سازندگان آثار نمایشی از ضرورت پرداختن به سوژه‌های روز در مجموعه‌های تلویزیونی گفتند
قصه‌های نو در قاب سیما
در جهانی که هر روز با صدایی تازه بیدار می‌شود و نبض تحولات اجتماعی در دستان کاربران شبکه‌های مجازی می‌تپد، تلویزیون هم با این ریتم همنوا می‌شود. حال مگر می‌توان دغدغه‌های امروز جامعه را شنید و آنها را به تصویر نکشید؟ مگر می‌توان از نبض زمانه جا ماند و انتظار داشت مخاطب پای روایت‌های تکراری بماند؟
در اینجا رسالت تلویزیون تنها سرگرم کردن نیست؛ بلکه به روایت و آینه‌داری پرداخته و روح زمانه را در قاب تصویر بازتاب می‌دهد. به همین دلیل شناخت موضوعات روز و ترجمه هنرمندانه آنها به زبان سریال و برنامه، ضرورتی است بی‌بدیل. از تحلیل هوشمندانه اتفاقات اجتماعی گرفته تا تبدیل مسائل پیچیده به قصه‌هایی ملموس و انسانی که در نتیجه ما را به این گزاره می‌رساند که مسیر تولیدات موفق از دل جامعه می‌گذرد. رسانه‌ای که بتواند با گوش تیز و چشم باز، به استقبال مسأله برود و از دل واقعیت، درام بیافریند، نه‌‌تنها مخاطب را با خود همراه می‌کند، بلکه فرهنگ‌سازی را از سطح شعار به عمق اثر می‌برد. هنر امروز، در فاصله گرفتن از مردم نه، بلکه در روایت صادقانه آنان متجلی می‌شود. از این‌رو با عطا پناهی، محمد میرکیانی، محسن علی‌اکبری و رضا ابوفاضلی؛ نویسنده، تهیه‌کننده و کارگردان پیرامون ضرورت پرداخت به سوژه‌های روز در سریال‌های تلویزیونی صحبت کردیم.
قلب سریال در دل شخصیت‌هایی می‌تپد که واقعی هستند
عطا پناهی، کارگردان، در گفت‌وگو با قاب کوچک با تأکید بر اهمیت شناخت دغدغه‌های اجتماعی برای انتخاب سوژه‌های نمایشی گفت: تهیه‌کننده پیش از شروع هر پروژه‌ای باید بداند در جامعه چه می‌گذرد. این‌که داستان در سال ۱۴۰۴ اتفاق بیفتد، تاریخی، اسطوره‌ای، طنز یا درام باشد، در اولویت بعدی است. مهم این است که مردم امروز به چه چیزی نیاز دارند و چه چیزی ذهن‌شان را درگیر کرده است. وی در ادامه افزود: باید سوژه‌ها را در بستری تعریف کنیم که کشش و ظرفیت لازم برای روایت را داشته باشد. من سال‌هاست جز آثاری که به مردم امید می‌دهند و حال‌شان را خوب می‌کند، چیزی تولید نکرده‌ام. به نظرم این وظیفه همه ماست که انگیزه و امید را دردل مردم زنده نگه داریم. پناهی با اشاره به تأثیر رسانه‌های نمایشی در فرهنگ‌سازی، تصریح کرد: تولیدات هنری و نمایشی تأثیر مستقیم بر نگرش اجتماعی و فرهنگ مردم دارد. تجربه بارها نشان داده وقتی سریال خوبی تولید شود، مردم به تماشای آن می‌نشینند.این کارگردان جوان در ادامه به رقابت جدی تلویزیون با دیگر رقبا اشاره کرد و گفت: با وجود رقبای قدرتمند، با این حال، معتقدم تلویزیون هنوز هم می‌تواند مخاطب جدی خودش را داشته باشد. فقط باید درک کنیم که امروز مخاطب گزینه‌های بسیاری را برای انتخاب دارد و دیگر مجبور نیست صرفا به یک سریال بسنده کند. پناهی در پاسخ به پرسشی درباره جذاب کردن آثار نمایشی برای مخاطب توضیح داد: تهیه‌کننده، نویسنده و کارگردان راهی ندارند جز این‌که کاراکترهایی خلق کنند که برای تماشاگر باورپذیر باشد. یکی از دلایل موفقیت کمتر برخی آثار، این است که شخصیت‌هایی در آنها شکل گرفته‌اند که از زندگی واقعی مردم فاصله دارند. وی ادامه داد: وقتی ما کاراکتری را طراحی کنیم که مردم آن را در بین خانواده، همسایه یا دوستان‌شان ببینند و بتوانند با آن ارتباط بگیرند، قطعا مجموعه‌ای از این شخصیت‌های باورپذیر باعث موفقیت سریال خواهد شد. هرقدر از فضای واقعی جامعه فاصله بگیریم، احتمال شکست اثر بیشتر می‌شود. این کارگردان تلویزیون شناخت دقیق حال مردم و واقعیت‌های اجتماعی را از عوامل مؤثر در موفقیت آثار نمایشی دانست و گفت: باید آثاری تولید کرد که مخاطب با آنها احساس نزدیکی کند و در عین حال بتواند از دل داستان‌ها انگیزه بگیرد و امید پیدا کند.
