردهای حاصله نشانگر درون‌زایی، اقتدار علمی و فناوری دانشمندان و متخصصان صنعت هسته‌ای و توسعه فعالیت‌های این صنعت است. در این فرآیند تولید کیک‌زرد از 35 تن به 40 تن، افزایش ظرفیت غنی‌سازی به بیش از هفت رابر ظرفیت سال 1400 و افزایش ظرفیت جمع‌آوری، آمایش و نگهداری پسماندهای پرتوزای مراکز پرتوی صنعتی و هسته‌ای در حدود 600 مترمکعب در سال 1403 است.
همچنین، نسبت به سال 1400 (طی سه سال)، بهره‌برداری از تأسیسات چرخه سوخت هسته‌ای کشور در حوزه اکتشـاف اورانیوم، 3/2 برابر، حوزه معـدن به‌میزان سه برابر رشد داشته است؛ در حوزه تولید کیک زرد به‌میزان دو برابر افزایش ظرفیت ایجاد شده است. و درنهایت، حوزه تولید متعلقات (تولید آب‌سنگین) به میزان 14 درصد افزایش داشته است. نسبت به سال قبل اورانیوم غنی‌شده با غنای 4 درصد به میزان 85 درصد افزایش داشته و اورانیوم غنی‌شده با غنای 60 درصد به مقدار 114درصد افزایش داشته است
ازجمله دستاوردهای موفق و ارزشمند این حوزه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تولید بومی و بارگذاری سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران
ساخت هشت مجموعه کسک دومنظوره سوخت مصرف‌شده نیروگاه اتمی بوشهر که در مراحل مختلف قرار دارد.
طراحی، ساخت و بهره‌برداری از خطوط تولید هگزا فلوراید ایریدیوم
بهره‌برداری از خط تولید هگزافلوراید تلوریوم
تدوین تکنولوژی و ساخت نمونه میله جاذب سوخت رآکتور اراک
احداث، راه‌اندازی و بهره‌برداری از زیرساخت انجام تست‌های تأیید ایمنی کسک دومنظوره
راه‌اندازی اولین زنجیره کامل بومی20ماشینIR4 وIR6برای جداسازی وخالص‌سازی ایزوتوپ‌های پایدارتلوریوم و ایریدیوم
تداوم ساخت سوخت صفحه‌ای رآکتور تحقیقاتی تهران و مجتمع‌های سوخت مجازی و اصلی راکتور بازطراحی اراک
حوزه معدن و اکتشاف
دراجرای تکالیف قانونی برای توسعه نیروگاه‌های‌اتمی که ازسال1386 تاکنون مکررمورد تأکیدمقام معظم رهبری مدظلهالعالی بوده است و تأکید اخیر ایشان مبنی بر تولید 20 هزار مگاوات برق هسته‌ای، ضرورت داشت تا حوزه اکتشاف معادن اورانیوم مورد توجه قرار گرفته و اکتشاف و بهره‌برداری از مواد پرتوزا و عناصر همراه در معادن جدید در سطح کشور رشد فوق‌العاده‌ای داشته و تحولی بزرگ در اقتصاد معدن و تکمیل زنجیره‌های ارزش به‌وجود آورده است. در سال 1400 فعالیت‌های معدنی مختصر و معدنکاری با ظرفیت محدودی انجام می‌گرفت که به لطف الهی و تلاش همکاران در حال حاضر در 120 محدوده فعالیت‌های اجرایی، اکتشافی، استخراج و بهره‌برداری از معادن با مشارکت بخش‌های گوناگون صنعتی و معدنی انجام می‌گیرد و سازمان انرژی‌اتمی به پیشران تحرک‌آفرین در بخش معدن تبدیل شده است. دستاورد عملیات اکتشاف و بهره‌برداری از معادن جدید (کانی‌های همراه اورانیوم)، بهره‌برداری از حداقل 500 میلیون تن عناصر همراه دیگر مانند سنگ آهن و مس، است و در اقتصاد معدن یکی از تحولات بزرگ تکمیل زنجیره‌های ارزش محسوب می‌شود؛ گره‌گشایی از کار مردم و رفع قفل معادن که گشایش بزرگی در فعالیت معدنی است در این دوره محقق شده است. به‌طوری‌که مساحت اکتشاف سراسری اورانیوم با رشد 2.3برابری به میزان 25.23هزار کیلومتر و تولید کیک زرد به حدود 40 تن در سال 1403 رسیده است. همچنین در این سال «ظرفیت جدید تولید 20 تن کیک زرد در سال» در برنامه قرار گرفته است که یک واحد افتتاح شده و واحد دوم در آینده نزدیک به بهره‌برداری خواهد رسید و به این ترتیب ظرفیت تولید کیک زرد کشور به 80 تن در سال افزایش می‌یابد. به بیان دیگر، با اتفاقات حوزه معدن،گره‌گشایی ازکارمردم ورفع قفل معادن که گشایش بزرگی در فعالیت‌های معدنی است، در این دوره محقق شده است.