
درباره ردهبندی سنی ادبیات کودک و نوجوان
حدود بیست سال در اردوهای شعر و قصه دانشآموزی پسرانه و دخترانه به عنوان داور و مربی شرکت کردهام. در این بیست سال، غیر از دو سه بار یادم نیست دیده باشم بچههای شاعر در این اردوها کتاب شعر نوجوان دستشان باشد.
در این اردوها تنها یکی دوبار در دست بچهها کتاب شعر نوجوان دیدم که یکی از آنها کتاب را جلد کرده بود تا بقیه نفهمند او شعر نوجوان میخواند. از او پرسیدم چرا کتاب را جلد کردی؟ گفت اگر بقیه بفهمند فکر میکنند من هنوز بچهام. یعنی آن کسی که شعر نوجوان میخواند هم پنهان میکند. بخشی از این اتفاق به این دلیل است که نوجوانها دوست دارند بزرگ دیده شوند. فکر میکنند اگر شما کتاب همراه با نقاشی و طراحی بخوانی،داری کتاب بچگانه میخوانی. درعوض انواع واقسام کتابهای بزرگسال از سهراب و سیمین و فروغ و… دستشان بود و به طور جدی این کتابها را مطالعه میکردند.من جزو معلمهایی هستم که در ابتدایی، راهنمایی، دبیرستان، هنرستان وتربیت معلم تدریس داشتهام؛هم دخترانه وپسرانه، هم شهر و هم روستا. در این تجربههای آموزشی هم ندیدهام بچهها دنبال شعر نوجوان باشند. شعر کودک را گاهی دیدهام، ولی شعرنوجوان نه.یکی از مشکلاتی که در روستاها با آن مواجه بودم، ردههای سنی است که کانون پرورش فکری برای نوجوانان تعریف کرده است. درروستا بچههای مقطع راهنمایی دوست داشتند شعر کودک بخوانند،چون این کتابها هم تصویر بیشتری داشت، رنگ بیشتری داشت و هم کلماتش سادهتر بودوبرای آنهاراحتتر بود.یکباردریکی ازجلسات کانوندرباره همین تقسیمبندی توضیح دادم وگفتم این تقسیمبندی ازفرانسه آمده ومتعلق به فرهنگ ما نیست، به همین دلیل درایران جواب نمیدهد. اگر درشهر جواب بدهد که نمیدهد، در روستاها اصلا جواب نمیدهد.من بر اساس تجربیاتی که داشتم، به چنین نتیجهای رسیدهام.البته به این معنا نیست که نمیتوانیم مخاطب شعر نوجوان و یا شاعر نوجوان تربیت کنیم. ما قبل از انقلاب همین راهم نداشتیم. بعد از انقلاب شاعران زیادی در حوزه شعر نوجوان تربیت کردیم ولی متأسفانه به اندازه شاعران نوجوان، خوانندههای این حوزه را افزایش ندادیم. ما قبل از انقلاب چند تا شاعر کودک و نوجوان داشتیم؟ شاید در کل سه تا شاعر کودک و نوجوان داشتیم که آقای کیانوش، دولتآبادی و یمینیشریف بودند. الآن فقط در شهر ما همدان 40-30 شاعر کودک و نوجوان است.نوجوانهای ما به شدت ضعف خواندن دارند. وقتی شما مشکل خواندن داری، شعر هم لذتی ندارد. ریتم شعر است که به شما لذت میدهد؛ وقتی نمیتوانی شعر را به درستی بخوانی، طبیعتا لذت نمیبری. حالا همین قضیه شهر به شهر فرق دارد. حتی این نقطه شهر با آن نقطه شهر فرق دارد. این یک واقعیتی است که نباید از آن فرار کرد. تقسیمبندی که روی کتابهای کودک و نوجوان داریم در کشور ما کارآمد نیستند و باید تغییر کنند.
جواد محقق - شاعر کودک و نوجوان
جواد محقق - شاعر کودک و نوجوان