سریالی موفق است که به زبان مردم باشد
محمد میرکیانی، نویسنده و پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان، در گفت‌وگو با قاب کوچک با اشاره به تولیدات تلویزیونی با محوریت مسائل روز جامعه گفت: رسانه‌ملی در پرداخت به موضوعاتی چون سبک زندگی، محیط‌زیست و فرهنگ عمومی باید آثار بیشتری بسازد تا بتواند موج اجتماعی ایجاد کند.وی با بیان این‌که سریال موفق باید در محافل عمومی و گفت‌وگوهای روزمره مردم حضور داشته باشد، ادامه داد: وقتی مردم در مترو، فروشگاه و دانشجویان در کلاس درس درباره یک سریال صحبت می‌کنند، یعنی آن اثر توانسته اثرگذاری فرهنگی ایجاد کند.میرکیانی ارتباط سازندگان با نیازها و زبان مخاطب را یکی از دلایل اصلی دانست و اظهار کرد: سازندگان آثار باید ادبیات، رسانه، نمایش و فرهنگ مردم را بشناسد. بدون این شناخت‌ها، تولید محتوا از روایت اثرگذار فاصله گرفته و به شعار تبدیل می‌شود.وی با تأکید بر اهمیت «زبان رسانه» گفت: زبان رسانه باید فاخر و قابل فهم برای همه اقشار جامعه باشد. در این صورت می‌تواند ارتباط عمیق با مخاطب برقرار کند.این نویسنده حوزه کودک و نوجوان همچنین بر ضرورت حضور افراد متخصص در شوراهای تصمیم‌گیری تأکید کرد و گفت: افرادی باید در ساختار تصمیم‌گیری حضور داشته باشند که شناخت عملی از حوزه فرهنگ، هنر و رسانه داشته باشند.در پایان، میرکیانی درباره رویکرد شخصی‌اش در انتخاب سوژه‌ها گفت: ترجیح من این است که به مسائل روز جامعه، به‌ویژه در حوزه نوجوانان، بپردازم. تلویزیون باید این نیازها را بشناسد و در قالب‌های متنوعی همچون آثار واقع‌گرا، انیمیشن و... پاسخ فرهنگی متناسب ارائه دهد.