مهم‌ترین اقدامات و دستاوردهای این حوزه به شرح زیر است:
توسعه استفاده از ژئوفیزیک هوابرد و ایجاد قابلیت برداشت با بالگرد، پهپاد و هواپیما با ظرفیت‌سازی علمی و فنی برای تحلیل داده‌ها و ارائه به بخش‌های صنعتی و معدنی کشور و همچنین آموزش خلبانان خبره برای پرواز
ایجاد قابلیت مغناطیس‌سنجی برای شناسایی منابع هیدروکربوری تا عمق 15000 متری زمین برای نخستین مرتبه در کشور در سازمان انرژی‌اتمی ایران و ارائه نتایج به وزارت نفت.
حوزه پزشکی و سلامت جامعه
جمهوری اسلامی ایران اکنون جزو برترین تولیدکنندگان جهانی رادیودارو محسوب می‌شود. به‌طوری‌که هم‌اکنون 68 عنوان رادیوداروی تشخیصی، تسکینی و درمانی مورد نیاز مردم به‌طور منظم و شبانه‌روزی در کشورمان تولید و تهیه می‌شود و باتوجه به نیاز اعلام‌شده، از طریق 230 مرکز درمانی و پزشکی هسته‌ای مورد استفاده بیش از یک میلیون بیمار قرار می‌گیرد. 20 محصول رادیودارویی جدید نیز در مرحله تحقیقاتی قرار دارد.
آخرین رادیوداروهای ساخته‌شده در دوره جدید ازجمله رادیوداروهای تربیوم 161، پارس ایوداین- 123 ام‌آی‌بی‌جی، کیت رادیودارویی پنتاگزیفور، کیت رادیودارویی فاپی و گالیوم 68 آر. ام 2 با تمرکز بر تشخیص و درمان سرطان‌ها و تشخیص دقیق و پیشگیری از بیماری‌ها، تولید شده‌اند.
تولید کیت غربالگری نوزادان از مشتقات آب‌سنگین برای تشخیص بیش از 56 بیماری متابولیکی در بدو تولد
دستیابی به ایزوتوپ پایدار تلوریوم، ساخت سامانه پرتودهی خون و ساخت شتابدهنده خطی برای درمان تومورهای سرطانی ازجمله مهم‌ترین دستاوردهای دیگر این حوزه هستند.
حوزه توسعه تجهیزات آب‌سنگین و فرآورده‌های آن
با تمرکز سازمان انرژی‌اتمی بر حوزه سلامت هم‌اکنون بیش از 300 نوع محصول دوتره در تأسیسات هسته‌ای آب‌سنگین خنداب اراک تولید می‌شود که ازجمله در حوزه‌های کشاورزی، پزشکی، صنعتی و دارویی کاربرد دارند. داروهای تولید شده بر پایه دوتره، انقلابی بزرگ در عرصه پزشکی محسوب می‌شوند و ما امروز در زمینه دوتره‌ها در تراز برترین کشورهای دنیا قرار داریم. مهم‌ترین دستاورد این دوره ایجاد ظرفیت تولید متانول در مقیاس صنعتی و همچنین بور10 است که جلوه‌های ارزشمند اقتصاد دانش‌بنیان محسوب می‌شوند. هر تن متانول تولیدی حدود یک میلیون و 200 هزار دلار قیمت دارد که در مقایسه با متانول تولیدی پتروشیمی‌ها که هر تن 500 دلار قیمت دارد، بیانگر عمق راهبردی این نوع محصولات است. تولید ایزوتوپ‌های پایدار با روش‌های پیشرفته و منحصربهفرد و تولید محصولات متنوع بر پایه ایزوتوپ‌های پایدار خصوصا محصولات دوتره برای به‌کارگیری در سلامت و صنعت
تداوم تولید مشتقات آب‌سنگین، دارای بیش از200 زیرمجموعه است که هر گرم ازبرخی از آنها چند10هزار دلار قیمت دارد.
