
صادرات پسته،خندان شد
ایران با تولید 200 هزار تن پسته یکی از بزرگترین تولیدکنندگان این محصول در جهان است، بهطوری که در سالهای مختلف همواره رتبه اول یا سوم را بهخود اختصاص داده است.
کشورمان تا سال 1389 رتبه یکم جهانی را در اختیار داشت ولی بهدلیل تغییرات اقلیمی و برخی مسائل دیگر جای خود را به آمریکا داده و پس از آن نیز ترکیه جایگاه دوم را کسب کرد، بهطوری که هماکنون آمریکا با ظرفیت حدود 430 هزار تن و ترکیه با حدود 280 هزار تن، پسته تولید میکنند. میزان تولید سالانه پسته در ایران به عوامل مختلفی مانند شرایط آبوهوایی، میزان بارندگی، آفات و بیماریها و سطح زیر کشت بستگی دارد. استانهای کرمان، خراسان رضوی، یزد و سمنان از مهمترین مناطق تولید پسته درایران هستندولی درکل میتوان گفت این محصول در27استان کشورمان کشت میشود. از سوی دیگر ایران سهم قابل توجهی از صادرات پسته جهان را در اختیار دارد. پسته ایران بهدلیل کیفیت بالا، طعم و مزه مطلوب و تنوع ارقام، در بازارهای جهانی طرفداران زیادی دارد. کشورهای اروپایی، آسیای شرقی و حوزه خلیجفارس از مهمترین مقاصد صادرات پسته ایران هستند. بد نیست بدانیم آمارهای گمرک نشاندهنده آن است که در سال گذشته 172 هزار و 905 تن انواع پسته ایرانی بهارزش یک میلیارد و600 میلیون دلار به دیگر کشورها ارسال شده؛ این درحالی است که در سال 1402 بهگواه گمرک 92 هزار تن پسته به ارزش 659 میلیون دلار صادر شده بود. بنابراین میتوان گفت در سال گذشته صادرات پسته بهلحاظ وزنی رشدی 88 درصدی و بهلحاظ ارزشی 143درصدی را تجربه کرده است.بااینحال بهنظر میرسد درسال1402بهدلیل مشکلات ناشی از تحریم وعدم افشای اطلاعات دقیق صادرات محصولات مختلف، گمرک در ارائه آمار صادرات پسته کماظهاری داشته است؛ بهگواه انجمن پسته درسال1402رقمی حدود 120 هزار تن پسته به ارزش 900 میلیون دلار تا یک میلیارد دلار صادر شده بود. بههمین دلیل بهصورت دقیقتر میتوان گفت صادرات پسته در سال گذشته با رشد 45درصدی بهلحاظ وزنی و 80 درصدی بهلحاظ ارزشی روبهرو شده است. از سوی دیگر میتوان گفت صادرات این محصول ارزشمندکه ارزآورترین محصول کشاورزی درسال1403 محسوب میشود، طی یکسال اخیر رشدی 700میلیون دلاری را بهخود دیده است.طی همینمدت اتریش، اردن، ارمنستان، ازبکستان، اسپانیا، استرالیا، افغانستان، الجزایر، امارات متحده عربی، اندونزی، انگلستان، اوکراین، ایتالیا، آرژانتین، آفریقای جنوبی، آلبانی، آلمان، بحرین، برزیل، بلاروس، بلژیک، پاکستان، تاجیکستان، تایلند، تایوان،ترکمنستان،ترکیه، آذربایجان، مولداوی، مقدونیه، چین، رومانی، ژاپن، سنگاپور، سوریه، سوئیس، شیلی، صربستان و مونته نگرو، عراق، عربستان سعودی، عمان، روسیه، فرانسه، فیلیپین، قرقیزستان، قزاقستان، قطر، کانادا، کره جنوبی، کلمبیا، کویت، گرجستان، لبنان، لهستان، لیبی، مالزی، مجارستان، مصر، مکزیک، موریس، هلند، هند، هنگکنگ، ویتنام و یونان کشورهایی بودند که از ایران پسته وارد کردهاند.
جزییات افزایش صادرات
درهمین خصوص جلیل کاربخش راوری، نایبرئیس هیأت امنای انجمن ملی پسته ایران دلیل اصلی افزایش صادرات پسته کشور را کاهش تولید و صادرات پسته آمریکایی در بازارهای جهانی و واقعیسازی نرخ ارزش صادراتی پسته و مشتقات آن دانست و اظهار داشت: تولید و صادرات پسته کشور آمریکا در سال ۲۰۲۵ - ۲۰۲۴ نسبت به سال ۲۰۲۴ - ۲۰۲۳ روند کاهشی پیدا کرد؛ بنابراین تقاضای بالای جهانی بهدلیل کمبود محصول آمریکایی، بازار را بهسمت ایران سوق داد. آمار رسمی دولتی و انجمن ملی پسته متفاوت است اما برآورد ما حدود ۴۰ درصد افزایش طی پنج تا ۶ ماه گذشته در مقایسه با مدت مشابه سال قبل آن است. کاربخش در بحث ارزش صادراتی پسته، گفت: واقعیسازی نرخ ارز صادراتی توسط گمرک از اسفند ۱۴۰۲، یکی از محرکها برای افزایش صادرات بوده است، زیرا پیش از این ارزش صادراتی پسته بیشتر از قیمت واقعی تعیین میشد که مانعی برای صادرکنندگان بود.
