«جام جم» از پالس‌های متناقض کاخ سفید در ارتباط با مذاکرات گزارش می‌دهد
یک بام و دوهوای آمریکا
مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا روز شنبه آغاز شده و قرار است دور دوم آن تنها دو روز دیگر برگزار شود. تحرکات دیپلماتیک نیز به شکل قابل‌توجهی افزایش یافته. درهمین راستا روز گذشته رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران سفر کرد و امروز سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان عازم روسیه خواهد شد تا پیام مکتوب مقام معظم رهبری را به ولادیمیر پوتین ارائه دهد.
از سوی دیگر آمریکا بار دیگر تحریم‌های جدیدی به بهانه خرید نفت ایران بر واردکنندگان چینی اعمال کرد و باعث شد اظهارات و مواضع متناقض طرف آمریکایی در مذاکرات بالا بگیرد. این تناقضات نه‌تنها روند مذاکرات را پیچیده‌تر کرده، بلکه سؤالات زیادی را در مورد جدیت واشنگتن در دستیابی به یک توافق معنا‌دار ایجاد کرده است. در حالی که ایران براساس اصول خود به مذاکرات ادامه می‌دهد، تغییرات ناگهانی در مواضع آمریکا و طرح مطالبات جدید و غیرقابل قبول، مسیر این گفت‌وگوها را با چالش مواجه کرده است.
اظهارات متناقض و چرخش‌های ناگهانی
از روز آغاز مذاکرات، مقامات آمریکایی اظهارات متفاوت و بعضا متناقضی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران و شروط مذاکرات مطرح کرده‌اند. یکی از اولین نمونه‌ها، مواضع استیو ویتکاف، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور خاورمیانه است. او که در روز اول مذاکرات آن را سازنده و خوب معرفی کرده بود در روز دوشنبه، در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز خواستار وارد شدن موضوع موشکی ایران به مذاکرات و امکان بازرسی‌های نامحدود از تأسیسات ایران توسط آمریکایی‌ها شد.
ویتکاف در این مصاحبه گفت: «گفت‌وگو با ایرانی‌ها عمدتا حول دو نکته حیاتی خواهد بود: نخست موضوع غنی‌سازی است. ایران هیچ نیازی به غنی‌سازی بالاتر از 67.3درصد ندارد.غنی‌سازی تا سطوح ۲۰ یا ۶۰درصد غیرقابل قبول است و هیچ برنامه غیرنظامی مشروعی آن را توجیه نمی‌کند.»
او همچنین افزود: «بررسی موشک‌ها، مکانیسم‌های شلیک و انبارهای تسلیحاتی ایران بخش مهمی از مذاکرات خواهد بود. ما خواهان بازرسی در هر مکان و هر زمان توسط بازرسان آمریکایی هستیم، نه‌بازرسان سازمان ملل.»
این اظهارات به‌شدت با مواضع قبلی آمریکا به‌خصوص نامه دونالد ترامپ در مورد موضوع مذاکرات یعنی بحث هسته‌ای تضاد دارد و سؤالاتی جدی درباره نیت واقعی واشنگتن ایجاد کرده است. این‌که آیا آمریکایی‌ها در تلاشند تا مطالبات بیشتر و غیرقابل قبول از جمله مسائل موشکی و بازرسی‌های نامحدود را وارد مذاکرات کنند یا آیا این مواضع تنها برای گرفتن امتیازات بیشتر در آستانه دور دوم مذاکرات مطرح شده است؟
با این حال تصور می‌شد ویتکاف با مطرح کردن غنی‌سازی 67.3درصد تلویحا حق غنی‌سازی ایران را به‌رسمیت شناخته است اما او ساعاتی بعد با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس، موضع رادیکال‌تری هم اتخاذ کرد و گفت: «ایران باید برنامه غنی‌سازی و تسلیحاتی هسته‌ای خود را متوقف و نابود کند.»
واکنش‌های ایران به درخواست‌های جدید آمریکا
واکنش مقامات ایرانی به این مواضع متناقض و گسترش مطالبات آمریکا روشن و قاطع بوده است. سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران نیز در پاسخ به طرح موضوعات جدید از سوی آمریکایی‌ها تصریح کرد:«مواضع مختلفی را از طرف آمریکایی شنیدیم که بعضا متضاد هستند و این به هیچ عنوان کمک‌کننده به روند مناسب مذاکراتی نخواهد بود. با این حال باید درجلسه مذاکره ازنظرات واقعی طرف آمریکامطلع شویم.اگر بامواضع سازنده‌ای بیایند،امیدوارهستم بتوانیم مذاکره درخصوص چارچوب یک توافق محتمل را آغاز کنیم اما اگر مواضع همچنان متناقض ومتضاد باشد، کار مشکل می‌شود.»
عراقچی در پاسخ به این سؤال که آیا در دور نخست مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در خصوص میزان غنی‌سازی در داخل ایران نیز صحبتی شده است، گفت: «آنچه که مسلم است غنی‌سازی ایران یک امر واقعی، پذیرفته‌شده و حقیقی است و ما برای اعتمادسازی در خصوص نگرانی‌های احتمالی آماده هستیم ولی اصل موضوع غنی‌سازی قابل مذاکره نیست.»
