مذاکرات برجام و مذاکرات کنونی، درس‌ها و نقص‌ها
مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا پا‌به‌پای دیپلماسی منطقه‌ای و بین‌المللی شتاب پیدا کرده است. با بررسی این مذاکرات،نکات زیر قابل مشاهده است:
1ــ درخواست مذاکره از طرف ترامپ و اصرار بر توافق سریع:
ترامپ تاکنون هرچه گفته به نتیجه مطلوب نرسیده، بلکه بازخوردهای معکوس دریافت کرده و تنها امیدش به توافق با ایران است. البته توافقی کلی، حداقلی و بدون هرگونه تعهد و تضمین واقعی. بررسی روان‌شناختی از شخصیت وی نشان می‌دهد او فقط می‌خواهد دیده شود و درخواست مذاکره با رهبر کره‌شمالی، تنها به نمایش یک ملاقات بدون دادن هرگونه تعهد و تضمینی تمام شد. ترامپ پس از اعلام الحاق کانادا، مکزیک، گرینلند و پاناما به آمریکا، در برقراری آتش‌بس در اوکراین نیز موفق نبود. مذاکرات با روسیه در جهت ارتقا و تحسین روابط، مقابله با حملات یمن و اعلام تعرفه‌ها نه‌تنها هیچ دستاوردی نداشت، بلکه خسارات و تبعات مختلفی را حاصل کرد. عدم کنترل تبعات تعرفه در داخل آمریکا، تخریب روابط با اروپا، عدم راهکار نظامی و دیپلماسی جهت برون‌رفت از معضل یمن از این‌گونه تبعات منفی است. برخلاف مذاکرات برجام، ایران درخواست‌کننده مذاکره نبود. ترامپ می‌داند دولت پزشکیان برخلاف دولت روحانی، نگرانی از بابت برنده‌شدن در دور بعدی انتخابات ندارد؛ لذا عجله‌ای در مذاکرات ندارد که متن را نخوانده تأیید کند! بنابراین ترامپ ابتدا با ترفند تهدید به بمباران و گاهی با نرمش مزورانه در پی به نتیجه رسیدن خواست خود است.
2ــ موضع هوشمندانه رهبرمعظم‌انقلاب درخصوص غیرقابل اعتماد بودن، شرافتمندانه نبودن مذاکره و عدم ارتباط مذاکره با رفع مشکلات اقتصادی ایران، باعث شد پیشنهاد مذاکره آمریکا، نه‌تنها امتیازی به ایران محسوب نشود، بلکه منجر به تمکین نظرات ایران (مذاکره غیرمستقیم، بدون تهدید و فقط در موضوع هسته‌ای توسط کی و کجا) شود.تاکید ایران بر مذاکره غیرمستقیم، چنین القا می‌کند که اگر مذاکره برای آمریکا یک موضوع مهم است برای ایران صرفا موضوعی است که بارها انجام شده و نتیجه‌ای جز نقض تعهدات آمریکا در پی نداشته؛ بنابراین ایران خواهان فرمول قطعی، زمان‌بندی و نقشه‌راه رفع تحریم‌ها از سوی طرف مقابل‌است.
3ــ به‌رغم فضای سنگین رسانه‌ای، سایه جنگی برسر ایران نیست.آمریکا ومتحدانش درسال‌های حمله به افغانستان وعراق ریسک حمله به ایران رانکردند درحالی‌که توان نظامی آنها نسبت به الان به‌مراتب کاهش یافته است.آمریکاحریف یمن نشده و اروپا حریف روسیه. برعکس، توان دفاعی ونظامی ایران نیز نسبت به آن سال‌ها از زمین تا آسمان تغییر کرده است.
4ــ نفوذ ایران در منطقه با وجود تخریب شدید فضای مجازی و رسانه‌ای به‌مراتب قوی‌تر و گسترده‌تر شده است. امروز زیرساخت‌های نظامی و دفاعی یمن در میان کشورهای عربی بی‌نظیر بوده، به‌طوری که کنترل باب‌المندب، دریای سرخ و شاخ آفریقا به‌عهده آنهاست. نیروهای مقاومت در ساختار نظام عراق قرار گرفته است. ریشه‌های مقاومت در ساختار لبنان آن‌قدر قوی است که با بادهای سیاسی این ایام خللی در آن ایجاد نخواهد شد. ناظران سیاسی و نظامی به‌خوبی آگاهی دارند که مقاومت در دیگر کشورها نیز به ثمر نشسته است. سودان، کشور بزرگ و مهم اسلامی پس از بازگشت به آغوش ایران، طی چند ماه، بر پایتخت و بسیاری از مناطق آن مسلط شد. نقش سودان فعلی در پشتیبانی‌های مختلف لجستیکی و نظامی در شاخ آفریقا، کشورهای شمال آفریقا، یمن و غزه نقش بی‌بدیلی است. قطعا سوریه فعلی با سوریه چند سال بعد به‌مراتب متفاوت خواهد شد. هزینه‌های سوریه فعلی بر آمریکا، رژیم‌صهیونیستی و ترکیه به‌مراتب گران‌تر از گذشته خواهد شد؛ به‌طوری که در آینده‌ای نزدیک دست نیاز به کمک ایران دراز خواهند کرد.