سریال‌ها در خدمت ارتقای فرهنگ عمومی
محسن علی‌اکبری، تهیه‌کننده مجموعه‌های ماندگاری همچون مریم مقدس،مردان آنجلس در گفت‌وگو با قاب کوچک روزنامه جام‌جم با اشاره به دیدگاه امام خمینی(ره)ورهبر انقلاب درباره رسانه‌ملی به‌عنوان«دانشگاه عمومی»گفت: رسانه باید جلوتر از جامعه باشد، مسیر درست را نشان دهد و در انتخاب‌ها به مخاطب کمک کند. وی تشکیل اتاق‌های فکر با حضور نخبگان فرهنگی را راهکاری مؤثر دانست و افزود: باید از چهره‌های باسابقه در حوزه‌هایی چون ادبیات، نقاشی، سینما و گرافیک استفاده کرد تا بتوانیم نسل جوان هنرمند را به‌درستی هدایت کنیم. این تهیه‌کننده در کنارهم قرارگرفتن نیروی جوان و افراد باتجربه را امری مؤثر در تولید آثار فاخر دانست و گفت:دربسیاری از سریال‌ها اسامی ناآشنا دیده می‌شود. در کنار نیروهای جوان، باید از هنرمندان شناخته‌شده هم بهره برد تا مخاطب جذب شود. علی‌اکبری با تأکید بر احترام به پیشکسوتان گفت: دیدار رئیس‌جمهور به مناسب روز جهانی تئاتر با هنرمندانی چون علی نصیریان نشانه ارزش‌گذاری به فرهنگ است. این بزرگان می‌توانند در سیاست‌گذاری فرهنگی نقش مهمی ایفا کنند.وی همچنین استفاده از تجربیات مدیران موفق را ضروری دانست و گفت: مدیرانی بوده‌اند که شبکه‌هایی چون نسیم و سه را به اوج رسانده‌اند. نباید این تجربیات نادیده گرفته شود. ترکیب تجربه و نیروی جوان، رمز موفقیت است.او در ادامه با اشاره به ضرورت پرداختن به مسائل اجتماعی نظیر ازدواج آسان، فعال‌شدن خط تولید توسط جوانان و اجاره‌بهای مسکن تصریح کرد: افزایش بی‌رویه اجاره‌ها به مشکلاتی چون طلاق دامن زده است. رسانه باید این مسائل را در قالب آثار نمایشی بررسی کند ونسبت به آن آگاهی دهد. علی‌اکبری در پایان با ذکر نمونه موفقی از استفاده افراد باتجربه رسانه‌ملی گفت: هنرمندان ما توانمند و خلاق هستند.اگر از تجربه پیشکسوتان در کنار نگاه نو استفاده کنیم، می‌توانیم از جامعه جلوتر حرکت کرده و محتوای مؤثرتری تولید کنیم. برای مثال می‌توان از حضور مدیران پیشکسوت رسانه‌ملی در سیستم ساترا که مدیریت نمایش خانگی را به عهده دارد اشاره کرد. نمایش خانگی یکی ازفضاهای پر مخاطب کشور است که تا حدودی موفق شده شبکه‌های ماهواره‌ای را ازخانه‌هاکمرنگ کندوازنظرانتخاب سوژه وساختار سریال موفق بوده ومدیریت این مجموعه تمامابه عهده مدیران پیشکسوت رسانه‌ملی است.
روایت دغدغه‌های مردم رمز موفقیت سریال‌هاست
رضا ابوفاضلی، کارگردان تلویزیون، در گفت‌وگو با قاب کوچک، به بررسی وضعیت سریال‌سازی در صداوسیما پرداخت و با اشاره به نقش مؤثر تلویزیون در شکل‌دهی به نگرش‌های فرهنگی واجتماعی، گفت: تلویزیون همچنان رسانه‌ای فراگیر و اثرگذار است. با این حال، برای حفظ جایگاه خود در رقابت با رسانه‌های نوین، نیازمند نگاهی نو و پویا به محتوا و تولیدات نمایشی است. ابوفاضلی خاطرنشان کرد: نباید حساسیت‌ها باعث شود از پرداختن به برخی موضوعات اجتماعی پرهیز شود که این مسأله تنوع روایت‌ها را کاهش می‌دهد.وی با ذکر راهکارهایی برای ارتقای کیفیت آثار ادامه داد: برای ارتقای کیفیت آثار، لازم است از تجارب موفق گذشته بهره‌برداری شود، زیرا استمرار و استفاده از تجارب گذشته می‌تواند مسیر را هموارتر کند.این کارگردان با تأکید بر اهمیت استفاده از ترکیب نیروی جوان و باتجربه افزود: تلویزیون نیروهای مستعد زیادی را پرورش داده که اگر این ظرفیت‌ها با نسل تازه ترکیب شوند، می‌توان شاهد نتایج قابل‌توجهی در تولید بود. ابوفاضلی همچنین پرداختن به موضوعات روز جامعه از‌جمله مسائل اقتصادی، معیشتی و دغدغه‌های جوانان را بسیار مهم دانست و اظهار کرد: مردم نیاز دارند مسائل روزمره خود را درقصه‌ها ببینند.این ارتباط می‌تواند سبب بازگشت اعتماد مخاطب به تلویزیون شود. او با اشاره به برنامه تلویزیونی «محفل» به‌عنوان یک اثر موفق رمضانی یاد کرد و گفت: گاهی یک روایت صمیمی، اگر به‌درستی به دغدغه‌های مردم بپردازد،می‌تواند بسیار تأثیرگذاروپرمخاطب باشد. ابوفاضلی گفت: با حمایت بیشتر از نویسندگان خلاق، جسارت در انتخاب موضوعات و نگاهی هدفمند به نیاز مخاطبان، تلویزیون به جایگاه شایسته خود در میان خانواده‌ها بازمی‌گردد.
فاطمه کتابی - خبرنگار
قلب سریال در دل شخصیت‌هایی می‌تپد که واقعی هستند
عطا پناهی، کارگردان، در گفت‌وگو با قاب کوچک با تأکید بر اهمیت شناخت دغدغه‌های اجتماعی برای انتخاب سوژه‌های نمایشی گفت: تهیه‌کننده پیش از شروع هر پروژه‌ای باید بداند در جامعه چه می‌گذرد. این‌که داستان در سال ۱۴۰۴ اتفاق بیفتد، تاریخی، اسطوره‌ای، طنز یا درام باشد، در اولویت بعدی است. مهم این است که مردم امروز به چه چیزی نیاز دارند و چه چیزی ذهن‌شان را درگیر کرده است. وی در ادامه افزود: باید سوژه‌ها را در بستری تعریف کنیم که کشش و ظرفیت لازم برای روایت را داشته باشد. من سال‌هاست جز آثاری که به مردم امید می‌دهند و حال‌شان را خوب می‌کند، چیزی تولید نکرده‌ام. به نظرم این وظیفه همه ماست که انگیزه و امید را دردل مردم زنده نگه داریم. پناهی با اشاره به تأثیر رسانه‌های نمایشی در فرهنگ‌سازی، تصریح کرد: تولیدات هنری و نمایشی تأثیر مستقیم بر نگرش اجتماعی و فرهنگ مردم دارد. تجربه بارها نشان داده وقتی سریال خوبی تولید شود، مردم به تماشای آن می‌نشینند.این کارگردان جوان در ادامه به رقابت جدی تلویزیون با دیگر رقبا اشاره کرد و گفت: با وجود رقبای قدرتمند، با این حال، معتقدم تلویزیون هنوز هم می‌تواند مخاطب جدی خودش را داشته باشد. فقط باید درک کنیم که امروز مخاطب گزینه‌های بسیاری را برای انتخاب دارد و دیگر مجبور نیست صرفا به یک سریال بسنده کند. پناهی در پاسخ به پرسشی درباره جذاب کردن آثار نمایشی برای مخاطب توضیح داد: تهیه‌کننده، نویسنده و کارگردان راهی ندارند جز این‌که کاراکترهایی خلق کنند که برای تماشاگر باورپذیر باشد. یکی از دلایل موفقیت کمتر برخی آثار، این است که شخصیت‌هایی در آنها شکل گرفته‌اند که از زندگی واقعی مردم فاصله دارند. وی ادامه داد: وقتی ما کاراکتری را طراحی کنیم که مردم آن را در بین خانواده، همسایه یا دوستان‌شان ببینند و بتوانند با آن ارتباط بگیرند، قطعا مجموعه‌ای از این شخصیت‌های باورپذیر باعث موفقیت سریال خواهد شد. هرقدر از فضای واقعی جامعه فاصله بگیریم، احتمال شکست اثر بیشتر می‌شود. این کارگردان تلویزیون شناخت دقیق حال مردم و واقعیت‌های اجتماعی را از عوامل مؤثر در موفقیت آثار نمایشی دانست و گفت: باید آثاری تولید کرد که مخاطب با آنها احساس نزدیکی کند و در عین حال بتواند از دل داستان‌ها انگیزه بگیرد و امید پیدا کند.