شروعی در معرض تخریب؟
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در واکنش به اظهارات ویتکاف تأکید کرد که چنین اظهاراتی نه‌تنها بر جدیت مذاکرات تأثیر منفی می‌گذارد بلکه می‌تواند به‌عنوان نشانه‌ای از عدم حسن‌نیت و عدم آمادگی آمریکا برای دستیابی به توافقی پایدار تلقی شود. او در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «جابه‌جایی مکان دروازه در فوتبال یک خطای حرفه‌ای و یک حرکت غیرمنصفانه است اما در دیپلماسی چنین حرکتی ــ که توسط عناصر تندرو فاقد درک و منطق هنر مذاکره معقول ترویج می‌شود ــ می‌تواند هر شروعی را در معرض تخریب قرار دهد. چنین حرکتی می‌تواند به‌منزله عدم جدیت و حسن‌نیت تلقی شود. ما هنوز در مرحله آزمایش هستیم.»
اختلافات در تیم ترامپ و سردرگمی استراتژیک
این ناهماهنگی‌ها و تناقضات در مواضع آمریکا به احتمال زیاد نتیجه اختلافات درون تیم ترامپ است. گزارش‌های متعدد از رسانه‌های آمریکایی، به‌ویژه پایگاه آکسیوس نشان می‌دهند که تیم امنیت ملی ترامپ درخصوص بهترین راهکار برای رسیدگی به مسأله هسته‌ای ایران دچار اختلافات جدی است در حالی که یک جبهه از مقامات آمریکایی به رهبری جی.دی. ونس، معاون ترامپ بر مذاکرات سیاسی تأکید دارند، جبهه‌های دیگر که شامل افرادی مانند مایک والتز، مشاور امنیت ملی و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه است خواستار فشار حداکثری و حتی اقدام نظامی علیه ایران هستند.این اختلافات نه‌تنها به سردرگمی در سیاست‌گذاری خارجی آمریکا منجر شده، بلکه اعتبار واشنگتن را در عرصه بین‌المللی خدشه‌دار کرده است. ترامپ به‌طور مداوم در مواضع خود تناقض‌هایی را نشان داده است که احتمال رسیدن به یک توافق پایدار را به‌شدت کاهش می‌دهد. این سردرگمی به‌ویژه در آستانه دور دوم مذاکرات می‌تواند باعث از دست رفتن فرصت‌های موجود برای حل مسأله هسته‌ای ایران شود.
آمریکا تصمیم بگیرد
با توجه به تحولات اخیر و تناقضات در مواضع آمریکایی‌ها، باید گفت مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در آستانه دور دوم خود با چالش‌هایی روبه‌روست. اگر آمریکا همچنان دنبال طرح مطالبات غیرمنطقی و اعمال فشار باشد، احتمال موفقیت مذاکرات کاهش می‌یابد. در عین حال، ایران بر مواضع اصولی خود در خصوص عدم ورود به مذاکرات موشکی و مسأله نابودی توان هسته‌ای تأکید کرده و انتظار دارد که طرف آمریکایی از سیاست‌های تناقض‌آمیز خود دست بردارد و در چارچوب گفت‌وگوهای سازنده پیش برود.
اظهارات متناقض و چرخش‌های ناگهانی
از روز آغاز مذاکرات، مقامات آمریکایی اظهارات متفاوت و بعضا متناقضی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران و شروط مذاکرات مطرح کرده‌اند. یکی از اولین نمونه‌ها، مواضع استیو ویتکاف، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور خاورمیانه است. او که در روز اول مذاکرات آن را سازنده و خوب معرفی کرده بود در روز دوشنبه، در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز خواستار وارد شدن موضوع موشکی ایران به مذاکرات و امکان بازرسی‌های نامحدود از تأسیسات ایران توسط آمریکایی‌ها شد.
ویتکاف در این مصاحبه گفت: «گفت‌وگو با ایرانی‌ها عمدتا حول دو نکته حیاتی خواهد بود: نخست موضوع غنی‌سازی است. ایران هیچ نیازی به غنی‌سازی بالاتر از 67.3درصد ندارد.غنی‌سازی تا سطوح ۲۰ یا ۶۰درصد غیرقابل قبول است و هیچ برنامه غیرنظامی مشروعی آن را توجیه نمی‌کند.»
او همچنین افزود: «بررسی موشک‌ها، مکانیسم‌های شلیک و انبارهای تسلیحاتی ایران بخش مهمی از مذاکرات خواهد بود. ما خواهان بازرسی در هر مکان و هر زمان توسط بازرسان آمریکایی هستیم، نه‌بازرسان سازمان ملل.»