متن کامل را در «جام‌جم‌آنلاین» بخوانید.
دکتر حسین موحدی‌ساوجی | کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل
ترامپ تاکنون هرچه گفته به نتیجه مطلوب نرسیده، بلکه بازخوردهای معکوس دریافت کرده و تنها امیدش به توافق با ایران است. البته توافقی کلی، حداقلی و بدون هرگونه تعهد و تضمین واقعی. بررسی روان‌شناختی از شخصیت وی نشان می‌دهد او فقط می‌خواهد دیده شود و درخواست مذاکره با رهبر کره‌شمالی، تنها به نمایش یک ملاقات بدون دادن هرگونه تعهد و تضمینی تمام شد. ترامپ پس از اعلام الحاق کانادا، مکزیک، گرینلند و پاناما به آمریکا، در برقراری آتش‌بس در اوکراین نیز موفق نبود. مذاکرات با روسیه در جهت ارتقا و تحسین روابط، مقابله با حملات یمن و اعلام تعرفه‌ها نه‌تنها هیچ دستاوردی نداشت، بلکه خسارات و تبعات مختلفی را حاصل کرد. عدم کنترل تبعات تعرفه در داخل آمریکا، تخریب روابط با اروپا، عدم راهکار نظامی و دیپلماسی جهت برون‌رفت از معضل یمن از این‌گونه تبعات منفی است. برخلاف مذاکرات برجام، ایران درخواست‌کننده مذاکره نبود. ترامپ می‌داند دولت پزشکیان برخلاف دولت روحانی، نگرانی از بابت برنده‌شدن در دور بعدی انتخابات ندارد؛ لذا عجله‌ای در مذاکرات ندارد که متن را نخوانده تأیید کند! بنابراین ترامپ ابتدا با ترفند تهدید به بمباران و گاهی با نرمش مزورانه در پی به نتیجه رسیدن خواست خود است.
2ــ موضع هوشمندانه رهبرمعظم‌انقلاب درخصوص غیرقابل اعتماد بودن، شرافتمندانه نبودن مذاکره و عدم ارتباط مذاکره با رفع مشکلات اقتصادی ایران، باعث شد پیشنهاد مذاکره آمریکا، نه‌تنها امتیازی به ایران محسوب نشود، بلکه منجر به تمکین نظرات ایران (مذاکره غیرمستقیم، بدون تهدید و فقط در موضوع هسته‌ای توسط کی و کجا) شود.تاکید ایران بر مذاکره غیرمستقیم، چنین القا می‌کند که اگر مذاکره برای آمریکا یک موضوع مهم است برای ایران صرفا موضوعی است که بارها انجام شده و نتیجه‌ای جز نقض تعهدات آمریکا در پی نداشته؛ بنابراین ایران خواهان فرمول قطعی، زمان‌بندی و نقشه‌راه رفع تحریم‌ها از سوی طرف مقابل‌است.
3ــ به‌رغم فضای سنگین رسانه‌ای، سایه جنگی برسر ایران نیست.آمریکا ومتحدانش درسال‌های حمله به افغانستان وعراق ریسک حمله به ایران رانکردند درحالی‌که توان نظامی آنها نسبت به الان به‌مراتب کاهش یافته است.آمریکاحریف یمن نشده و اروپا حریف روسیه. برعکس، توان دفاعی ونظامی ایران نیز نسبت به آن سال‌ها از زمین تا آسمان تغییر کرده است.
4ــ نفوذ ایران در منطقه با وجود تخریب شدید فضای مجازی و رسانه‌ای به‌مراتب قوی‌تر و گسترده‌تر شده است. امروز زیرساخت‌های نظامی و دفاعی یمن در میان کشورهای عربی بی‌نظیر بوده، به‌طوری که کنترل باب‌المندب، دریای سرخ و شاخ آفریقا به‌عهده آنهاست. نیروهای مقاومت در ساختار نظام عراق قرار گرفته است. ریشه‌های مقاومت در ساختار لبنان آن‌قدر قوی است که با بادهای سیاسی این ایام خللی در آن ایجاد نخواهد شد. ناظران سیاسی و نظامی به‌خوبی آگاهی دارند که مقاومت در دیگر کشورها نیز به ثمر نشسته است. سودان، کشور بزرگ و مهم اسلامی پس از بازگشت به آغوش ایران، طی چند ماه، بر پایتخت و بسیاری از مناطق آن مسلط شد. نقش سودان فعلی در پشتیبانی‌های مختلف لجستیکی و نظامی در شاخ آفریقا، کشورهای شمال آفریقا، یمن و غزه نقش بی‌بدیلی است. قطعا سوریه فعلی با سوریه چند سال بعد به‌مراتب متفاوت خواهد شد. هزینه‌های سوریه فعلی بر آمریکا، رژیم‌صهیونیستی و ترکیه به‌مراتب گران‌تر از گذشته خواهد شد؛ به‌طوری که در آینده‌ای نزدیک دست نیاز به کمک ایران دراز خواهند کرد.
متن کامل را در «جام‌جم‌آنلاین» بخوانید.
دکتر حسین موحدی‌ساوجی | کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل
