خرس‌های میکروسکوپی جان‌سخت
شاید شنیدن نام خرس‌های آبی یا خوکچه‌های خزه‌ای ما را به یاد موجوداتی در حدود ابعاد یک خرس یا لااقل یک خوکچه بیندازد؛ درصورتی‌که تاردیگرادها جانورانی بسیار ریز و کوچکند با ظاهری تداعی‌کننده خرس و خوکچه؛ آن‌قدر کوچک که برای مشاهده آنها باید از میکروسکوپ استفاده کرد.
این جانوران اساسا به‌عنوان موجوداتی آبزی شناخته شده و بیشتر درقطرات نم یا شبنم روی گلسنگ‌ها، خزه‌ها، خاک و...مشاهده می‌شوندامادرانواع پهنه‌های آبی شوروشیرین وحتی دراعماق اقیانوس‌هاهم حضوردارند؛بهتراست‌بگوییم این موجودات میکروسکوپی درهر زیستگاهی با هر اندازه ازرطوبت و خشکی،حتی در ارتفاعات هیمالیا و نیز درهمه عرض‌های جغرافیایی حضور دارند. تاردیگرادها به‌عنوان مقاوم‌ترین موجودات زنده شناخته شدهاند که قادر به تحمل سختی‌ها و بقا در همه شرایط نامساعد محیط (گرمای شدید حتی تا نقطه جوش آب و در مجاورت آتشفشان‌ها، سرمای شدید حتی درصفر کلوین،فشارهای بسیار بالا در عمیق‌ترین نواحی اقیانوس‌ها، خشک شدن و کاهش بسیار شدید آب بدن، گرسنگی‌های بسیار طولانی‌مدت و چند ساله، کاهش اکسیژن، شوری‌های بالا، پرتوهای مضر فرابنفش، پرتوهای پرقدرت و ویرانگر رادیواکتیو و حتی محیط خلأ) هستند. این موجودات حتی قادر به حفظ حیات در خارج از جو کره زمین هستند که به آنها حالتی شگفتانگیز داده و به‌نوعی ما را به یاد موجودات فرازمینی می‌اندازد.اما این ویژگی‌ها چگونه دراین جانوران میکروسکوپی وجود دارد؟ازراهکارهای زنده‌مانی این جانوران، داشتن حالت‌هایی مشابه با خواب زمستانی طولانی‌مدت است که تحمل شرایط سخت را برای آنها آسان‌تر می‌کند و در برابر انواع تنش‌ها نظیر تنش دمایی، خشکی و از دست دادن آب بدن، شوری و کاهش اکسیژن به نوعی اختصاصی از این حالت‌ها مجهزند. اما علل دیگر را باید در انواعی از ترکیبات در بدن تاردیگرادها دانست که متأثر از ژن‌های کدکننده آنهاست که برای انجام این قابلیت‌ها و وظایف در ساختار ژنتیکی این جانوران وجودداردوبه بهترین شکل ممکن هم وظایف خود را انجام می‌دهد. این موضوع، دانشمندان را به فکراستفاده ازترکیبات خاص ومنحصربهفرد بدن این موجودات انداخته است؛برای مثال،نوعی پروتئین محافظتی منحصربه‌فرد در دی‌ان‌ای تاردیگرادها وجود دارد که آنها را در برابر امواج رادیواکتیو محافظت می‌کند. این توانایی، دانشمندان را به فکر انداخته تا با انتقال ژن‌های کدکننده این پروتئین به سلول‌های انسانی، امکان محافظت از سلول‌های سالم در مقابل پرتوهای مورد استفاده در دوره‌های شیمی‌درمانی بیماران سرطانی را ایجاد کنند. همچنین نوعی پروتئین در این جانوران میتواند سرعت پیر شدن را در سلول‌های انسانی کاهش دهد. پژوهشگران این پروتئین را از بدن این موجودات به سلول‌های انسانی در آزمایشگاه اضافه کردند و شاهد تأثیر آن در کاهش سرعت فرآیندهای مربوط به پیری بودند.
دکتر محمدمهدی زمانی جمشیدی | پژوهشگر زیست‌شناسی دریا
ضمیمه نوجوانه
تیتر خبرها