این اظهارات به‌شدت با مواضع قبلی آمریکا به‌خصوص نامه دونالد ترامپ در مورد موضوع مذاکرات یعنی بحث هسته‌ای تضاد دارد و سؤالاتی جدی درباره نیت واقعی واشنگتن ایجاد کرده است. این‌که آیا آمریکایی‌ها در تلاشند تا مطالبات بیشتر و غیرقابل قبول از جمله مسائل موشکی و بازرسی‌های نامحدود را وارد مذاکرات کنند یا آیا این مواضع تنها برای گرفتن امتیازات بیشتر در آستانه دور دوم مذاکرات مطرح شده است؟
با این حال تصور می‌شد ویتکاف با مطرح کردن غنی‌سازی 67.3درصد تلویحا حق غنی‌سازی ایران را به‌رسمیت شناخته است اما او ساعاتی بعد با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس، موضع رادیکال‌تری هم اتخاذ کرد و گفت: «ایران باید برنامه غنی‌سازی و تسلیحاتی هسته‌ای خود را متوقف و نابود کند.»
واکنش‌های ایران به درخواست‌های جدید آمریکا
واکنش مقامات ایرانی به این مواضع متناقض و گسترش مطالبات آمریکا روشن و قاطع بوده است. سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران نیز در پاسخ به طرح موضوعات جدید از سوی آمریکایی‌ها تصریح کرد:«مواضع مختلفی را از طرف آمریکایی شنیدیم که بعضا متضاد هستند و این به هیچ عنوان کمک‌کننده به روند مناسب مذاکراتی نخواهد بود. با این حال باید درجلسه مذاکره ازنظرات واقعی طرف آمریکامطلع شویم.اگر بامواضع سازنده‌ای بیایند،امیدوارهستم بتوانیم مذاکره درخصوص چارچوب یک توافق محتمل را آغاز کنیم اما اگر مواضع همچنان متناقض ومتضاد باشد، کار مشکل می‌شود.»
عراقچی در پاسخ به این سؤال که آیا در دور نخست مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در خصوص میزان غنی‌سازی در داخل ایران نیز صحبتی شده است، گفت: «آنچه که مسلم است غنی‌سازی ایران یک امر واقعی، پذیرفته‌شده و حقیقی است و ما برای اعتمادسازی در خصوص نگرانی‌های احتمالی آماده هستیم ولی اصل موضوع غنی‌سازی قابل مذاکره نیست.»
شروعی در معرض تخریب؟
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در واکنش به اظهارات ویتکاف تأکید کرد که چنین اظهاراتی نه‌تنها بر جدیت مذاکرات تأثیر منفی می‌گذارد بلکه می‌تواند به‌عنوان نشانه‌ای از عدم حسن‌نیت و عدم آمادگی آمریکا برای دستیابی به توافقی پایدار تلقی شود. او در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «جابه‌جایی مکان دروازه در فوتبال یک خطای حرفه‌ای و یک حرکت غیرمنصفانه است اما در دیپلماسی چنین حرکتی ــ که توسط عناصر تندرو فاقد درک و منطق هنر مذاکره معقول ترویج می‌شود ــ می‌تواند هر شروعی را در معرض تخریب قرار دهد. چنین حرکتی می‌تواند به‌منزله عدم جدیت و حسن‌نیت تلقی شود. ما هنوز در مرحله آزمایش هستیم.»
اختلافات در تیم ترامپ و سردرگمی استراتژیک
این ناهماهنگی‌ها و تناقضات در مواضع آمریکا به احتمال زیاد نتیجه اختلافات درون تیم ترامپ است. گزارش‌های متعدد از رسانه‌های آمریکایی، به‌ویژه پایگاه آکسیوس نشان می‌دهند که تیم امنیت ملی ترامپ درخصوص بهترین راهکار برای رسیدگی به مسأله هسته‌ای ایران دچار اختلافات جدی است در حالی که یک جبهه از مقامات آمریکایی به رهبری جی.دی. ونس، معاون ترامپ بر مذاکرات سیاسی تأکید دارند، جبهه‌های دیگر که شامل افرادی مانند مایک والتز، مشاور امنیت ملی و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه است خواستار فشار حداکثری و حتی اقدام نظامی علیه ایران هستند.این اختلافات نه‌تنها به سردرگمی در سیاست‌گذاری خارجی آمریکا منجر شده، بلکه اعتبار واشنگتن را در عرصه بین‌المللی خدشه‌دار کرده است. ترامپ به‌طور مداوم در مواضع خود تناقض‌هایی را نشان داده است که احتمال رسیدن به یک توافق پایدار را به‌شدت کاهش می‌دهد. این سردرگمی به‌ویژه در آستانه دور دوم مذاکرات می‌تواند باعث از دست رفتن فرصت‌های موجود برای حل مسأله هسته‌ای ایران شود.
آمریکا تصمیم بگیرد
با توجه به تحولات اخیر و تناقضات در مواضع آمریکایی‌ها، باید گفت مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در آستانه دور دوم خود با چالش‌هایی روبه‌روست. اگر آمریکا همچنان دنبال طرح مطالبات غیرمنطقی و اعمال فشار باشد، احتمال موفقیت مذاکرات کاهش می‌یابد. در عین حال، ایران بر مواضع اصولی خود در خصوص عدم ورود به مذاکرات موشکی و مسأله نابودی توان هسته‌ای تأکید کرده و انتظار دارد که طرف آمریکایی از سیاست‌های تناقض‌آمیز خود دست بردارد و در چارچوب گفت‌وگوهای سازنده پیش برود.