تولید و فروش آب‌سنگین (با خلوص 98.99درصد)، محصولات دوتره (مشتقات آب سنگین) و آب تهیه‌‌شده برای رفع نیاز کشور و به منظور صادرات
تولید کیت تشخیصی غربالگری نوزادان(ازمشتقات آب‌سنگین)که بایک آزمایش‌ساده۵۶نوع بیماری متابولیک شناسایی می‌شود.
حوزه کاربرد پرتوها
سازمان انرژی‌اتمی ایران از سال 1400 تاکنون اقدامات ویژه‌ای را در ساخت سامانه‌های بومی و افزایش ظرفیت پرتودهی در سطح کشور با محوریت بخش خصوصی و پشتیبانی به انجام رسانده است. بر همین اساس پرتودهی محصولات و تجهیزات پزشکی و غیرپزشکی طی سال‌های اخیر از افزایش 5/3 برابری برخوردار شده است.
مهم‌ترین دستاوردهای این حوزه عبارت است از:
توسعه ظرفیت پرتودهی در 12 منطقه کشور از طریق آمایش سرزمینی
افتتاح سامانه‌های قزوین، خودحفاظ اصفهان و اهواز و ...
طراحی و ساخت انواع سامانه‌های پرتودهی بومی ازجمله سامانه‌های استخری، ماکروویو صنعتی و خودحفاظ گاما در ظرفیت‌های مختلف برای پرتودهی محصولات کشاورزی و افزایش انبارمانی
ساخت سیستم پایشگر درگاهی و نصب در دروازه‌های ورودی کشور برای تشخیص موارد خاص ازجمله مواد پرتوزا
ساخت دستگاه سلول داغ یا Hot Cell
ساخت سامانه پرتودهی با اشعه ایکس با کاربری کشاورزی و بیولوژی
اجرای طرح نیمه‌صنعتی پودر سوپرجاذب
ساخت، نصب و راه‌اندازی دستگاه آفت‌زدایی و خشک‌کن ماکروویو
راه‌اندازی طرح نیمه‌صنعتی پودر همواستات یا بندآورنده خون
نصب و بهره‌برداری از نخستین سامانه شتابدهنده الکترون توان بالا CELV-8
اجرای طرح کنترل مگس میوه مدیترانه با استفاده از تلفیق روش هسته‌ای نابارورسازی (SIT) در حوزه کشاورزی
رونمایی از نخستین سامانه پرتویی آفت‌زدا در نخلستان‌های بندرعباس
تأمین و بارگذاری چشمه کبالت-60
حوزه فناوری پلاسما
فناوری پلاسما ازجمله فناوری‌های نوین و دانش‌بنیانی است که کاربردهای گسترده‌ای دارد و سازمان انرژی‌اتمی ایران در راستای کیفیت‌بخشی به زندگی مردم و تأثیر در فرآیند پیشرفت کشور وارد این حوزه شده است. این فناوری در حوزه‌های بهداشت و درمان، انرژی و سوخت، کشاورزی، صنعت، محیط‌زیست و صنایع غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. درحال حاضر بیماران سرطانی و دیابتی بیشترین بهره را از این فناوری پرکاربرد می‌برند. مهم‌ترین اقدامات انجام‌شده این حوزه در سال‌های 1401 و 1402 و 1403 به شرح زیر است.
رونمایی از سامانه پلاسماتراپی و استفاده از پلاسمای سرد برای درمان انواع سرطان
بهره‌برداری از کلینیک‌های درمان زخم بر پایه فناوری پلاسما در ورامین و بیمارستان امام علی کرج و زمینه‌سازی ایجاد کلینیک‌های جدید در سراسر کشور (بیمارستان امام حسین (ع)، امام خمینی (ره) و شهدای تجریش در فروردین سال 1404)
طراحی سامانه پلاسمایی نیمه‌صنعتی تصفیه شیرابه، قابل بهره‌برداری در صنعت و کشاورزی
ساخت اولین نمونه تصفیه‌خانه صنعتی در شهر صنعتی کاوه
ساخت سامانه سولفورزدایی از مازوت با کمک فناوری پلاسما، قابل استفاده در صنعت نفت و کشتیرانی
ساخت سامانه کنترل آفت پسیل در پسته بدون استفاده از سموم کشاورزی
سم‌زدایی خشکبارهای مختلف در حد استانداردهای جهانی
طراحی و ساخت سامانه تولید آب فعال برای کنترل آفات؛ این آب جایگزین مناسبی برای سموم شیمیایی است.
ایجاد کارخانه آفت‌زدایی با پلاسما برای خشکبار و پسته (افتتاح اولین کارخانه با ظرفیت 6000 تن درسال در شهر رفسنجان)
راه‌اندازی آزمایشگاه‌های تخصصی شیمی،پلاسما،مولکولی، میکروبی،محیط‌زیست،کشت سلول وبافت،پاتولوژی و بافت‌شناسی، پیش بالینی مطالعات‌حیوانی وطیف‌سنجی به منظوراثربخشی‌جدی درانجام پروژه‌های تحقیقاتی وارائه‌خدمات به بخش‌های دیگر.
حوزه صنعتی
سازمان انرژی‌اتمی ایران در حوزه صنعتی‌سازی با اولویت تبدیل دانش انباشته فنی در حوزه‌های هسته‌ای به محصول بومی مورد نیاز مردم و صنایع مختلف، ایجاد و توسعه ظرفیت‌های صنعتی را با جدیت تمام دنبال نموده است. در این فرآیند سازمان با به‌کارگیری توان صنایع کشور موجب تقویت صنعت هسته‌ای و ارتقا استانداردهای صنایع مختلف کشورمان شده است. ازجمله مهم‌ترین اقدامات این حوزه کلیدی موارد زیر را می‌توان برشمرد.
طراحی و ساخت قلب رآکتور 20 مگاواتی آب‌سنگین خنداب اراک که دستاوردی منحصربهفرد در حوزه تکنولوژی محسوب می‌شود.
تولید، ساخت و ارائه انواع تجهیزات پایش و سنجش هسته‌ای و محصولات تخصصی (ضخامت‌سنج، سطح‌سنج، چگالی‌سنج، دزیمترهای فردی، محیطی و دستی) با قابلیت کاربرد در کلیه صنایع کشور که در حال حاضر بیش از 150 کارخانه بزرگ صنعتی کشور از این محصولات استفاده می‌کند.
ارائه انواع چشمه‌های پرتودهی مورد نیاز کشور
سامانه شتابدهنده الکترواستاتیک الکترون برای تصفیه پسابهای صنعتی و قابل استفاده در صنایع لاستیک و پلیمری
دستیابی به فناوری تولید پودر زیرکونیای پایدار؛ قابل مصرف در صنایع کشور
طراحی و ساخت چشمه لیزر میکروماشین‌کاری در راستای ساخت قطعات ریز با دقت بسیار بالا
ساخت سامانه طیف‌سنج نوری با دقت زمانی و طیفی بسیاربالا(یک میلی‌ثانیه و0.1آنگستروم) برای اندازه‌گیری دما و شناسایی ناخالصی‌ها در پلاسمای داغ؛ با دستیابی به این فناوری، ایران به‌عنوان دومین کشور دارنده این تکنولوژی بعد از آمریکا قرار می‌گیرد.
حوزه لیـزر و کوانتـوم
برگزاری پنجمیـن نمایشگـاه تخصصی لیـزر، فوتونیـک و کوانتـوم ایران توسط مرکز ملی علوم و فنون لیزر ایران
امضای چند تفاهـم‌نامه همکاری میان مرکـز علوم و فنـون لیـزر ایران و صنایـع گوناگـون
انجام تست‌های نهایی رمزنگـاری کوانتومـی در بستـر فیبـرنـوری و تایید نهایی این پروژه
تست میدانی موفقیت‌آمیز سامانه توزیع کلید کوانتومی در بستر فیبر نوری مابین تهران و کرج به مسافت 5.53کیلومتر و برقراری مکالمه امن تلفنی با استفاده از کلید کوانتومی برای اولین بار در ایران
رونمایی از جدیدترین دستاوردهای ایران در حوزه لیزر
رونمایی از خط تولیـد دستگـاه منحصـر به فـرد لیـزر برش فلـزات رنگـی در ایران
رونمایی از خط تولیـد لیـزر فیبـر 2500 وات در پنجمین نمایشگاه لیزر، فوتونیک و کوانتوم
بهره‌برداری از لیـزر نیمـه‌هـادی و ارائه در نمایشگاه لیزر و فوتونیک
تقویت توان ایمنی و خدمات بازرسی ایمنی هسته‌ای و نظارت پرتوی در سطح کشور
توسعه مجموعه اسناد بالادستی مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور در سال 1403 ازجمله تبدیل وضعیت مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور به تشکیلات حقوقی مستقل دولتی، تصویب سند تحول راهبردی نظام ایمنی، تصویب طرح ملی مقابله با شرایط اضطراری پرتوی از سوی شورای‌عالی امنیت ملی، تصویب ضوابط حریم ایمنی تأسیسات هسته‌ای در هیأت وزیران و مصوبه شورای‌عالی معماری و شهرسازی در خصوص مناطق پرتوزای طبیعی رامسر
در حوزه صدور مجوز و پروانه برای تأسیسات هسته‌ای و غیرهسته‌ای، حائز رشد2.5برابری نسبت به سال1400 شده است. تعداد بازرسـی از تأسیسات و مراکز هستـه‌ای و غیرهستـه‌ای کشور، حائز رشد 3.7برابری نسبت به سال 1400 شده است. سازمان انرژی‌اتمی ایران، بین دستـگاه‌های مجـوزدهنــده در درگـاه ملـی مجـوزها و درگـاه خدمـات دولـت الکترونیـک در سال‌های (سیناپ) طی سال‌های1400 الی 1403 به صورت مداوم، رتبه نخسـت را کسب نموده است.
حوزه پژوهش در فناوری
با رشد بیش از دو برابری تعداد پروژه‌های پژوهشی طی سال‌های1400لغایت1403،ارزش‌آفرینی وخلق ثروت، این پروژه‌ها در جهت تجاری‌سازی و بالاندگی هرچه بیشتر صنعت هسته‌ای کشور به عنوان پروژه‌های مساله‌محور و پروژ‌های اولویت‌دار صنعت ادامه دارد.
کسب رتبه «الف» مجله فارسی پژوهشگاه با عنوان علوم، مهندسی و فناوری هسته‌ای (JONSAT) از کمیسیون عتف در سه سال متوالی 1401، 1402 و 1403
کسب رتبه «الف» مجله انگلیسی پژوهشگاهJounal Of Nuclear Research And Application ازکمیسیون وزارت عتف در برای اولین بار در سال 1403
بهره‌برداری از پروژه‌های صنعت هسته‌ای کشور
در سازمان انرژی‌اتمی ایران در سال 1403، تعداد 27 پروژه در حوزه‌های مختلف سامانه‌های پرتودهی (قزوین، اصفهان و اهواز افتتاح شده است) سیمولاتورهای آموزشی، کارخانه سم‌زدایی از محصولات کشاورزی، عملیات اجرایی معدن اورانیوم و عناصر همراه، عملیات بتن‌ریزی ساختمان رآکتور، افتتاح مرکز آموزش بینالمللی، بهره‌برداری از خط جداسازی و غنی‌سازی ایزوتوپ و مشتقات مربوطه، تولید رادیوداروها، تأسیسات تست تأیید ایمنی و تولید ایزوتوپ‌های پایدار به بهره‌برداری رسید. این سازمان مصمم است با گام‌های بلندی که در سند راهبردی این صنعت تعریف شده است و همچنین بهره‌گیری از توان مهندسی و نوآوری متخصصان و مدیران قابل و خبره صنعت هسته‌ای، جایگاه کنونی این صنعت پر ظرفیت و پرکاربرد را ارتقا داده تا در آینده در ترازهای جهانی و شایسته ملت بزرگ ایران قرار گیرد.
