
برای درمان کبدچرب چی بخوریم؟
کبدچرب بیماری شایعی در سراسر دنیاست که به تجمع چربی در کبد اشاره دارد و درصورت نادیده گرفته شدن،میتواند به مشکلات جدیتری مانند التهاب کبد (NASH) و سیروز منجر شود. این در حالی است که طبق آمار منتشرشده در ایران بیش از 30درصد ایرانیها به یکی از درجات کبد چرب مبتلا هستند و خودشان هم خبر ندارند.
کبدچرب به عنوان یک بیماری خاموش شناخته میشود، زیرا فاقد علائم بالینی مشخص است.به همین دلیل، پزشکان توصیه میکنند که افراد حداقل سالی یک بار برای آزمایش خون و سونوگرافی اقدام کنند تا از سلامت کبد خود مطلع شوند.
در گام نخست به شما پیشنهاد میکنیم که چشمانتان را روی خوشمزگی غذاهای فستفودی، سوسیس، کالباس، پنیر پیتزا و... ببندید و غذاهای سالم بخورید. در ادامه نحوه تشخیص، درمان و گریدبندی آن را شرح خواهیم داد.
تشخیص:
بیماریهای کبدی درمراحل ابتدایی نشانهای ندارند و فرد متوجه بیماری نمیشود اما با پیشرفت بیماری کمکم نشانهها ظاهر میشوند. تشخیص کبد چرب معمولا از طریق ترکیبی از تاریخچه پزشکی،معاینه بالینی وآزمایشهای تصویری و آزمایشگاهی انجام میشود.
معاینه بالینی: بررسی علائم بالینی مانند بزرگشدن کبد
آزمایشهای خون: شامل تستهای عملکرد کبد مانند ALT و AST
تصویربرداری: سونوگرافی شکم معمولا برای تشخیص تجمع چربی در کبد استفاده میشود. برای ارزیابی دقیقتر در این باره از MRI یا CT هم استفاده میکنند.
بیوپسی کبد: نمونهبرداری یا بیوپسی کبد روشی است که درآن مقدار کمی ازبافت کبدبا جراحی برداشته میشودتا آن رادر آزمایشگاه آنالیز کنند. این روش در موارد خاص برای تعیین شدت التهاب و فیبروز استفاده میشود.
گریدبندی:
بر پایه آزمایش خون و تغییرات قابل مشاهده در سونوگرافی، کبد چرب به سه گرید دستهبندی میشود:
گرید ۱: شکل خفیف کبد چرب است. در این مرحله چربی در خارج از کبد جمع میشود و روی عملکرد آن تأثیر نمیگذارد.
گرید ۲: در این شکل بیماری پیشرفت کرده و نیازمند مداخلات درمانی جهت پیشگیری از بدتر شدن آن است.
گرید ۳: بدترین شکل بیماری کبد چرب است که علائم ظاهر شده و به درمان جدی نیاز دارد.
درمان:
درمان کبد چرب عمدتا شامل تغییرات سبک زندگی است. اولین توصیه این است که با پیادهروی و ورزش وزنتان را کاهش دهید. کاهش وزن تدریجی(حدود 5 تا 10درصد ازوزن بدن) میتواندبه کاهش تجمع چربی کمک کند. دورروغنهای حیوانی یا اسید چرب اشباع خط بکشید و به جای آنها از روغنهای گیاهی مانند روغن زیتون،روغن آفتابگردان و روغن کنجد استفاده کنید.قند و شیرینی راهم به دلیل اینکه درفرآیند جذب به کبدبسیار آسیبزاست کناربگذارید.به جای اینها تامیتوانیدغذاهای غنی ازفیبر، سبزیجات، میوهها و پروتئینهای کمچرب استفاده کنید.چون ویتامینCموجوددرمیوه وسبزیجات،سیستم ایمنی بدن راتقویت میکندوباعث بازسازی سلولهای کبدی میشود. از دیگر راههای که تأثیر مهمی دردرمان کبدچرب دارد ورزش است. ورزش و متابولیسم دو مفهومی است که بایکدیگرارتباط نزدیکی دارندودرکنارهم درعملکردبهینه بدن نقشمهمی ایفامیکنند.دویدن، شنا، پیادهروی سریع و دوچرخهسواری به افزایش ضربان قلب و تنفس منجر میشوند وهمین امر چربیسوزی کربوهیدراتها را افزایش میدهد.در مجموع بیماردارای کبدچرب نیازمندرویکرد چندجانبهای شامل تغییرات سبک زندگی، پیگیری منظم ودرصورت لزوم درمان دارویی است. همکاری نزدیک بین پزشک و بیمار برای دستیابی به نتایج بهتر بسیار مهم است.