مشارکت 27 استان در تولید پسته
نایبرئیس هیأت امنای انجمن ملی پسته ایران تصریح کرد: اگر چه دراروپا محدودیتهای قبلی کاهش یافته اما رشد صادرات بیشتر مرهون بازارهای دیگری مانند چین، هند و امارات بوده است. البته برخی تصور میکنند شکلاتهای تولید دبی با پسته ایرانی عامل این رشد است اما حجم این محصولات در حدی نیست که تأثیر چشمگیری بر صادرات پسته ایرانی داشته باشد.کاربخش درباره تولید پسته ایران، گفت: درحال حاضر پسته ایران در۲۷استان کشوربه صورت پراکنده درحال تولید است اما تمرکز تولید این محصول همچنان مربوط به استانهای کرمان، خراسان رضوی،خراسان جنوبی،خراسان شمالی، سمنان،یزد ودامغان است؛ بااین حالهمچنان میزان عملکردبرداشت مادرهکتار نسبت به آمریکاپاییناست. نایبرئیس هیأت امنای انجمن ملی پسته ایران تصریح کرد: کاهش آبهای زیرزمینی وشورشدن اراضی،پراکندگی تولید میان کشاورزان خرد، بهرهوری پایین برداشت محصول در هر هکتار نسبت به کشور رقیب مثل آمریکا، از چالشهای جدی در بخش تولید پسته کشور است. وی پیشبینی کرد: با وجود این چالشها، امسال تولید پسته نسبت به سال گذشته رشد داشته باشد.
زینب صفری - گروه اقتصادجزییات افزایش صادرات
درهمین خصوص جلیل کاربخش راوری، نایبرئیس هیأت امنای انجمن ملی پسته ایران دلیل اصلی افزایش صادرات پسته کشور را کاهش تولید و صادرات پسته آمریکایی در بازارهای جهانی و واقعیسازی نرخ ارزش صادراتی پسته و مشتقات آن دانست و اظهار داشت: تولید و صادرات پسته کشور آمریکا در سال ۲۰۲۵ - ۲۰۲۴ نسبت به سال ۲۰۲۴ - ۲۰۲۳ روند کاهشی پیدا کرد؛ بنابراین تقاضای بالای جهانی بهدلیل کمبود محصول آمریکایی، بازار را بهسمت ایران سوق داد. آمار رسمی دولتی و انجمن ملی پسته متفاوت است اما برآورد ما حدود ۴۰ درصد افزایش طی پنج تا ۶ ماه گذشته در مقایسه با مدت مشابه سال قبل آن است. کاربخش در بحث ارزش صادراتی پسته، گفت: واقعیسازی نرخ ارز صادراتی توسط گمرک از اسفند ۱۴۰۲، یکی از محرکها برای افزایش صادرات بوده است، زیرا پیش از این ارزش صادراتی پسته بیشتر از قیمت واقعی تعیین میشد که مانعی برای صادرکنندگان بود.
مشارکت 27 استان در تولید پسته
نایبرئیس هیأت امنای انجمن ملی پسته ایران تصریح کرد: اگر چه دراروپا محدودیتهای قبلی کاهش یافته اما رشد صادرات بیشتر مرهون بازارهای دیگری مانند چین، هند و امارات بوده است. البته برخی تصور میکنند شکلاتهای تولید دبی با پسته ایرانی عامل این رشد است اما حجم این محصولات در حدی نیست که تأثیر چشمگیری بر صادرات پسته ایرانی داشته باشد.کاربخش درباره تولید پسته ایران، گفت: درحال حاضر پسته ایران در۲۷استان کشوربه صورت پراکنده درحال تولید است اما تمرکز تولید این محصول همچنان مربوط به استانهای کرمان، خراسان رضوی،خراسان جنوبی،خراسان شمالی، سمنان،یزد ودامغان است؛ بااین حالهمچنان میزان عملکردبرداشت مادرهکتار نسبت به آمریکاپاییناست. نایبرئیس هیأت امنای انجمن ملی پسته ایران تصریح کرد: کاهش آبهای زیرزمینی وشورشدن اراضی،پراکندگی تولید میان کشاورزان خرد، بهرهوری پایین برداشت محصول در هر هکتار نسبت به کشور رقیب مثل آمریکا، از چالشهای جدی در بخش تولید پسته کشور است. وی پیشبینی کرد: با وجود این چالشها، امسال تولید پسته نسبت به سال گذشته رشد داشته باشد.