تقویت دستگاه دیپلماسی عمومی سازمان
سازمان انرژی‌اتمی ایران در سه سال اخیر با سرلوحه قرار دادن منویات و تأکید مقام معظم رهبری (مدظلهالعالی) در موضوع هسته‌ای بر فریضه جهاد‌تبیین و روایت پیشرفت، مصمم به روشنگری افکار عمومی و افزایش سرمایه اجتماعی صنعت هسته‌ای کشور در سطوح ملی و بینالمللی شده است. در همین راستا، در حوزه دیپلماسی عمومی و اطلاع‌رسانی با محوریت سیاست «درهای باز و نوآوری باز» برنامه‌ریزی گسترده‌ای صورت گرفت و با به‌کارگیری اصول و فنون پیشرفته ارتباطی و «اطلاع‌رسانی هنرمندانه»، موفقیت‌ها و دستاوردهای دانشمندان و متخصصان این صنعت راهبردی در روندی پایدار به آگاهی افکار عمومی داخلی و بینالمللی رسیده است.
بر این اساس با تقویت برنامه‌های جاری و فعال‌نمودن بخش‌های مغفول حوزه دیپلماسی عمومی و اطلاع‌رسانی، برنامه‌ها و اقدامات متنوعی در دستور کار قرار گرفت که به اختصار در زیر می‌آید:
راه‌اندازی اندیشکده رصد هسته‌ای
ارتقا و توسعه برنامه بازدیدهای صنعت هسته‌ای با افزایش 500 برابری در تعداد بازدیدکننده و قریب به 39000 بازدیدکننده تا پایان سال 1403
ارتباط و تعامل مؤثر با رسانه‌های داخلی و خارجی با برگزاری بیش از50جلسه رسمی و غیررسمی، پنج تورخبری به مراکز هسته‌ای، تولید و انتشار بیش از2600 خبر و گزارش تصویری در پورتال خارجی سازمان و پلتفرم‌های داخلی و خارجی
تولید و انتشار محتوای چندرسانهای که بیشتر فعالیت‌های این حوزه برای نخستین بار و در قالب مشارکت در تهیه فیلم‌های سینمایی، تولید چند اثر فاخر موسیقیایی نظیر پوئم سمفونی هسته عشق انجام شده و ساخت بیش از 300 عنوان مستند تخصصی، کلیپ و محتوای چندرسانهای به زبان‌های فارسی و انگلیسی
تهیه، تدوین و انتشار گسترده ویژه‌نامه‌های مکتوب در روزنامه‌های کثیرالانتشار با موضوعات مختلف هسته‌ای
تبلیغات محیطی در مترو مراکز استان‌ها، سطح شهرهای بزرگ و مهم کشور، بزرگراه‌ها و آزادراه‌های کشور، فرودگاه‌های داخلی و فضاهای عمومی در چند نوبت در طول سه سال گذشته
برگزاری نشست‌های تخصصی توجیهی و تبیینی با مسئولان وزارت خارجه، جامعه علمی، نخبگان، استادان دانشگاه‌ها، کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی و سردبیران رسانه‌ملی
مشارکت و حضور مؤثر در کنفرانس‌ها و نمایشگاه‌های داخلی و بینالمللی ازجمله در شصت و هفتمین کنفرانس عمومی سالانه آژانس بینالمللی انرژی‌اتمی در وین اتریش و برگزاری بیش از 100 نمایشگاه تخصصی معرفی دستاوردهای صنعت هسته‌ای در سطوح ملی و بینالمللی
برگزاری، مشارکت و حضور در جشنواره‌های مختلف علمی، فرهنگی و هنری ازجمله جشنواره بینالمللی شعر «آفتاب نهان»، جشنواره ملی «نماهنگ» و جشنواره «من فناوری هسته‌ای هستم»
توسعه ارتباطات مردمی و تقویت ارتباطات دو سویه درون و برون‌سازمانی