سریالی موفق است که به زبان مردم باشد
محمد میرکیانی، نویسنده و پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان، در گفت‌وگو با قاب کوچک با اشاره به تولیدات تلویزیونی با محوریت مسائل روز جامعه گفت: رسانه‌ملی در پرداخت به موضوعاتی چون سبک زندگی، محیط‌زیست و فرهنگ عمومی باید آثار بیشتری بسازد تا بتواند موج اجتماعی ایجاد کند.وی با بیان این‌که سریال موفق باید در محافل عمومی و گفت‌وگوهای روزمره مردم حضور داشته باشد، ادامه داد: وقتی مردم در مترو، فروشگاه و دانشجویان در کلاس درس درباره یک سریال صحبت می‌کنند، یعنی آن اثر توانسته اثرگذاری فرهنگی ایجاد کند.میرکیانی ارتباط سازندگان با نیازها و زبان مخاطب را یکی از دلایل اصلی دانست و اظهار کرد: سازندگان آثار باید ادبیات، رسانه، نمایش و فرهنگ مردم را بشناسد. بدون این شناخت‌ها، تولید محتوا از روایت اثرگذار فاصله گرفته و به شعار تبدیل می‌شود.وی با تأکید بر اهمیت «زبان رسانه» گفت: زبان رسانه باید فاخر و قابل فهم برای همه اقشار جامعه باشد. در این صورت می‌تواند ارتباط عمیق با مخاطب برقرار کند.این نویسنده حوزه کودک و نوجوان همچنین بر ضرورت حضور افراد متخصص در شوراهای تصمیم‌گیری تأکید کرد و گفت: افرادی باید در ساختار تصمیم‌گیری حضور داشته باشند که شناخت عملی از حوزه فرهنگ، هنر و رسانه داشته باشند.در پایان، میرکیانی درباره رویکرد شخصی‌اش در انتخاب سوژه‌ها گفت: ترجیح من این است که به مسائل روز جامعه، به‌ویژه در حوزه نوجوانان، بپردازم. تلویزیون باید این نیازها را بشناسد و در قالب‌های متنوعی همچون آثار واقع‌گرا، انیمیشن و... پاسخ فرهنگی متناسب ارائه دهد.
سریال‌ها در خدمت ارتقای فرهنگ عمومی
محسن علی‌اکبری، تهیه‌کننده مجموعه‌های ماندگاری همچون مریم مقدس،مردان آنجلس در گفت‌وگو با قاب کوچک روزنامه جام‌جم با اشاره به دیدگاه امام خمینی(ره)ورهبر انقلاب درباره رسانه‌ملی به‌عنوان«دانشگاه عمومی»گفت: رسانه باید جلوتر از جامعه باشد، مسیر درست را نشان دهد و در انتخاب‌ها به مخاطب کمک کند. وی تشکیل اتاق‌های فکر با حضور نخبگان فرهنگی را راهکاری مؤثر دانست و افزود: باید از چهره‌های باسابقه در حوزه‌هایی چون ادبیات، نقاشی، سینما و گرافیک استفاده کرد تا بتوانیم نسل جوان هنرمند را به‌درستی هدایت کنیم. این تهیه‌کننده در کنارهم قرارگرفتن نیروی جوان و افراد باتجربه را امری مؤثر در تولید آثار فاخر دانست و گفت:دربسیاری از سریال‌ها اسامی ناآشنا دیده می‌شود. در کنار نیروهای جوان، باید از هنرمندان شناخته‌شده هم بهره برد تا مخاطب جذب شود. علی‌اکبری با تأکید بر احترام به پیشکسوتان گفت: دیدار رئیس‌جمهور به مناسب روز جهانی تئاتر با هنرمندانی چون علی نصیریان نشانه ارزش‌گذاری به فرهنگ است. این بزرگان می‌توانند در سیاست‌گذاری فرهنگی نقش مهمی ایفا کنند.