
چند خط برای «بلندیهای بادگیر» اثر امیلی برونته، مترجم رضا رضایی
تکنیک عالی در شیوه روایتگری
«بلندیهای بادگیر» یکی از محبوبترین و مهمترین آثار قرن نوزدهم در مکتب رمانتیسم است. رمانی که بهواسطه شگرد خاص در سبک روایت تا حدود زیادی شگرد روایی مدرن را ارائه میکند.
بخش اول رمان کاملا رمانتیک است که البته از بعضی جهات، حرکتی به سمت و سوی رمان رئالیستی دارد. رمانتیسم انکار ارزشهای روشنگری بود. خرد، شواهد منطقی، عینیت، عقل سلیم، هنجارهای اجتماعی و ارزشهای جهانی، ارزشهای روشنگری بود. درعوض رمانتیکها به مواردی چون الهام، اشتیاق و ذهنیت توجه ویژه داشتند. این یعنی نقطه مقابل ارزشهای روشنگری. ارزشهای رمانتیسم، طبیعت ودنیای طبیعی است. درحالی که ادراک عقلانی برای روشنگری ارزشمند بود، جدال میان گذشتن ازمحدودیتهای معمول طبیعت و آمیختگی و پیوند انسان با نیروهای طبیعت و کائنات برای رمانتیسم ارزشمند بود.بلندیهای بادگیر،خانهای فرسوده است در میان علفزارها با قدمتی 1500ساله که بر فراز تپهای ساخته شده است. درواقع این مکان،محل تعامل دو خانه و ساکنین آن است. تضاد میان این دو خانه، نماد بیرونی که محل و جغرافیای متفاوت آنها را نشان میدهد، بیشباهت به درون شخصیتها و ساکنان این خانهها نیست. کاترین و هیثکلیف در این جغرافیا بزرگ میشوند، عاشق میشوند و فراز وفرودهایی که همگی خاص رمانهای رمانتیک است، جریان ارتباط آنها را به جایی دیگر میکشد. بخش دوم رمان به سمت و سویی میرود که گویی پایان رمانتیک را رقم میزند و گویی به منزله پایان دادن قطعی به اشتیاق سرکش و رویاهای رمانتیسم است. یکی از جنبههای مثبت این رمان کلاسیک که درواقع آن را از دیگر آثار محبوب کلاسیک متمایز میکند، انتخاب هوشمندانه زاویه دید است. رمانهای قرن نوزدهمی به شکلی سنتی با زاویه دید سوم شخص یا دانای کل روایت میشد که راوی، خدای داستان و واقف به همه امور ورخدادها و درون وبیرون شخصیتها بود.حال نکته حائز اهمیت اینجاست که این رمان از زبان لاکوود روایت میشود اما به گونهای متفاوت. لاکوود خانهای رادرمحل وقوع داستان برای چند ماه اجاره میکند و مدتی بیمار میشود. در این مدت خدمتکاری به نام نلی در خانه شخصیتهای اصلی دارد که او همه وقایع را برای لاکوود تعریف میکند و این یکی از شگردها و سبک نگارش نویسنده است که مخاطب را با صدای نلی آشنا میکند. در جای دیگری، راوی با یادداشتهای یکی از شخصیتها مواجه میشود که این هم صدای دیگری در رمان است. آنچه در این رمان وجود دارد، تنها یک داستان عالی نیست بلکه همانطور که هولدرنس اشاره میکند، دو داستان است و یک نوآوری و تکنیک بسیار عالی در شیوه روایتگری.
سعیده اسداللهی - منتقد ادبی