شهناز کلانتری - متخصص تغذیه
در گام نخست به شما پیشنهاد میکنیم که چشمانتان را روی خوشمزگی غذاهای فستفودی، سوسیس، کالباس، پنیر پیتزا و... ببندید و غذاهای سالم بخورید. در ادامه نحوه تشخیص، درمان و گریدبندی آن را شرح خواهیم داد.
تشخیص:
بیماریهای کبدی درمراحل ابتدایی نشانهای ندارند و فرد متوجه بیماری نمیشود اما با پیشرفت بیماری کمکم نشانهها ظاهر میشوند. تشخیص کبد چرب معمولا از طریق ترکیبی از تاریخچه پزشکی،معاینه بالینی وآزمایشهای تصویری و آزمایشگاهی انجام میشود.
معاینه بالینی: بررسی علائم بالینی مانند بزرگشدن کبد
آزمایشهای خون: شامل تستهای عملکرد کبد مانند ALT و AST
تصویربرداری: سونوگرافی شکم معمولا برای تشخیص تجمع چربی در کبد استفاده میشود. برای ارزیابی دقیقتر در این باره از MRI یا CT هم استفاده میکنند.
بیوپسی کبد: نمونهبرداری یا بیوپسی کبد روشی است که درآن مقدار کمی ازبافت کبدبا جراحی برداشته میشودتا آن رادر آزمایشگاه آنالیز کنند. این روش در موارد خاص برای تعیین شدت التهاب و فیبروز استفاده میشود.
گریدبندی:
بر پایه آزمایش خون و تغییرات قابل مشاهده در سونوگرافی، کبد چرب به سه گرید دستهبندی میشود:
گرید ۱: شکل خفیف کبد چرب است. در این مرحله چربی در خارج از کبد جمع میشود و روی عملکرد آن تأثیر نمیگذارد.
گرید ۲: در این شکل بیماری پیشرفت کرده و نیازمند مداخلات درمانی جهت پیشگیری از بدتر شدن آن است.
گرید ۳: بدترین شکل بیماری کبد چرب است که علائم ظاهر شده و به درمان جدی نیاز دارد.
درمان:
درمان کبد چرب عمدتا شامل تغییرات سبک زندگی است. اولین توصیه این است که با پیادهروی و ورزش وزنتان را کاهش دهید. کاهش وزن تدریجی(حدود 5 تا 10درصد ازوزن بدن) میتواندبه کاهش تجمع چربی کمک کند. دورروغنهای حیوانی یا اسید چرب اشباع خط بکشید و به جای آنها از روغنهای گیاهی مانند روغن زیتون،روغن آفتابگردان و روغن کنجد استفاده کنید.قند و شیرینی راهم به دلیل اینکه درفرآیند جذب به کبدبسیار آسیبزاست کناربگذارید.به جای اینها تامیتوانیدغذاهای غنی ازفیبر، سبزیجات، میوهها و پروتئینهای کمچرب استفاده کنید.چون ویتامینCموجوددرمیوه وسبزیجات،سیستم ایمنی بدن راتقویت میکندوباعث بازسازی سلولهای کبدی میشود. از دیگر راههای که تأثیر مهمی دردرمان کبدچرب دارد ورزش است. ورزش و متابولیسم دو مفهومی است که بایکدیگرارتباط نزدیکی دارندودرکنارهم درعملکردبهینه بدن نقشمهمی ایفامیکنند.دویدن، شنا، پیادهروی سریع و دوچرخهسواری به افزایش ضربان قلب و تنفس منجر میشوند وهمین امر چربیسوزی کربوهیدراتها را افزایش میدهد.در مجموع بیماردارای کبدچرب نیازمندرویکرد چندجانبهای شامل تغییرات سبک زندگی، پیگیری منظم ودرصورت لزوم درمان دارویی است. همکاری نزدیک بین پزشک و بیمار برای دستیابی به نتایج بهتر بسیار مهم است.
شهناز کلانتری - متخصص تغذیه