خانه،چالشی برای مردم و دولت‌ها
در سال‌های اخیر، مسأله تأمین مسکن به یکی از دغدغه‌های اصلی مردم در تمام استان‌های ایران تبدیل شده است. افزایش قیمت زمین و ساختمان، تورم بالا، کمبود عرضه مسکن متناسب با نیازهای جامعه و ناتوانی بسیاری از خانوارها در پرداخت اقساط وام‌های مسکن، باعث شده تا رویای خانه‌دار شدن برای بسیاری به آرزویی دست‌نیافتنی تبدیل شود.
بی‌شک مشکلات زیادی در مسیر خانه‌دار شدن خانوارها وجود دارد که افزایش قیمت‌ها مهم‌ترین آنهاست. قیمت مسکن در بسیاری از شهرهای بزرگ مانند تهران، مشهد و اصفهان به حدی افزایش یافته که حتی با دریافت وام‌های دولتی، بسیاری از مردم قادر به خرید خانه نیستند. همچنین با افزایش قیمت خرید مسکن، تقاضا برای اجاره‌نشینی بیشتر شده، اما هزینه‌های اجاره نیز به‌شدت بالا رفته و فشار اقتصادی بر خانواده‌ها را دوچندان کرده است. توزیع نامتوازن امکانات از دیگر چالش‌های این حوزه به‌شمار می‌آید. تمرکز مشاغل و امکانات در کلانشهرها باعث مهاجرت گسترده و افزایش تقاضای مسکن در این مناطق شده، درحالی‌که بسیاری از استان‌ها با کمبود ساخت‌وسازهای جدید روبه‌رو هستند. موضوع بعدی نبود برنامه‌ریزی مناسب است به‌طوری‌که برخی طرح‌های مسکن ملی و اقدامات دولتی نتوانسته‌اند به‌صورت کامل پاسخگوی نیازهای اقشار کم‌درآمد باشند. برای حل بحران مسکن، باید به نیازهای هر استان به‌صورت جداگانه توجه شود. در برخی استان‌ها مانند سیستان‌وبلوچستان، خراسان‌جنوبی و کهگیلویه‌وبویراحمد، کمبود شدید مسکن وجود دارد، اما به‌دلیل پایین‌بودن قدرت خرید مردم، ساخت‌وسازها کمتر صورت می‌گیرد. از سوی دیگر، در استان‌های شمالی مانند گیلان و مازندران، محدودیت‌های زیست‌محیطی و گرانی زمین، مشکل‌ساز شده است. برای برون‌رفت از این وضعیت، توسعه مسکن اجتماعی اولویت اول است. دولت می‌تواند با ساخت مسکن‌های ارزان‌قیمت و حمایت از تولید انبوه، به اقشار کم‌درآمد کمک کند. همچنین برای استان‌های محروم تسهیلات ویژه در نظر گرفته شود. اعطای وام‌های کم‌بهره و بلاعوض به متقاضیان مسکن در مناطق کمتربرخوردار می‌تواند موثر باشد. توسعه متوازن منطقه‌ای هم راهکار دیگری است که در همین راستا ایجاد اشتغال و امکانات درشهرهای کوچک وروستاهامی‌تواند مهاجرت به کلانشهرهاوافزایش فشاربر بازارمسکن راکاهش دهد. شفاف‌سازی بازار مسکن، مقابله با سوداگری و احتکار زمین و مسکن نیز باید در دستورکار قرارگیرد تا قیمت‌ها به حالت متعادل برگردد. در سال‌های اخیر، گرانی مسکن و ناتوانی بسیاری ازخانوارها به‌ویژه قشرضعیف درتأمین نیازهای اولیه خود، بیش از پیش نمایان شده است.با بررسی وضعیت بازار مسکن در استان‌های مختلف کشور، مشخص می‌شود که عدم تعادل میان عرضه و تقاضا، به‌ویژه در کلانشهرها و مراکز استان‌ها، به یک بحران جدی تبدیل شده است. افزایش قیمت‌ها و رکود در ساخت‌وساز، شرایط را برای خانواده‌های کم‌درآمد دشوار کرده و موجب افزایش حاشیه‌نشینی و بی‌خانمانی شده است.
دکتر تورج حاجی‌رحیمیان | کارشناس اقتصادی
دکتر تورج حاجی‌رحیمیان | کارشناس اقتصادی