وی همچنین استفاده از تجربیات مدیران موفق را ضروری دانست و گفت: مدیرانی بوده‌اند که شبکه‌هایی چون نسیم و سه را به اوج رسانده‌اند. نباید این تجربیات نادیده گرفته شود. ترکیب تجربه و نیروی جوان، رمز موفقیت است.او در ادامه با اشاره به ضرورت پرداختن به مسائل اجتماعی نظیر ازدواج آسان، فعال‌شدن خط تولید توسط جوانان و اجاره‌بهای مسکن تصریح کرد: افزایش بی‌رویه اجاره‌ها به مشکلاتی چون طلاق دامن زده است. رسانه باید این مسائل را در قالب آثار نمایشی بررسی کند ونسبت به آن آگاهی دهد. علی‌اکبری در پایان با ذکر نمونه موفقی از استفاده افراد باتجربه رسانه‌ملی گفت: هنرمندان ما توانمند و خلاق هستند.اگر از تجربه پیشکسوتان در کنار نگاه نو استفاده کنیم، می‌توانیم از جامعه جلوتر حرکت کرده و محتوای مؤثرتری تولید کنیم. برای مثال می‌توان از حضور مدیران پیشکسوت رسانه‌ملی در سیستم ساترا که مدیریت نمایش خانگی را به عهده دارد اشاره کرد. نمایش خانگی یکی ازفضاهای پر مخاطب کشور است که تا حدودی موفق شده شبکه‌های ماهواره‌ای را ازخانه‌هاکمرنگ کندوازنظرانتخاب سوژه وساختار سریال موفق بوده ومدیریت این مجموعه تمامابه عهده مدیران پیشکسوت رسانه‌ملی است.
روایت دغدغه‌های مردم رمز موفقیت سریال‌هاست
رضا ابوفاضلی، کارگردان تلویزیون، در گفت‌وگو با قاب کوچک، به بررسی وضعیت سریال‌سازی در صداوسیما پرداخت و با اشاره به نقش مؤثر تلویزیون در شکل‌دهی به نگرش‌های فرهنگی واجتماعی، گفت: تلویزیون همچنان رسانه‌ای فراگیر و اثرگذار است. با این حال، برای حفظ جایگاه خود در رقابت با رسانه‌های نوین، نیازمند نگاهی نو و پویا به محتوا و تولیدات نمایشی است. ابوفاضلی خاطرنشان کرد: نباید حساسیت‌ها باعث شود از پرداختن به برخی موضوعات اجتماعی پرهیز شود که این مسأله تنوع روایت‌ها را کاهش می‌دهد.وی با ذکر راهکارهایی برای ارتقای کیفیت آثار ادامه داد: برای ارتقای کیفیت آثار، لازم است از تجارب موفق گذشته بهره‌برداری شود، زیرا استمرار و استفاده از تجارب گذشته می‌تواند مسیر را هموارتر کند.این کارگردان با تأکید بر اهمیت استفاده از ترکیب نیروی جوان و باتجربه افزود: تلویزیون نیروهای مستعد زیادی را پرورش داده که اگر این ظرفیت‌ها با نسل تازه ترکیب شوند، می‌توان شاهد نتایج قابل‌توجهی در تولید بود. ابوفاضلی همچنین پرداختن به موضوعات روز جامعه از‌جمله مسائل اقتصادی، معیشتی و دغدغه‌های جوانان را بسیار مهم دانست و اظهار کرد: مردم نیاز دارند مسائل روزمره خود را درقصه‌ها ببینند.این ارتباط می‌تواند سبب بازگشت اعتماد مخاطب به تلویزیون شود. او با اشاره به برنامه تلویزیونی «محفل» به‌عنوان یک اثر موفق رمضانی یاد کرد و گفت: گاهی یک روایت صمیمی، اگر به‌درستی به دغدغه‌های مردم بپردازد،می‌تواند بسیار تأثیرگذاروپرمخاطب باشد. ابوفاضلی گفت: با حمایت بیشتر از نویسندگان خلاق، جسارت در انتخاب موضوعات و نگاهی هدفمند به نیاز مخاطبان، تلویزیون به جایگاه شایسته خود در میان خانواده‌ها بازمی‌گردد.
فاطمه کتابی - خبرنگار