برگزاری نظرسنجی و دریافت نظرات عموم مردم نسبت به فعالیت‌های صنعت هسته‌ای از طریق مرکز افکارسنجی جهاد دانشگاهی (ایسپا) و مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران
توسعه مدارس انرژی‌اتمی در سطح کشور به‌منظور ارتقای سطح تحصیلی دانش‌آموزان و کشف استعدادهای پنهان در راستای همکاری در آینده صنعت هسته‌ای
برگزاری نخستین کنفرانس بینالمللی علوم و فنون هسته‌ای در اصفهان
مهم‌ترین موفقیت‌های سـازمان انرژی‌اتمی در دوره تحولی
تهیـه و تدوین اسنـاد راهبـردی در حوزه‌های مختلف هسته‌ای در جهت «حفـظ، تقویـت و گستـرش همـه‌جانبـه ظرفیـت‌ها به سمـتِ صنعتـی شدن» و «انجـام برنامـه‌ریزی تحـولی در سازمـان به عنـوان سازمـانی پیشـرو و بهـره‌ور در جهـان»
انجام اصلاحـات اسـاسی در فرآینـدها و ساختـارهای صنعـت هستـه‌ای با استقرار رویکرد تحقیقات نتیجه‌گرا و توسعه صنعتی‌سازی موجبـات تحـولات اساسـی ذیـل شده است:
1- رشـد سه تا هفت بـرابـری زیرساخت غنی‌سازی و چرخه سوخت هسته‌ای مشتمل بر اکتشاف و فعالیت معدنی، فرایند تولید کیک زرد، ماشین‌سازی سانتریفیوژ و غنی‌سازی اورانیوم
2- اجرای سیاست درهـای باز و نوآوری باز در راستای جهاد تبیین که با تقویت برنامه‌های جاری و فعال‌نمودن بخش‌های مغفول حوزه دیپلماسـی عمومی و اطلاع‌رسانی، برنامـه‌ها و اقدامـات متنوعی بعضا برای اولین بار، به شرح ذیل در دستور کار قرار گرفت:
بازدیـد از مراکـز و تاسیسـات هستـه‌ای (رشـد بیـش از 10هـزار درصـدی)
ایجـاد ارتبـاطات موثر رسانـه‌ای (برای تبییـن ماهیـت و کارکـرد صنعت هسته‌ای)
تولیـد و انتشـار محتـوای چنـد رسانـه‌ای (به‌ویـژه تولیـد فیـلم و سـریال)
تهیـه و انتشـار ویژه‌نامـه‌ها
تبلیغـات محیطـی
برگـزاری نشـست‌های تخصـصی
کنفـرانس‌ها و نمایشـگاه‌های داخلـی و بین‌المللـی
برگـزاری و مشارکـت در جشنواره‌هـای مختـلف علمـی، فرهنگـی و هنـری
ارتبـاطات مردمـی
3- تهیه نقشـه بومی‌سـازی نیـروگاه‌های اتمـی، تکمیـل زنجیـره صنعتـی‌سازی با استقرار ظرفیت طراحی و مهندسی از جمله استفاده از قابلیت شـرکت آذرآب
سـاخت کسـک دومنظـوره (محفظـه حمل و نگهـداری) برای سـوخت مصـرف‌شده واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر که در سال جاری فقدان آن موجب مشکلاتی می‌گردید.
پیشـرفت چشمگیر در پیشبـرد پـروژه احـداث واحـدهای 2 و 3 نیـروگاه اتمـی بوشهر (که مـدت زیـادی با مشکـلات عدیـده‌ای روبه‌رو بـوده اسـت).
دو برابر نمـودن ظرفیـت ماده استـراتژیک کیـک زرد با ایجاد جبهه‌های کاری متعدد در پهنه کشور از کانی‌های همراه آهن، مس و ... و همچنین استحصال اورانیوم و اسید فسفریک از منابع فسفاته (منـابع خارجـی) به منظور پشتیبانی از برنامه تولید سوخت هسته‌ای